A Podstawowe zasady tradycyjnej medycyny chińskiej oraz dietetyki chińskiej Yin i yang Terapeutyczne zasady TMCh Pięć przemian (wu xing) Qi z powietrza (zong qi) Pięć podstawowych substancji Siła życiowa - qi Wrodzona esencja - jing Krew - xue Duch - shen Płyny ciała -jinye Przyczyny chorób Zewnętrzne czynniki bioklimatyczne lub szkodliwe wpływy Wiatr Zimno Wilgoć Gorąco Suchość (zad) Czynniki wewnętrzne, „pięć umysłów (emocji)” (wu shi) Teoria tradycyjnej dietetyki chińskiej... Koncepcja energii qi według TMCh Esencja wrodzonej konstytucji (jing) ...Gu qi (qi z pożywienia) Funkcja potrójnego ogrzewacza (san jiao) B Metodologia terapii żywieniowej Energetyka pożywienia. Energetyczna natura termiczna. Gorące Ciepłe Chłodne Zimne „Produkty yang’’’ „Produkty yin” Pięć smaków (wu wei) Smak słodki Smak ostry Smak słony Smak kwaśny Smak gorzki Związek smaków z systemem narządów Przykład: marchew48 Ruch qi wywołany pożywieniem: kierunki związane z produktami Wpływanie na naturę termiczną pożywienia Ochładzające metody gotowania Ogrzewające metody gotowania Metody gotowania w szczegółach Pieczenie49 Blanszowanie Smażenie i prażenie (obsmażanie) Gotowanie na parze Grillowanie/pieczenie na rożnie Gotowanie/duszenie Gotowanie z alkoholem Gotowanie w dużej ilości wody Gotowanie ze składnikami ochładza¬jącymi (np. owocami, kiełkami) Powolne, delikatne podsmażanie (duszenie) Solenie (peklowanie w zalewie solnej) Wędzenie Przyprawianie Przygotowywanie posiłku zgodnie z pięcioma przemianami (drzewo, ogień, ziemia, metal, woda) 2. Dietetyka chińska w praktyce Podstawowe zalecenia dietetyki chińskiej57 Droga do zdrowych nawyków żywieniowych Wewnętrzna postawa i otoczenie Zalecenia ogólne Metody gotowania Ilość jedzenia Jakość jedzenia Smak Energetyczna jakość termiczna Szczególne znaczenie przemiany ziemi „Wzmacnianie wewnętrznego środka” Odżywianie i rytmy codzienne Śniadanie Obiad Posiłek wieczorny/kolacja Odżywianie i rytmy pór roku Wiosna Lato (gorąca pora roku) Jesień Zima (zimna pora roku) Odżywianie i czynniki patogenne 66 Zimno Gorąco Wilgoć Suchość Zewnętrzny wiatr Zimny wiatr Gorący wiatr Wewnętrzny wiatr Odżywianie i cykl życia ludzkiego Dzieci i młodzież Wiek średni Osoby w podeszłym wieku 3. Zastosowanie dietetyki chińskiej w terapii A Ogólne zastosowanie dietetyki chińskiej Praktyczne wskazówki dotyczące udzielania porad dietetycznych RN a dietetyki w tradycyjnej medycynie TMCh) Ogólne wskazania dietetyki chińskiej Nie przejmuj się dogmatami Ogólne zalecenia dotyczące odżywiania (informacje dla pacjenta) Obszary zastosowania ■ Ogólny niedobór qi ■Ogólny niedobór yang ■ Ogólny niedobór yin ■ Nadmiar yin i wilgoć S Nadmiar yang ■ Niedobór krwi (xue xu) ■ Wzmacnianie qi obronnego (wei qi) ■ Wzmacnianie qi płuc ■ Stany wilgoci i śluzu B Zastosowanie dietetyki chińskiej dla określonych przypadków System narządów • śledziona/ trzustka-żołądek • przemiana ziemi Narząd zang: śledziona/trzustka (pi) ST.... Narząd fu: żołądek (wei) Ż Zadania i funkcje śledziony/trzustki i żołądka Specjalna dieta dla systemu śledziony/ trzustki-żołądka Syndromy związane ze śledzioną a dietetyka chińska ■ Niedobór qi śledziony (pi qi xu) ■ Niedobór yang śledziony (pi yang xu) System śledziony/trzustki-żołądka Ogólne przyczyny dysfunkcji żołądka Syndromy związane z żołądkiem a dietetyka chińska ■ Niedobór qi żołądka (wei qi xu) ■ Niedobór yin żołądka (wei yin xu) ... ■ Niedobór qi żołądka z zimnem (wei qi xu han) ■ Stagnacja pożywienia w żołądku (shi zhi wei wan) ■ Ogień żołądka (wei re) System narządów • płuca-jelito grube • przemiana metalu Narząd zang: płuca (fei) Pł Narząd fu: jelito gmbe (da chang) System narządów płuca-jelito grube Odżywianie i system narządów Syndromy związane z płucami a dietetyka chińska ■ Niedobór qi płuc (fei qi xu) ■ Śluz i wilgoć zalegające w płucach (tan shi zu fei) ■ Niedobór yin płuc (fei yin xu) System narządów • nerki-pęcherz moczowy • przemiana wody110 Narząd zang: nerki (shen), N Narząd fu: pęcherz moczowy (pang guang), PM System narządów nerki-pęcherz moczowy110 Syndromy związane z nerkami a dietetyka chińska ■ Niedobór qi nerek (shen qi xu) ■ Niedobór yang nerek (shen yang xu) ■ Niedobór yin nerek (shen yin xu)... 