ROZDZIAŁ 1. Genitalia i seks Co jest szybsze mężczyzna czy plemnik? Dlaczego mężczyźni nie mają kości prącia? Po co ludziom owłosienie łonowe? Penis penisowi nierówny Czy można złamać penisa? długo może trwać erekcja? Jaką długość ma pochwa? Czy kobiety mają wzwód? Po co kobietom jest potrzebny orgazm? Od czego zależy intensywność orgazmu? Co podnieca kobiety? Czy można mieć 100 orgazmów dziennie? Dlaczego komórki jajowe się starzeją, a plemniki nie? Jakie są przyczyny niepłodności? Czy penis może zostać uwięziony w czasie stosunku? ROZDZIAŁ 2. Ciało, czyli maszyna do wszystkiego Dlaczego kobiece ciało podnieca mężczyzn? Który mięsień jest najsilniejszy? Czy największym mięśniem jest nasza pupa? Jaki jest najmniejszy mięsień w ludzkim ciele? Ile trzeba schudnąć, aby było to widać na twarzy? Który mięsień pracuje najciężej? Dlaczego język nigdy się nie męczy? Jaka część ludzkiego ciała zużywa się najszybciej? Z jakiej wysokości można spaść i przeżyć? Kto jest rekordzistą w liczbie złamanych kości? Czy brak ruchu to choroba? Czy ćwiczenia na siłowni mogą wydłużyć życie? Czy w naszym ciele jest jakiś organ, o którym nie wiemy? Po co nam zęby mądrości? Dlaczego boli nas kręgosłup? Co to jest guzek Darwina? Ile energii zużywa nasze ciało? ROZDZIAŁ 3. Skóra samonaprawiający się płaszczyk z termostatem Jedyny organ, który nosimy na zewnątrz, a mimo to żyjemy 360 stopni Celsjusza różnicy? Dla skóry żaden problem Gruboskórni marszczą się wolniej Jak długie mogą urosnąć włosy? Najwięcej witaminy mają rude dziewczyny Czy paznokcie rosną szybciej niż włosy? Dlaczego mężczyźni mają sutki? ROZDZIAŁ 4. Fabryka energii i jej brudne odpady Czy można przeżyć bez pierdzenia? Pot obrzydliwy płyn życia Dlaczego człowiek śmierdzi? Jak długo można przeżyć bez jedzenia i picia? Rocznie produkujemy dwie wanny śliny Jak łatwo sprawdzić, jakiej ilości węglowodanów w diecie naprawdę potrzebujemy? Ile kilogramów stolca produkujemy w ciągu roku? Ile jest rodzajów stolca? Czy stolcem można leczyć? Ile bakterii mamy w jelitach? Czy można powstrzymać bekanie? Co się dzieje z naszym ciałem, gdy przestajemy jeść? Po co nam tak długie jelita? Czy wyrostek robaczkowy jest naprawdę niepotrzebny? Ile kamieni mieści się w ludzkim ciele? Jakie są najdziwniejsze przyczyny kichania? Dlaczego flegma i wydzielina z nosa zmieniają kolor? Po co nam woskowina w uszach? Kto sika szybciej kobiety czy mężczyźni? Ile łez produkujemy w ciągu roku? Dlaczego wymiotujemy, nawet jeśli nie jesteśmy chorzy? ROZDZIAŁ 5. Co cię nie zabije, to cię wzmocni jak układ odpornościowy każdego dnia chroni nas przed śmiercią Czy brak snu może zabić? Czym może skończyć się rozregulowanie rytmu dobowego? Czy ludzie bardziej odporni na choroby są bardziej towarzyscy? Czy gorączka i stan zapalny są dobre czy złe? Czy nasz organizm może zaatakować sam siebie? Czy opalanie się zwiększa naszą odporność? Czy antybiotyki wywołują otyłość? Ile ukąszeń jadowitych zwierząt może przeżyć człowiek? Jak można przeżyć silne porażenie prądem? Czy można przeżyć wybuch atomowy? Czy radioaktywność i promieniowanie jonizujące naprawdę szkodzą zdrowiu? Czy można żyć bez bólu? Czy można umrzeć ze śmiechu? ROZDZIAŁ 6. Serce, krew i