1.1. CZYM JEST SYSTEM OPERACYJNY? 1.1.1. System operacyjny jako rozszerzona maszyna 1.1.2. System operacyjny jako menedżer zasobów 1.2. HISTORIA SYSTEMÓW OPERACYJNYCH 1.2.1. Pierwsza generacja (1945 - 1955) - lampy elektronowe 1.2.2. Druga generacja (1955 - 1965) - tranzystory i systemy wsadowe 1.2.3. Trzecia generacja (1965 - 1980) - układy scalone i wieloprogramowość 1.2.4. Czwarta generacja (1980 - czasy współczesne) 1.2.5. Piąta generacja (1990 - czasy współczesne) 1.3. SPRZĘT KOMPUTEROWY - PRZEGLĄD 1.3.1. Procesory 1.3.2. Pamięć 1.3.3. Pamięć nieulotna 1.3.4. Urządzenia wejścia-wyjścia 1.3.5. Magistrale 1.3.6. Uruchamianie komputera 1.4. PRZEGLĄD SYSTEMÓW OPERACYJNYCH 1.4.1. Systemy operacyjne komputerów mainframe 1.4.2. Systemy operacyjne serwerów 1.4.3. Systemy operacyjne komputerów osobistych 1.4.4. Systemy operacyjne smartfonów i komputerów podręcznych 1.4.5. Internet rzeczy i wbudowane systemy operacyjne 1.4.6. Systemy operacyjne czasu rzeczywistego 1.4.7. Systemy operacyjne kart elektronicznych 1.5. POJĘCIA DOTYCZĄCE SYSTEMÓW OPERACYJNYCH 1.5.1. Procesy 1.5.2. Przestrzenie adresowe 1.5.3. Pliki 1.5.4. Wejście-wyjście 1.5.5. Zabezpieczenia 1.5.6. Powłoka 1.5.7. Ontogeneza jest rekapitulacją filogenezy 1.6. WYWOŁANIA SYSTEMOWE 1.6.1. Wywołania systemowe do zarządzania procesami 1.6.2. Wywołania systemowe do zarządzania plikami 1.6.3. Wywołania systemowe do zarządzania katalogami 1.6.4. Różne wywołania systemowe 1.6.5. Interfejs Windows API 1.7. STRUKTURA SYSTEMÓW OPERACYJNYCH 1.7.1. Systemy monolityczne 1.7.2. Systemy warstwowe 1.7.3. Mikrojądra 1.7.4. Model klient-serwer 1.7.5. Maszyny wirtualne 1.7.6. Egzojądra i unijądra 1.8. ŚWIAT WEDŁUG JĘZYKA C 1.8.1. Język C 1.8.2. Pliki nagłówkowe 1.8.3. Duże projekty programistyczne 1.8.4. Model fazy działania 1.9. BADANIA DOTYCZĄCE SYSTEMÓW OPERACYJNYCH 1.10. PLAN POZOSTAŁEJ CZĘŚCI KSIĄŻKI 1.11. JEDNOSTKI MIAR 1.12. PODSUMOWANIE 2. PROCESY I WĄTKI 2.1. PROCESY 2.1.1. Model procesów 2.1.2. Tworzenie procesów 2.1.3. Kończenie działania procesów 2.1.4. Hierarchie procesów 2.1.5. Stany procesów 2.1.6. Implementacja procesów 2.1.7. Modelowanie wieloprogramowości 2.2. WĄTKI 2.2.1. Wykorzystanie wątków 2.2.2. Klasyczny model wątków 2.2.3. Wątki POSIX 2.2.4. Implementacja wątków w przestrzeni użytkownika 2.2.5. Implementacja wątków w jądrze 2.2.6. Implementacje hybrydowe 2.2.7. Przystosowywanie kodu jednowątkowego do obsługi wielu wątków 2.3. SERWERY STEROWANE ZDARZENIAMI 2.4. SYNCHRONIZACJA I KOMUNIKACJA MIĘDZYPROCESOWA 2.4.1. Wyścig 2.4.2. Regiony krytyczne 2.4.3. Wzajemne wykluczanie z wykorzystaniem aktywnego oczekiwania 2.4.4. Wywołania sleep i wakeup 2.4.5. Semafory 2.4.6. Muteksy 2.4.7. Monitory 2.4.8. Przekazywanie komunikatów 2.4.9. Bariery 