Rozdział 1 Transformacja systemowa - koncepcyjne podstawy i teorie 17 1.1. Teorie przemian systemowych 17 1.1.1. Transformacja systemowa - istota i tło historyczne 17 1.1.2. Przesłanki koncepcyjne przemian systemowych 19 1.1.3. Zamiast podsumowania: radykalizm czy gradualizm - dylematy transformującego się systemu 26 1.2. Uwarunkowania modyfikujące systemy gospodarcze 29 1.2.1. Uwarunkowania egzogenne procesów transformacji w krajach postsocjalistycznych 29 1.2.2. Uwarunkowania endogenne procesów transformacji w krajach postsocjalistycznych 32 1.2.3. Uwarunkowania modyfikujące systemy gospodarcze w ujęciu modelowym 37 1.3. Kształtowanie się gospodarki rynkowej - koncepcje a realia 40 1.3.1. Procesy budowy gospodarki rynkowej w aspekcie realnych problemów 40 1.3.2. Subsydiowanie podziemne jako próba sprostania realiom 45 1.3.3. Ekonomia dwóch rzeczywistości - dualny charakter gospodarek postsocjalistycznych 49 1.4. Ewolucja rynków w transformującej się gospodarce 53 1.4.1. Istota i pojęcie rynku 53 1.4.2. Procesy powstawania rynków 55 1.4.3. Rynki „wynurzające się" i ich funkcjonowanie 56 1.4.4. Rynek regulowany a wolny rynek. Prywatyzacja jako podstawowy warunek funkcjonowania wolnego rynku 58 Rozdział 2 Systemy gospodarcze i ich ewolucja w wybranych krajach postsocjalistycznych 69 2.1. Ocena systemów gospodarczych krajów Europy Środkowo-Wschodniej 69 2.1.1. Od gospodarki centralnie planowanej do rynkowej. Problemy transformacji w Polsce 69 2.1.2. Systemy gospodarcze krajów byłej Czechosłowacji 74 2.1.3. Węgierska droga do gospodarki rynkowej 75 2.1.4. Rumunia i jej droga w kierunku systemu wolnorynkowego 77 2.1.5. Ścieżka rozwoju Bułgarii 79 2.1.6. Przemiany gospodarcze i polityczne w Albanii 81 2.1.7. Systemy gospodarcze krajów Europy Środkowo-Wschodniej - ocena funkcjonowania 83 2.2. Perspektywy rozwoju systemów gospodarczych krajów byłej Jugosławii 88 2.2.1. Przemiany systemowe Serbii i Czarnogóry 88 2.2.2. Ścieżka rozwojowa Chorwacji 89 2.2.3. System gospodarczy Słowenii 92 2.2.4. Przemiany gospodarcze w Macedonii 94 2.2.5. Przemiany społeczno-gospodarcze w Bośni i Hercegowinie 97 2.2.6. Systemy gospodarcze krajów byłej Jugosławii - ocena funkcjonowania 100 2.3. Analiza porównawcza systemów gospodarczych krajów byłego ZSRR 103 2.3.1. Ewolucja systemów gospodarczych krajów bałtyckich (Litwy, Łotwy i Estonii) 103 2.3.2. Systemy gospodarcze krajów Europy Wschodniej (Rosji, Ukrainy, Białorusi i Mołdawii) 109 2.3.3. Ogólny zarys wybranych krajów zakaukaskich (Gruzji, Armenii i Azerbejdżanu) 120 2.3.4. Systemy gospodarcze krajów Azji Środkowej 124 2.3.5. Systemy gospodarcze krajów byłego ZSRR - ocena funkcjonowania 127 Rozdział 3 Nierówności dochodowe w krajach postsocjalistycznych - podstawy teoretyczne, przyczyny i skutki 133 3.1. Teoretyczne podstawy nierówności dochodowych 133 3.1.1. Istota i uwarunkowania nierówności dochodowych w teorii ekonomii 133 3.1.2. Nierówności dochodowe w świetle dotychczasowych rozważań naukowych i badań 135 3.1.3. Przyczyny nierówności dochodowych 138 3.1.4. Pomiary nierówności dochodowych 143 3.2. Nierówność dochodowe w postsocjalistycznych krajach Europy Środkowej i Wschodniej 147 3.2.1. Nierówności