płuca transportowa spółka z o.o. Jak długo można przeżyć bez oddychania? Jaki wpływ na umiejętność nurkowania ma śledziona? Czy oddech może leczyć? Jak głośno można chrapać? Ile krwi można stracić i przeżyć? Czy cholesterol powoduje choroby serca i układu krwionośnego? Od czego zależy grupa krwi? Jakie grupy krwi są najczęściej spotykane w Polsce? Czy krew może leczyć? Dlaczego komary wolą krew jednych ludzi bardziej niż innych? Z jakim najwyższym i najniższym ciśnieniem krwi można przeżyć? Czy słońce obniża ciśnienie krwi? W jaki sposób za pomocą badania krwi można wykryć stan zapalny w organizmie? ROZDZIAŁ 7. Dlaczego nie można ufać własnemu mózgowi i zmysłom Czy można przeżyć tylko z częścią mózgu? Ile waży rdzeń kręgowy? Czy można widzieć inaczej niż za pomocą oczu? Co się dzieje z mózgiem człowieka w stanie hipnozy? Dlaczego niektórzy ludzie widzą dźwięki i czują smak kolorów? Skąd biorą się ataki paniki? Dlaczego odczuwamy przyjemność i ekstazę? Co to jest pranie mózgu? Co się dzieje, kiedy nasz mózg odbiera zbyt wiele lub zbyt mało bodźców? Skąd biorą się napady agresji? Czy poglądy polityczne zależą od hormonów z mózgu? Z jaką prędkością płyną impulsy nerwowe do mózgu? Dlaczego boli nas głowa? Jak narzekanie niszczy mózg

Budowa i funkcja białek Aminokwasy Struktura białek Białka globularne Białka fibrylarne : Enzymy Bioenergetyka i metabolizm węglowodanów Bioenergetyka i fosforylacja oksydacyjna Wprowadzenie do węglowodanów Wprowadzenie do metabolizmu i proces glikolizy Cykl kwasów trikarboksylowych i kompleks dehydrogenazy pirogronianowej Glukoneogeneza Metabolizm glikogenu Metabolizm monosacharydów i disacharydów Szlak pentozofosforanowy i fosforan dinukleotydu nikotynamidoadeninowego Glikozoaminoglikany, proteoglikany i glikoproteiny Metabolizm lipidów Metabolizm lipidów pokarmowych Metabolizm kwasów tłuszczowych, triacylogliceroli i ciał ketonowych Metabolizm fosfolipidów, glikolipidów i eikozanoidów Cholesterol, lipoproteiny i metabolizm steroidów Metabolizm azotu Aminokwasy: Usuwanie azotu Aminokwasy: Rozpad i synteza Aminokwasy: Przemiana w wyspecjalizowane produkty : Metabolizm nukleotydów Integracja metabolizmu Metaboliczne efekty insuliny i glukagonu Cykl stan sytości - stan głodzenia Cukrzyca Otyłość. Medyczne aspekty żywienia Żywienie: Omówienie i makroskładniki odżywcze : Mikroskładniki Odżywcze: Witaminy Składniki odżywcze: Minerały Magazynowanie i ekspresja informacji genetycznej Struktura, replikacja i naprawa D N A Struktura, synteza i obróbka RNA Synteza białka Regulacja ekspresji genu Biotechnologia a choroby człowieka

Lokalizacja doświadczenia i opis badań połowych Metodyka pomiarów biometrycznych i analiz chemicznych Potrzeby wodne rożnika przerośniętego Opracowanie statystyczne wyników Warunki doświadczenia Warunki glebowe Warunki meteorologiczne Cechy biometryczne rozet rożnika przerośniętego w pierwszym roku wegetacji Wpływ nawadniania i fertygacji kroplowej siarczanem magnezu na cechy biometryczne roślin rożnika przerośniętego od drugiego sezonu wegetacyjnego Wysokość, liczba i długość dłuższej przekątnej czworokątnych pędów generatywnych Powierzchnia transpiracyjna liści i wskaźnik powierzchni liści łanu (LAI) Liczba kwiatostanów na pędzie generatywnym, niełupek w kwiatostanie i masa tysiąca nasion (MTN) Zawartość suchej masy Plon świeżej masy (ś.m.) pędów Plon suchej masy (s.m.) pędów Korelacje pomiędzy sumą opadów i dawek nawodnieniowych (P+D), średnimi temperaturami powietrza i dawkami siarczanu magnezu a wybranymi cechami biometrycznymi rożnika przerośniętego Wpływ nawadniania i fertygacji kroplowej siarczanem magnezu na zawartość popiołu oraz wybranych pierwiastków w suchej masie liści Zawartość popiołu Zawartość makropierwiastków Zawartość mikropierwiastków Wartość stosunku zawartości azotu do zawartości siarki (N:S) Wpływ nawadniania i fertygacji kroplowej siarczanem magnezu na stężenie barwników asymilacyjnych Potrzeby wodneinawodnieniowe rożnika przerośniętego Charakterystyka warunków wilgotnościowych gleb Potrzeby wodne rożnika przerośniętego Polowe zużycie wody Ewapotranspiracja potencjalna (ETP) Niedobory wody i potrzeby nawadniania

Tkanka tłuszczowa i jej znaczenie Proces wytwarzania adipocytów - adipogeneza Funkcja endokrynna tkanki tłuszczowej Tkanka tłuszczowa - proces lipogenezy i lipolizy Lipogeneza P-oksydacja kwasów tłuszczowych (P-oksydacja Knoopa) Lipoliza Frakcje lipoproteinowe Lipoliza wewnątrzkomórkowa Enzymy regulatorowe przemiany lipidowej Lipaza lipoproteinowa (lipoprotein lipase, LPL) Lipaza wątrobowa (hepatic lipase, HL) Lipaza lizosomalna (lysosomal acid lipase, LAL) Lipaza hormonozależna (Honnone-sensitive lipase/cholesteryl esterase, HSL) Lipaza triglicerydowa (ATGL) Znaczenie adipocytokin w przemianie lipidowej Funkcja i rola leptyny jako hormonalnego wyznacznika otyłości Funkcja i rola adiponektyny hormonu regulatorowego przemiany węglowodanowolipidowej Funkcja i rola wisfatyny Funkcje i znaczenie rezystyny Funkcje i znaczenie greliny, enterohormonu pobudzającego ośrodek głodu 45 Otyłość a metabolizm węglowodanowo-lipidowy Zespół metaboliczny Cukrzyca typu 2 a zaburzenia w metabolizmie lipidowym

1Genetyka molekularna w ekologii Czym jest ekologia molekularna? DNA, RNA i białka Allozymy DNA - niewyczerpane źródło informacji Mutacja i rekombinacja Znaczniki epigenetyczne Genomy DNA mitochondrialny (mtDNA) DNA chloroplastowy (cpDNA) Chromosomy haploidalne Reakcja łańcuchowa polimerazy Ilościowa reakcja łańcuchowa polimerazy Źródła DNA Pozyskiwanie danych metodą PCR Rozmiar fragmentów Sekwencjonowanie DNA Sekwencjonowanie wysokoprzepustowe 2Markery molekularne w ekologii Zrozumieć markery molekularne Markery neutralne kontra markery adaptacyjne Genomy DNA mitochondrialny zwierząt (mtDNA) DNA mitochondrialny roślin (mtDNA) DNA chloroplastowy (cpDNA) Chromosomy haploidalne Markery jednorodzicielskie: zastrzeżenia końcowe Markery molekularne Wczesne fazy rozwoju markerów molekularnych Allozymy PCR-RFLP Losowo amplifikowany polimorficzny DNA (RAPD) Markery ISSR Polimorfizm długości amplifikowanych fragmentów (AFLP) Modyfikacja AFLP - polimorfizm wrażliwy na metylację (MSAP) Mikrosatelity Sekwencjonowanie DNA Sekwencjonowanie pojedynczego regionu DNA Polimorfizm pojedynczego nukleotydu (SNP) Sekwencjonowanie wysokoprzepustowe (HTS) Sekwencjonowanie RAD Genotypowanie przez sekwencjonowanie (GBS) Wychwytywanie