2.4.10. Inwersja priorytetów 2.4.11. Unikanie blokad: odczyt-kopiowanie-aktualizacja 2.5. SZEREGOWANIE 2.5.1. Wprowadzenie do szeregowania 2.5.2. Szeregowanie w systemach wsadowych 2.5.3. Szeregowanie w systemach interaktywnych 2.5.4. Szeregowanie w systemach czasu rzeczywistego 2.5.5. Oddzielenie strategii od mechanizmu 2.5.6. Szeregowanie wątków 2.6. PRACE BADAWCZE NAD PROCESAMI I WĄTKAMI 3. ZARZĄDZANIE PAMIĘCIĄ 3.1. BRAK ABSTRAKCJI PAMIĘCI 3.1.1. Uruchamianie wielu programów w systemach bez abstrakcji pamięci 3.2. ABSTRAKCJA PAMIĘCI: PRZESTRZENIE ADRESOWE 3.2.1. Pojęcie przestrzeni adresowej 3.2.2. Wymiana pamięci 3.2.3. Zarządzanie wolną pamięcią 3.3. PAMIĘĆ WIRTUALNA 3.3.1. Stronicowanie 3.3.2. Tabele stron 3.3.3. Przyspieszenie stronicowania 3.3.4. Tabele stron dla pamięci o dużej objętości 3.4. ALGORYTMY ZASTĘPOWANIA STRON 3.4.1. Optymalny algorytm zastępowania stron 3.4.2. Algorytm NRU 3.4.3. Algorytm FIFO 3.4.4. Algorytm drugiej szansy 3.4.5. Algorytm zegarowy 3.4.6. Algorytm LRU 3.4.7. Programowa symulacja algorytmu LRU 3.4.8. Algorytm bazujący na zbiorze roboczym 3.4.9. Algorytm WSClock 3.4.10. Podsumowanie algorytmów zastępowania stron 3.5. PROBLEMY PROJEKTOWE SYSTEMÓW STRONICOWANIA 3.5.1. Lokalne i globalne strategie alokacji pamięci 3.5.2. Zarządzanie obciążeniem 3.5.3. Strategia czyszczenia 3.5.4. Rozmiar strony 3.5.5. Osobne przestrzenie instrukcji i danych 3.5.6. Strony współdzielone 3.5.7. Biblioteki współdzielone 3.5.8. Pliki odwzorowane w pamięci 3.6. PROBLEMY IMPLEMENTACJI 3.6.1. Zadania systemu operacyjnego w zakresie stronicowania 3.6.2. Obsługa błędów braku strony 3.6.3. Archiwizowanie instrukcji 3.6.4. Blokowanie stron w pamięci 3.6.5. Magazyn stron 3.6.6. Oddzielenie strategii od mechanizmu 3.7. SEGMENTACJA 3.7.1. Implementacja klasycznej segmentacji 3.7.2. Segmentacja ze stronicowaniem: MULTICS 3.7.3. Segmentacja ze stronicowaniem: Intel x86 3.8. BADANIA DOTYCZĄCE ZARZĄDZANIA PAMIĘCIĄ 4. SYSTEMY PLIKÓW 4.1. PLIKI 4.1.1. Nazwy plików 4.1.2. Struktura plików 4.1.3. Typy plików 4.1.4. Dostęp do plików 4.1.5. Atrybuty plików 4.1.6. Operacje na plikach 4.1.7. Przykładowy program wykorzystujący wywołania obsługi systemu plików 4.2. KATALOGI 4.2.1. Jednopoziomowe systemy katalogów 4.2.2. Hierarchiczne systemy katalogów 4.2.3. Nazwy ścieżek 4.2.4. Operacje na katalogach 4.3. IMPLEMENTACJA SYSTEMU PLIKÓW 4.3.1. Układ systemu plików 4.3.2. Implementacja plików 4.3.3. Implementacja katalogów 4.3.4. Pliki współdzielone 4.3.5. Systemy plików o strukturze dziennika 4.3.6. Księgujące systemy plików 4.3.7. Systemy plików na nośnikach typu flash 4.3.8. Wirtualne systemy plików 4.4. ZARZĄDZANIE SYSTEMEM PLIKÓW I OPTYMALIZACJA 4.4.1. Zarządzanie miejscem na dysku 4.4.2. Kopie zapasowe