dochodowe a wzrost gospodarczy 147 3.2.2. Przyczyny nierówności dochodowych w krajach postsocjalistycznych w okresie transformacji rynkowej 149 3.2.3. Problemy nierówności dochodowych i ubóstwa w transformujących się krajach postsocjalistycznych 151 3.2.4. Nierówności dochodowe w krajach postsocjalistycznych w badaniach empirycznych 154 3.2.5. Czynniki polityczne, ekonomiczne, społeczne i kulturowe a nierówności dochodowe 156 3.2.6. Wyniki badań dotyczących wpływu określonych czynników na nierówności dochodowe 160 3.3. Nierówności dochodowe w krajach postsocjalistycznych a napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych 164 3.3.1. Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na dystrybucję w ujęciu literaturowym 164 3.3.2. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne a nierówności dochodowe - badania empiryczne 169 3.3.3. Tendencje w napływie bezpośrednich inwestycji zagranicznych i zjawisku nierówności dochodowych w postsocjalistycznych krajach Europy Środkowo-Wschodniej 174 3.3.4. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne i nierówność dochodów w Europie Środkowej i Wschodniej w podejściu ekonometrycznym 177 Rozdział 4 Analiza czynników oddziałujących na nierówności dochodowe - wyniki badań własnych 185 4.1. Charakterystyka metod badawczych 185 4.2. Kraje Europy Środkowo-Wschodniej - Grupa I 189 4.2.1. Wskaźniki definiujące nierówności dochodowe 189 4.2.2. Korelacje wskaźników i ich wpływ na nierówności dochodowe 198 4.2.3. Modele SEM 200 4.2.4. Model obrazujący nierówności dochodowe 205 4.3. Kraje Europy Środkowo-Wschodniej - Grupa II 207 4.3.1. Wskaźniki definiujące nierówności dochodowe 207 4.3.2. Korelacje wskaźników i ich wpływ na nierówności dochodowe 216 4.3.3. Modele SEM 218 4.3.4. Model obrazujący nierówności dochodowe 222 4.4. Kraje Europy Środkowo-Wschodniej - Grupa III 224 4.4.1. Wskaźniki definiujące nierówności dochodowe 224 4.4.2. Korelacje wskaźników i ich wpływ na nierówności dochodowe 233 4.4.3. Modele SEM 235 4.4.4. Model obrazujący nierówności dochodowe 240 4.5. Kraje bałtyckie 242 4.5.1. Wskaźniki definiujące nierówności dochodowe 243 4.5.2. Korelacje wskaźników i ich wpływ na nierówności dochodowe 252 4.5.3. Modele SEM 254 4.5.4. Model obrazujący nierówności dochodowe 258 4.6. Kraje Europy Wschodniej 260 4.6.1. Wskaźniki definiujące nierówności dochodowe 260 4.6.2. Korelacje wskaźników i ich wpływ na nierówności dochodowe 269 4.6.3. Modele SEM 271 4.6.4. Model obrazujący nierówności dochodowe 276 4.7. Kraje zakaukaskie 278 4.7.1. Wskaźniki definiujące nierówności dochodowe 278 4.7.2. Korelacje wskaźników i ich wpływ na nierówności dochodowe 287 4.7.3. Modele SEM 289 4.7.4. Model obrazujący nierówności dochodowe 291 4.8. Kraje Azji Środkowej 294 4.8.1. Wskaźniki definiujące nierówności dochodowe 294 4.8.2. Korelacje wskaźników i ich wpływ na nierówności dochodowe 303 4.8.3. Modele SEM 304 4.8.4. Model obrazujący nierówności dochodowe 310 4.9. Założyciele Unii Europejskiej 312 4.9.1. Wskaźniki definiujące nierówności dochodowe 312 4.9.2. Korelacje wskaźników i ich wpływ na nierówności dochodowe 321 4.9.3. Modele SEM 324 4.9.4. Model obrazujący nierówności dochodowe 329