sekwencji docelowej Sekwencjonowanie pełnogenomowe 3Gatunki Koncepcje gatunku Barkodowanie DNA Zastosowania barkodowania Barkodowanie i jego ograniczenia Metabarkodowanie Metagenómika Barkodowanie i metabarkodowanie eDNA (DNA środowiskowego) 4Filogeografia Czym jest filogeografia? Rozwój filogeograficznych zbiorów danych Zegary molekularne Drzewa dychotomiczne rozgałęzione Koalescencja Sieci Analizy filogeograficzne oparte na modelach Zmiany klimatyczne w długiej perspektywie Okresy lodowcowe i międzylodowcowe Ostoje morskie Długofalowe skutki zlodowaceń Dyspersja i wikariancja Sortowanie linii genetycznych Hybrydyzacja Filogeografia stosowana: inwazje 5Analiza genetyczna pojedynczych populacji Po co badać pojedynczą populację? Co to jest populacja? Obliczanie różnorodności genetycznej Równowaga Hardy'ego-Weinberga Wskaźniki różnorodności genetycznej Różnorodność haplotypowa Wybór markera i genomu Co wpływa na różnorodność genetyczną? Dryf genetyczny Co to jest efektywna wielkość populacji? Cenzusowa wielkość populacji (Nc) Efektywna liczba rozmnażających się osobników (Nb) Obliczanie Ne na podstawie danych demograficznych Obliczanie Ne na podstawie danych genetycznych Obliczanie Ne – zastrzeżenia Efektywna wielkość populacji, dryf genetyczny i różnorodność genetyczna Wąskie gardło i efekt założyciela Wielkość populacji i jej spadek Selekcja naturalna Rozmnażanie Chów wsobny (kojarzenie krewniacze) Ekologia i rozwój osobniczy 6Dyspersja, przepływ genów i genetyka krajobrazowa Co to jest przepływ genów? Po co obliczać przepływ genów? Obliczanie przepływu genów między odrębnymi populacjami Statystyka F Testy przypisania Analiza pokrewieństwa i rodzicielstwa Identyfikacja populacji metodami nie a priori Genetyka i genomika krajobrazowa Analiza danych w genetyce krajobrazowej Izolacja przez dystans (IBD) Izolacja przez opór (IBR) Związki genotypu i środowiska Współczesne i historyczne czynniki wpływające na przepływ genów Zróżnicowanie populacji: przepływ genów, dryf genetyczny i przystosowanie Przepływ genów i dryf genetyczny Adaptacja lokalna i przepływ genów Dryf kontra selekcja QST i FST 7Ekologia behawioralna Jak dane genetyczne pomagają zrozumieć zachowanie? Systemy rozrodcze Monogamia Poligamia Analiza rodzicielstwa Zapłodnienie pozapartnerskie EPF i dostosowanie samców EPF z perspektywy samicy - argumenty odwołujące się do adaptacji EPF z perspektywy samicy - argumenty nieodwołujące się do adaptacji Społeczne wychowywanie potomstwa Wychowywanie kooperacyjne — korzyści pośrednie Wychowywanie kooperacyjne — korzyści bezpośrednie Eusocjalność Dyspersja zależna od płci Dyspersja zależna od płci - analizy na poziomie populacji Genetyczne zróżnicowanie samców i samic Markery dziedziczone w różny sposób Pokrewieństwo Dyspersja zależna od płci - analizy na poziomie osobniczym Indeksy przypisania Autokorelacja przestrzenna Analiza rodzicielstwa Zgodność wyników Ekologia żerowania 8 Genetyka konserwatorska Taksonomia Podgatunki Taksony niższe niż podgatunek Jednostki ochrony i przystosowanie Różnorodność genetyczna Różnorodność genetyczna i potencjał ewolucyjny Transkryptomika i epigenetyka Różnorodność genetyczna a chów wsobny Depresja wsobna Selekcja oczyszczająca i selekcja równoważąca Pomiar depresji wsobnej Zróżnicowanie genetyczne i ratunek genetyczny Depresja outbredowa Reintrodukcje Hybrydyzacja Genetyka zespołów