systemu plików 4.4.3. Spójność systemu plików 4.4.4. Wydajność systemu plików 4.4.5. Defragmentacja dysków 4.4.6. Kompresja i deduplikacja 4.4.7. Bezpieczne usuwanie plików i szyfrowanie dysków 4.5. PRZYKŁADOWY SYSTEM PLIKÓW 4.5.1. System plików MS-DOS 4.5.2. System plików V7 systemu UNIX 4.6. BADANIA DOTYCZĄCE SYSTEMÓW PLIKÓW 5. WEJŚCIE-WYJŚCIE 5.1. WARUNKI, JAKIE POWINIEN SPEŁNIAĆ SPRZĘT WEJŚCIA-WYJŚCIA 5.1.1. Urządzenia wejścia-wyjścia 5.1.2. Kontrolery urządzeń 5.1.3. Urządzenia wejścia-wyjścia odwzorowane w pamięci 5.1.4. Bezpośredni dostęp do pamięci (DMA) 5.1.5. O przerwaniach raz jeszcze 5.2. WARUNKI, JAKIE POWINNO SPEŁNIAĆ OPROGRAMOWANIE WEJŚCIA-WYJŚCIA 5.2.1. Cele oprogramowania wejścia-wyjścia 5.2.2. Programowane wejście-wyjście 5.2.3. Wejście-wyjście sterowane przerwaniami 5.2.4. Wejście-wyjście z wykorzystaniem DMA 5.3. WARSTWY OPROGRAMOWANIA WEJŚCIA-WYJŚCIA 5.3.1. Procedury obsługi przerwań 5.3.2. Sterowniki urządzeń 5.3.3. Oprogramowanie wejścia-wyjścia niezależne od urządzeń 5.3.4. Oprogramowanie wejścia-wyjścia w przestrzeni użytkownika 5.4. PAMIĘĆ MASOWA: DYSKI MAGNETYCZNE I SSD 5.4.1. Dyski magnetyczne 5.4.2. Dyski SSD 5.4.3. RAID 5.5. ZEGARY 5.5.1. Sprzęt obsługi zegara 5.5.2. Oprogramowanie obsługi zegara 5.5.3. Zegary programowe 5.6. INTERFEJSY UŻYTKOWNIKÓW: KLAWIATURA, MYSZ, MONITOR 5.6.1. Oprogramowanie do wprowadzania danych 5.6.2. Oprogramowanie do generowania wyjścia 5.7. CIENKIE KLIENTY 5.8. ZARZĄDZANIE ENERGIĄ 5.8.1. Problemy sprzętowe 5.8.2. Problemy po stronie systemu operacyjnego 5.8.3. Problemy do rozwiązania w programach aplikacyjnych 5.9. BADANIA DOTYCZĄCE WEJŚCIA-WYJŚCIA 6. ZAKLESZCZENIA 6.1. ZASOBY 6.1.1. Zasoby z możliwością wywłaszczania i bez niej 6.1.2. Zdobywanie zasobu 6.1.3. Problem pięciu filozofów 6.2. WPROWADZENIE W TEMATYKĘ ZAKLESZCZEŃ 6.2.1. Warunki powstawania zakleszczeń zasobów 6.2.2. Modelowanie zakleszczeń 6.3. ALGORYTM STRUSIA 6.4. WYKRYWANIE ZAKLESZCZEŃ I ICH USUWANIE 6.4.1. Wykrywanie zakleszczeń z jednym zasobem każdego typu 6.4.2. Wykrywanie zakleszczeń dla przypadku wielu zasobów każdego typu 6.4.3. Usuwanie zakleszczeń 6.5. UNIKANIE ZAKLESZCZEŃ 6.5.1. Trajektorie zasobów 6.5.2. Stany bezpieczne i niebezpieczne 6.5.3. Algorytm bankiera dla pojedynczego zasobu 6.5.4. Algorytm bankiera dla wielu zasobów 6.6. PRZECIWDZIAŁANIE ZAKLESZCZENIOM 6.6.1. Atak na warunek wzajemnego wykluczania 6.6.2. Atak na warunek wstrzymania i oczekiwania 6.6.3. Atak na warunek braku wywłaszczania 6.6.4. Atak na warunek cyklicznego oczekiwania 6.7. INNE PROBLEMY 6.7.1. Blokowanie dwufazowe 6.7.2. Zakleszczenia komunikacyjne 6.7.3. Uwięzienia 6.7.4. Zagłodzenia 6.8. BADANIA NA TEMAT ZAKLESZCZEŃ 7. WIRTUALIZACJA I PRZETWARZANIE W CHMURZE 7.1. HISTORIA 7.2. WYMAGANIA DOTYCZĄCE WIRTUALIZACJI 7.3. HIPERNADZORCY TYPU 1 I TYPU 2 7.4. TECHNIKI SKUTECZNEJ WIRTUALIZACJI 7.4.1. Wirtualizacja systemów bez obsługi wirtualizacji 7.4.2. Koszt wirtualizacji 7.5. CZY HIPERNADZORCY SĄ PRAWIDŁOWYMI MIKROJĄDRAMI? 