115 Niedobór yin nerek (shen yin xu), niedobór yin serca (xin yin xu), brak połączenia między sercem a nerkami (xin shen bu jiao) System narządów • wątroba-pęcherzyk żółciowy • przemiana drzewa Narząd zang: wątroba (gan), W Narząd fu: pęcherzyk żółciowy (dan), PŻ System narządów: wątroba-pęcherzyk żółciowy Odżywianie i system narządów Syndromy wątroby a dietetyka chińska.. ■ Zaciskający zastój qi wątroby (gan qi yu jie) ■ Wznoszące się yang wątroby (gan yang shang kang) ■ Ogień wątroby płonący w górę (gan huo shang yan) ■ Niedobór yin wątroby (gan yin xu) ■ Niedobór krwi wątroby (gan xue xu) Narząd zang: serce (xin), S Narząd fu: jelito cienkie (.xiao chang) System narządów: serce-jelito cienkie.... Odżywianie i system narządów Syndromy związane z sercem a dietetyka chińska ■ Niedobór yang serca (xin yang xu) ■ Niedobór krwi serca (xin xue xu)... ■ Niedobór yin serca (xin yin xu) ■ Wznoszący się ogień serca (.xin huo shang yari) 4. Klasyfikacja produktów spożywczych .137 Warzywa Bakłażan (oberżyna) Cebula Cebula zielona (dymka) Kapusta Kapusta pekińska (kapusta napa) Korzeń lotosu Ogórek Pędy bambusa Pomidor Por Sałata Słodki ziemniak Szpinak Zboża i soja Gryka Jęczmień Kukurydza Orkisz147 OwiesProso Pszenica Ryż (biały i brązowy) Soja czarna Soja żółta Żyto Przyprawy, zioła, substancje słodzące, dodatki Chili Cynamon Czosnek Grzyby Imbir świeży lub suszony Kolendra Ocet winny Pieprz (przyprawa) Sos sojowy Sól Substancje słodzące: biały cukier Substancje słodzące: brązowy lub surowy cukier trzcinowy Substancje słodzące: miód Substancje słodzące: słód, maltoza, syrop słodowy Wodorosty (ogólnie) Owoce Ananas Arbuz Banan Brzoskwinia Cytryna Czereśnie Grejpfrut, pomelo Gruszka Jabłko Kiwi Morela Pomarańcza Śliwka Winogrona Mięso i drób Jagnięcina, baranina, mięso owcze Kaczka Królik/zając Kurczak Sarnina Wątróbka kurza Wątróbka wołowa Wieprzowina Wołowina Ryby/owoce morza Anchois Kałamarnica/ośmiornica Karp Krab Krewetki/rak/homar Makrela Małże Ostrygi Pstrąg Sardynki Śledź Tuńczyk Węgorz Produkty mleczne, jajka, oleje i tłuszcze Jajka kurze Jogurt Masło i śmietana Mleko kozie i owcze Mleko krowie Olej sezamowy Olej sojowy Olej z orzechów ziemnych Ser z mleka koziego i owczego Ser z mleka krowiego Orzechy i nasiona Kasztany Migdały Nasiona słonecznika Orzechy laskowe Orzechy piniowe Orzechy ziemne Sezam czarny Napoje alkoholowe, kawa i herbata Herbata Kawa Napoje alkoholowe 5. Przypadki kliniczne Dolegliwości układu oddechowego Główny objaw: przeziębienia Główny objaw: kaszel Główny objaw: ból gardła Główny objaw: zapalenie zatok czołowych i szczękowych Dolegliwości żołądkowo-jelitowe Główny objaw: biegunka Główny objaw: zaparcia Główny objaw: dolegliwości nadbrzusza Główny objaw: mdłości i wymioty Główny objaw: wzdęcia (rozpieranie w jamie brzusznej) Główny objaw: czkawka (wzdychanie, szlochanie) Otyłość Główny objaw: nadwaga Zaburzenia układu krążenia Ogólna słabość, brak energii, niskie ciśnienie krwi Główny objaw: nadciśnienie (wysokie ciśnienie krwi) Dolegliwości oczu Stan zapalny Dolegliwości skórne Neurodermatoza Dolegliwości układu moczowo-płciowego Główny objaw: zapalenie pęcherza moczowego (infekcje układu moczowego / stan zapalny) Dolegliwości ginekologiczne Poranne nudności w czasie ciąży Dietetyka chińska w skrócie Produkty zaklasyfikowane według przemiany/systemu narządów Przemiana: ziemia System narządów: śledziona/ trzustka, żołądek Przemiana: metal System narządów: płuca-jelito gmbe Przemiana: woda System narządów: nerki-pęcherz moczowy Przemiana: drzewo System narządów: wątroba-pęcherzyk żółciowy Przemiana: ogień System narządów: serce-jelito cienkie