Zwierzęta, ludzie i architektura, Obok siebie, Chleba Architekci z natury Twarze i kształty, Igrzysk, Opresja, perswazja i wsparcie Zwierzęta w wielkim mieście

UKŁAD NERWOWY I ZMYSŁY i techniczneĆwiczenie 1. Badanie reakcji odruchowych i Fereni-Morzyńska odruch kolanowy Odruch ścięgna Achillesa Odruch podeszwowy Odruch źreniczny Badanie czasu świadomej reakcji u człowieka Wykaz autorskich filmów do zaprezentowania na ćwiczeniach z fizjologii układu nerwowego Zmysły Badanie receptorów dotyku i temperatury Badanie punktów dotyku Różnicowanie dotyku Badanie punktów zimna Badanie receptorów smaku Zależność między zmysłem smaku a węchu Badanie progu słuchowego Badanie zmysłu wzroku - doświadczenie Mariotte’a Zależność między zmysłem wzrokua równowagą Doświadczenie Romberga Test marszu FIZJOLOGIA MIĘŚNI 1. Wykaz autorskich filmów do zaprezentowania na ćwiczeniach z fizjologii mięśni FIZJOLOGIA KRWI Oznaczanie wartości hematokrytowej krwi metodą mikrohematokrytu Oznaczanie liczby krwinek czerwonych Badanie zawartości hemoglobiny w krwi metodą Sahliego Obliczanie wskaźników czerwonokrwinkowych Obserwacja mikroskopowa krwinek czerwonych ssaka, ptaka i płazaOznaczanie liczby krwinek białych Różnicowanie krwinek białych i określanie składu procentowego poszczególnych rodzajów leukocytów w preparacie barwionym Oznaczanie czasu krzepnięcia krwi Pobranie krwi z wykorzystaniem fantomu szczura laboratoryjnego FIZJOLOGIA KRĄŻENIA KRWI Pomiar ciśnienia tętniczego krwi u człowieka Badanie fal tętna Wpływ wysiłku fizycznego na tętno i ciśnienie tętnicze krwi Obliczanie objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca Rejestracja elektrokardiogramu u człowieka Wykaz autorskich filmów do zaprezentowania na ćwiczeniach z fizjologii krążenia krwi ODDYCHANIE Pomiar podstawowych parametrów oddechowych z zastosowaniem spirometru SPIROBANK11 Wykaz autorskich filmów do zaprezentowania na ćwiczeniach z fizjologii oddychania FIZJOLOGIA TRAWIENIA Stopniowy rozkład skrobi przez amylazę ślinową Wpływ pH i temperatury na trawienie białka przez pepsynę Wpływ podpuszczki na kazeinę mleka Proteolityczne właściwości soku trzustkowego Amylolityczne właściwości trzustki Lipolityczna właściwość soku trzustkowego Rola żółci w trawieniu tłuszczów Obniżanie napięcia powierzchniowego (próba Haya) Działanie emulgujące żółci Wykaz autorskich filmów do zaprezentowania na ćwiczeniach z fizjologii trawienia PRZEMIANA MATERII I ENERGII Badanie wpływu insuliny na poziom cukru we krwi Wykaz autorskich filmów do zaprezentowania na ćwiczeniach z przemiany materii i energii FIZJOLOGIA WYDALANIA Badanie chemiczne moczu Wykrywanie jonów wapniowych Wykrywanie jonów amonowych Wykrywanie jonów chlorkowych Wykrywanie jonów siarczanowych Wykrywanie jonów fosforanowych Wykrywanie kreatyniny Wykrywanie białka Wykrywanie związków ketonowych Zastosowanie testów paskowych do analizy właściwości fizycznych oraz składu chemicznego moczu ludzkiego TERMOREGULACJA Wpływ parowania wody na temperaturę skóry człowieka Wpływ wysiłku fizycznego na temperaturę ciała człowieka FIZJOLOGIA ROZRODU 1. Wykaz autorskich filmów do zaprezentowania na ćwiczeniach z fizjologii rozrodu