7.6. WIRTUALIZACJA PAMIĘCI 7.7. WIRTUALIZACJA WEJŚCIA-WYJŚCIA 7.8. MASZYNY WIRTUALNE NA PROCESORACH WIELORDZENIOWYCH 7.9. CHMURY OBLICZENIOWE 7.9.1. Chmury jako usługa 7.9.2. Migracje maszyn wirtualnych 7.9.3. Punkty kontrolne 7.10. WIRTUALIZACJA NA POZIOMIE SYSTEMU OPERACYJNEGO 7.11. STUDIUM PRZYPADKU: VMWARE 7.11.1. Wczesna historia firmy VMware 7.11.2. VMware Workstation 7.11.3. Wyzwania podczas opracowywania warstwy wirtualizacji na platformie x86 7.11.4. VMware Workstation: przegląd informacji o rozwiązaniu 7.11.5. Ewolucja systemu VMware Workstation 7.11.6. ESX Server: hipernadzorca typu 1 firmy VMware 7.12. BADANIA NAD WIRTUALIZACJĄ I CHMURĄ 8. SYSTEMY WIELOPROCESOROWE 8.1. SYSTEMY WIELOPROCESOROWE 8.1.1. Sprzęt wieloprocesorowy 8.1.2. Typy wieloprocesorowych systemów operacyjnych 8.1.3. Synchronizacja w systemach wieloprocesorowych 8.1.4. Szeregowanie w systemach wieloprocesorowych 8.2. WIELOKOMPUTERY 8.2.1. Sprzęt wielokomputerów 8.2.2. Niskopoziomowe oprogramowanie komunikacyjne 8.2.3. Oprogramowanie komunikacyjne poziomu użytkownika 8.2.4. Zdalne wywołania procedur 8.2.5. Rozproszona współdzielona pamięć 8.2.6. Szeregowanie systemów wielokomputerowych 8.2.7. Równoważenie obciążenia 8.3. SYSTEMY ROZPROSZONE 8.3.1. Sprzęt sieciowy 8.3.2. Usługi i protokoły sieciowe 8.3.3. Warstwa middleware bazująca na dokumentach 8.3.4. Warstwa middleware bazująca na systemie plików 8.3.5. Warstwa middleware bazująca na obiektach 8.3.6. Warstwa middleware bazująca na koordynacji 8.4. BADANIA DOTYCZĄCE SYSTEMÓW WIELOPROCESOROWYCH 9. BEZPIECZEŃSTWO 9.1. PODSTAWY BEZPIECZEŃSTWA SYSTEMÓW OPERACYJNYCH 9.1.1. Triada bezpieczeństwa CIA 9.1.2. Zasady bezpieczeństwa 9.1.3. Bezpieczeństwo struktury systemu operacyjnego 9.1.4. Zaufana baza obliczeniowa 9.1.5. Intruzi 9.1.6. Czy możemy budować bezpieczne systemy? 9.2. KONTROLOWANIE DOSTĘPU DO ZASOBÓW 9.2.1. Domeny ochrony 9.2.2. Listy kontroli dostępu 9.2.3. Uprawnienia 9.3. MODELE FORMALNE BEZPIECZNYCH SYSTEMÓW 9.3.1. Bezpieczeństwo wielopoziomowe 9.3.2. Kryptografia 9.3.3. Moduły TPM 9.4. UWIERZYTELNIANIE 9.4.1. Hasła 9.4.2. Uwierzytelnianie z wykorzystaniem obiektu fizycznego 9.4.3. Uwierzytelnianie z wykorzystaniem technik biometrycznych 9.5. WYKORZYSTYWANIE BŁĘDÓW W KODZIE 9.5.1. Ataki z wykorzystaniem przepełnienia bufora 9.5.2. Ataki z wykorzystaniem łańcuchów formatujących 9.5.3. Ataki typu "użyj po zwolnieniu" 9.5.4. Luki typu Type Confusion 9.5.5. Ataki bazujące na odwołaniach do pustego wskaźnika 9.5.6. Ataki z wykorzystaniem przepełnień liczb całkowitych 9.5.7. Ataki polegające na wstrzykiwaniu kodu 9.5.8. Ataki TOCTOU 9.5.9. Luka oparta na podwójnym pobieraniu 9.6. EKSPLOITY SPRZĘTOWE 9.6.1. Kanały ukryte 9.6.2. Kanały boczne 9.6.3. Ataki z wykorzystaniem przejściowego wykonywania 9.7. ATAKI OD WEWNĄTRZ 9.7.1. Bomby logiczne 9.7.2. Tylne drzwi 9.7.3. Podszywanie się pod ekran logowania 9.8. WZMACNIANIE SYSTEMU OPERACYJNEGO 9.8.1. Dokładna randomizacja 9.8.2. Ograniczenia przepływu sterowania 9.8.3. Ograniczenia dostępu 9.8.4. Kontrole integralności kodu i danych 9.8.5. Zdalna atestacja przy użyciu modułu TPM 9.8.6. Hermetyzacja niezaufanego kodu 9.9. BADANIA DOTYCZĄCE BEZPIECZEŃSTWA 10. PIERWSZE STUDIUM PRZYPADKU: UNIX, LINUX I ANDROID 10.1. HISTORIA SYSTEMÓW UNIX I LINUX 10.1.1. UNICS 10.1.2. PDP-11 UNIX 10.1.3. Przenośny UNIX 10.1.4. Berkeley UNIX 10.1.5. Standard UNIX 10.1.6. MINIX 10.1.7. Linux 10.2. PRZEGLĄD SYSTEMU LINUX 10.2.1. Cele Linuksa 10.2.2. Interfejsy systemu Linux 10.2.3. Powłoka 10.2.4. Programy użytkowe systemu Linux 10.2.5. Struktura jądra 10.3. PROCESY W SYSTEMIE LINUX 10.3.1. Podstawowe pojęcia 10.3.2. Wywołania systemowe Linuksa związane z zarządzaniem procesami 10.3.3. Implementacja procesów i wątków w systemie Linux 10.3.4. Szeregowanie w systemie Linux 10.3.5. Synchronizacja w Linuksie 10.3.6. Uruchamianie systemu Linux 10.4. ZARZĄDZANIE PAMIĘCIĄ W SYSTEMIE LINUX 10.4.1. Podstawowe pojęcia 10.4.2. Wywołania systemowe Linuksa odpowiedzialne za zarządzanie pamięcią 10.4.3. Implementacja zarządzania pamięcią w systemie Linux 10.4.4. Stronicowanie w systemie Linux 10.5. OPERACJE WEJŚCIA-WYJŚCIA W SYSTEMIE LINUX 10.5.1. Podstawowe pojęcia 10.5.2. Obsługa sieci 10.5.3. Wywołania systemowe wejścia-wyjścia w systemie Linux 10.5.4. Implementacja wejścia-wyjścia w systemie Linux 10.5.5. Moduły w systemie Linux 10.6. SYSTEM PLIKÓW LINUKSA 10.6.1. Podstawowe pojęcia 10.6.2. Wywołania systemu plików w Linuksie 10.6.3. Implementacja systemu plików Linuksa 10.6.4. NFS - sieciowy system plików 10.7. BEZPIECZEŃSTWO W SYSTEMIE LINUX 10.7.1. Podstawowe pojęcia 10.7.2. Wywołania systemowe Linuksa związane z bezpieczeństwem 10.7.3. Implementacja bezpieczeństwa w systemie Linux 10.8. ANDROID 10.8.1. Android a Google 10.8.2. Historia Androida 10.8.3. Cele projektowe 10.8.4. Architektura Androida 10.8.5. Rozszerzenia Linuksa 10.8.6. ART 10.8.7. Binder IPC 10.8.8. Aplikacje Androida 10.8.9. Zamiary 10.8.10. Model procesów 10.8.11. Bezpieczeństwo i prywatność 10.8.12. Uruchamianie w tle a nauki społeczne 11. DRUGIE STUDIUM PRZYPADKU: WINDOWS 11 11.1. HISTORIA SYSTEMU WINDOWS DO WYDANIA WINDOWS 11 11.1.1. Lata osiemdziesiąte: MS-DOS 11.1.2. Lata dziewięćdziesiąte: Windows na bazie MS-DOS-a 11.1.3. Lata