Wykaz cząsteczek Główne komponenty i zasadnicze cechy odpowiedzi immunologicznej Marek Jakóbisiak Limfocyty i przeciwciała (immunoglobuliny) Antygeny Grasiczozależność Mechanizmy swoiste i nieswoiste Typy odpowiedzi immunologicznej Odpowiedź typu humoralnego Odpowiedź typu komórkowego Podział na odpowiedź typu 1 i typu 2 Etapy odpowiedzi immunologicznej Narządy limfatyczne Marek Jakóbisiak, Jakub Gołąb Grasica Ogólna budowa grasicy Bariera krew-grasica Hormony grasicy i wpływ hormonów na grasicę Inwolucja grasicy Szpik Grudki limfatyczne bez torebki łącznotkankowej Plamki mleczne Migdałki Tkanka limfatyczna związana ze ścianą jelit Węzły limfatyczne Zrąb węzła Kora węzła Grudki limfatyczne węzła Rdzeń węzła Przepływ limfy przez węzeł i znaczenie tego zjawiska Śledziona Ogólna budowa śledziony Zrąb śledziony Unaczynienie śledziony Tętnice Zatoki i żyły śledziony Miazga biała Miazga czerwona Czynność śledziony Struktury limfatyczne trzeciorzędowe Naczynia limfatyczne Przeciwciała Marek Jakóbisiak, Witold Lasek, Marcin Makowski Ogólna charakterystyka przeciwciał Budowa i właściwości Klasy immunoglobulin IgD IgE IgG IgM Przeciwciała matczyne przechodzące do płodu przez łożysko Wartościowość, powinowactwo, awidność Kompleksy immunologiczne Receptory immunoglobulinowe limfocytu B Powstawanie przeciwciał Geny immunoglobulinowe Źródła różnorodności przeciwciał Zmienność kombinacyjna Zmienność na złączach Mutacje somatyczne Etapy syntezy przeciwciał Regulacja ekspresji genów immunoglobulinowych Jednoczesne wytwarzanie IgM i IgD Zmiana klas syntezowanych przeciwciał Przeciwciała monoklonalne Otrzymywanie przeciwciał monoklonalnych Mianownictwo przeciwciał monoklonalnych Modyfikowane przeciwciała monoklonalne i ich pochodne Pochodne PM o zmniejszonej masie cząsteczkowej Immunokoniugaty zawierające przeciwciała monoklonalne Koniugaty PM z radioizotopami Immunotoksyny Koniugaty PM z lekami Immunocytokiny Inne koniugaty oraz warianty PM Pochodne przeciwciał zawierające fragment Fc PM i ich pochodne o podwójnej swoistości Terapeutyczne zastosowanie przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych Inne zastosowania przeciwciał monoklonalnych Receptory limfocytów t wiążące antygen i główny układ zgodności tkankowej Marek Jakóbisiak, Marcin Makowski, Rafat Ptoski Budowa receptorów limfocytów T wiążących antygen Geny dla receptorów limfocytów T wiążących antygen Źródła różnorodności receptorów limfocytów T wiążących antygen Główny układ zgodności tkankowej Budowa cząsteczek MHC klasy I Budowa cząsteczek MHC klasy II Struktura genów i synteza cząsteczek MHC Główny układ zgodności tkankowej myszy Szczepy wsobne Główny układ zgodności tkankowej człowieka Niezrównoważenie sprzężeń Powiązania między układem HLA i występowaniem określonych chorób Funkcja głównego układu zgodności tkankowej Nadrodzina genów cząsteczek immunoglobulinopodobnych Metody i znaczenie identyfikacji HLA Słabe antygeny zgodności tkankowej Prezentacja antygenów limfocytom Marek Jakóbisiak, Jakub Gołąb Prezentacja antygenów z udziałem