dwutysięczne: Windows na bazie NT 11.1.4. Windows Vista 11.1.5. Windows 8 11.1.6. Windows 10 11.1.7. Windows 11 11.2. PROGRAMOWANIE SYSTEMU WINDOWS 11.2.1. Platforma programowania UWP 11.2.2. Podsystemy Windowsa 11.2.3. Rdzenny interfejs programowania aplikacji (API) systemu NT 11.2.4. Interfejs programowania aplikacji Win32 11.2.5. Rejestr systemu Windows 11.3. STRUKTURA SYSTEMU 11.3.1. Struktura systemu operacyjnego 11.3.2. Uruchamianie systemu Windows 11.3.3. Implementacja menedżera obiektów 11.3.4. Podsystemy, biblioteki DLL i usługi trybu użytkownika 11.4. PROCESY I WĄTKI SYSTEMU WINDOWS 11.4.2. Wywołania API związane z zarządzaniem zadaniami, procesami, wątkami i włóknami 11.4.3. Implementacja procesów i wątków 11.4.4. WoW64 i emulacja 11.5. ZARZĄDZANIE PAMIĘCIĄ 11.5.1. Podstawowe pojęcia 11.5.2. Wywołania systemowe związane z zarządzaniem pamięcią 11.5.3. Implementacja zarządzania pamięcią 11.5.4. Kompresja pamięci 11.5.5. Partycje pamięci 11.6. PAMIĘĆ PODRĘCZNA SYSTEMU WINDOWS 11.7. OPERACJE WEJŚCIA-WYJŚCIA W SYSTEMIE WINDOWS 11.7.1. Podstawowe pojęcia 11.7.2. Wywołania API związane z operacjami wejścia-wyjścia 11.7.3. Implementacja systemu wejścia-wyjścia 11.8. SYSTEM PLIKÓW NT SYSTEMU WINDOWS 11.8.1. Podstawowe pojęcia 11.8.2. Implementacja systemu plików NTFS 11.9. ZARZĄDZANIE ENERGIĄ W SYSTEMIE WINDOWS 11.10. WIRTUALIZACJA W SYSTEMIE WINDOWS 11.10.1. Hyper-V 11.10.2. Kontenery 11.10.3. Bezpieczeństwo oparte na wirtualizacji 11.11. BEZPIECZEŃSTWO W SYSTEMIE WINDOWS 11.11.1. Podstawowe pojęcia 11.11.2. Wywołania API związane z bezpieczeństwem 11.11.3. Implementacja bezpieczeństwa 11.11.4. Czynniki ograniczające zagrożenia bezpieczeństwa 12. PROJEKT SYSTEMU OPERACYJNEGO 12.1. ISTOTA PROBLEMÓW ZWIĄZANYCH Z PROJEKTOWANIEM SYSTEMÓW 12.1.1. Cele 12.1.2. Dlaczego projektowanie systemów operacyjnych jest takie trudne? 12.2. PROJEKT INTERFEJSU 12.2.1. Zalecenia projektowe 12.2.2. Paradygmaty 12.2.3. Interfejs wywołań systemowych 12.3. IMPLEMENTACJA 12.3.1. Struktura systemu 12.3.2. Mechanizm kontra strategia 12.3.3. Ortogonalność 12.3.4. Nazewnictwo 12.3.5. Czas wiązania nazw 12.3.6. Struktury statyczne kontra struktury dynamiczne 12.3.7. Implementacja góra-dół kontra implementacja dół-góra 12.3.8. Komunikacja synchroniczna kontra asynchroniczna 12.3.9. Przydatne techniki 12.4. WYDAJNOŚĆ 12.4.1. Dlaczego systemy operacyjne są powolne? 12.4.2. Co należy optymalizować? 12.4.3. Dylemat przestrzeń-czas 12.4.4. Buforowanie 12.4.5. Wskazówki 12.4.6. Wykorzystywanie efektu lokalności 12.4.7. Optymalizacja z myślą o typowych przypadkach 12.5. ZARZĄDZANIE PROJEKTEM 12.5.1. Mityczny osobomiesiąc 12.5.2. Struktura zespołu 12.5.3. Znaczenie doświadczenia 12.5.4. Nie istnieje jedno cudowne rozwiązanie