cząsteczek MHC klasy I Prezentacja antygenów z udziałem cząsteczek MHC klasy II Prezentacja antygenów przez cząsteczki CDI Komórki prezentujące antygen Komórki dendrytyczne Komórki dendrytyczne narządów nielimfatycznych Komórki dendrytyczne narządów limfatycznych Limfocyty B Makrofagi Inne komórki prezentujące antygen Cząsteczki sygnałowe i adhezyjne biorące udział w procesie prezentacji Prezentacja antygenów w grudce limfatycznej Aktywacja limfocytów B Grudkowe komórki dendrytyczne (FDC) Powstawanie ośrodków rozmnażania w grudkach Dojrzewanie powinowactwa Mitogeny i superantygeny Mitogeny Superantygeny Aktywacja limfocytów Radosław Zagożdżon Aktywacja limfocytów T Rozpoznanie antygenu przez TCR Synapsa immunologiczna Sygnał aktywujący limfocyt T Wczesny etap przekazania sygnału z TCR i rola białek adaptorowych Wewnątrzkomórkowe szlaki przekazania sygnału do aktywacji Szlaki związane z metabolizmem fosfatydyloinozytolu GTPazy i kaskady kinaz MAP Zmiana fenotypu limfocytu T w wyniku aktywacji Cząsteczki powierzchniowe wpływające na proces aktywacji limfocytów T Cząsteczki kostymulujące Cząsteczki hamujące Anergia, wyczerpanie i apoptoza limfocytów T Aktywacja limfocytów B Sygnał aktywujący limfocyt B Cząsteczki powierzchniowe wpływające na proces aktywacji limfocytów B Dojrzewanie limfocytów Jakub Gołąb Dojrzewanie limfocytów T Wczesna faza dojrzewania tymocytów Selekcja β Późna faza dojrzewania tymocytów Selekcja pozytywna i negatywna Restrykcja MHC Komórki uczestniczące w selekcji tymocytów Mechanizmy selekcji w grasicy Antygeny uczestniczące w selekcji pozytywnej i negatywnej Powstawanie limfocytów T regulatorowych Powstawanie limfocytów Tγβ Dojrzewanie limfocytów B Etapy rozwoju limfocytów B Limfocyty pre-pro-B Limfocyty pro-B Limfocyty pre-B Selekcja pozytywna i negatywna niedoj rżałych limfocytów B Niedojrzałe limfocyty B Dojrzałe limfocyty B Krążenie limfocytów Jakub Gołąb Etapy przechodzenia limfocytów przez ścianę naczynia Etap I: toczenie się Selektyny i ich ligandy Etap II: aktywacja Etap III: ścisła adhezja Cząsteczki immunoglobulinopodobne uczestniczące w ścisłej adhezji Etap IV: diapedeza Regulacja krążenia limfocytów Przepływ limfy i losy antygenów w węzłach limfatycznych Krążenie limfocytów dziewiczych Krążenie limfocytów efektorowych i limfocytów pamięci Regulacja migracji innych leukocytów Populacje i subpopulacje limfocytów Marek Jakóbisiak, Witold Lasek Limfocyty B Limfocyty B regulatorowe Limfocyty T Subpopulacje limfocytów T pomocniczych Subpopulacje limfocytów T regulatorowych Subpopulacje limfocytów cytotoksycznych Limfocyty T niekonwencjonalne Limfocyty T mające TCRγβ Limfocyty MAIT Limfocyty NKT Nieswoiste komórki limfoidalne Komórki VETO Komórki NK Receptory komórek NK i sposób rozpoznawania komórek docelowych Receptory z nadrodziny cząsteczek immunoglobulinopodobnych Receptory lektynowe Inne receptory i koreceptory komórek NK Aktywacja komórek NK i mechanizm zabijania komórek docelowych Fizjologiczna rola komórek NK Wykorzystanie komórek NK w leczeniu nowotworów Cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał (ADCC) Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów Witold Lasek, Jacek Malejczyk Wstępne etapy reakcji cytotoksycznej Reakcja cytotoksyczna zależna od ziaren litycznych Budowa ziaren litycznych Perforyna Granzymy Granulizyna Mechanizmy zabezpieczające komórki efektorowe przed działaniem własnych czynników cytotoksycznych Genetyczne defekty związane z biogenezą i egzocytozą ziaren litycznych Przebieg reakcji cytotoksycznej zależnej od receptorów dla cząsteczek nadrodziny TNF Apoptoza jako mechanizm efektorowy cytotoksyczności komórkowej Cytokiny Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak, Małgorzata Firczuk Podstawowe właściwości cytokin Receptory dla cytokin Budowa receptorów dla cytokin Przekazanie sygnału z receptorów dla cytokin Interleukiny Rodzina interleukiny 1 Receptory dla interleukiny 1 Właściwości biologiczne interleukiny 1 Interleukina 2 Receptory dla interleukiny 2 Właściwości interleukiny 2 Zastosowania kliniczne Interleukina 3 Interleukina 4 Interleukina 5 Interleukina 6 Reakcja ostrej fazy Interleukina 7 Interleukina 8 Interleukina 9 Interleukina 10 Interleukina 11 Interleukina 12 Interleukina 13 Interleukina 14 Interleukina 15 Interleukina 16 Interleukina 17 Interleukina 18 Interleukina 19 Interleukina 20 Interleukina 21 Interleukina 22 Interleukina 23 Interleukina 24 Interleukina 25 Interleukina 26 Interleukina 27 Interleukina 28 Interleukina 29 Interleukina 30 Interleukina 31 Interleukina 32 Interleukina 33 Interleukina 34 Interleukina 35 Interleukiny 36, 37 i 38 Interleukina 39 Interferony Rodzaje interferonów Powstawanie interferonów Receptory dla interferonów Działanie przeciwwirusowe Wpływ na układ odpornościowy Wpływ na proliferację i różnicowanie komórek Zastosowania terapeutyczne Chemokiny Budowa i podział chemokin i ich receptorów Funkcje chemokin Wpływ chemokin na ukierunkowaną migrację komórek Wpływ chemokin na procesy dojrzewania leukocytów Wpływ chemokin na aktywację komórek Funkcje chemokin niezwiązane z układem odpornościowym Mechanizmy regulujące działanie chemokin Chemokiny i ich receptory jako cele terapeutyczne Nadrodzina cząsteczek czynnika martwicy nowotworu TNF-a i limfotoksyny Synteza i budowa Receptory dla TNF-a i limfotoksyn Sygnały przekazywane przez receptory dla TNF-a Wpływ TNF-a na układ odpornościowy Działanie przeciwnowotworowe Próby zastosowań klinicznych Zastosowanie inhibitorów TNF-a w klinice Właściwości biologiczne limfotoksyny FASL(CD178,APO-lL) TRAIL Inne cytokiny Regulacja odpowiedzi immunologicznej, pamięć immunologiczna Marek Jakóbisiak Kooperacja komórek w odpowiedzi immunologicznej Odpowiedź typu humoralnego Odpowiedź typu komórkowego Udział limfocytów x w regulacji odpowiedzi immunologicznej Antyimmunoglobuliny i regulacja idiotypowa Czynniki reumatoidalne Przeciwciała antyidiotypowe Udział receptorów dla fragmentu Fc przeciwciał w regulacji odpowiedzi immunologicznej Udział czynników wiążących immunoglobuliny w regulacji odpowiedzi immunologicznej Pamięć immunologiczna Limfocyty B pamięci Limfocyty T pamięci Pamięć immunologiczna innych komórek Układ dopełniacza Marek Jakóbisiak Klasyczna droga aktywacji dopełniacza Alternatywna droga aktywacji dopełniacza Lektynowa droga aktywacji dopełniacza Kompleks atakujący błonę Receptory dla składników dopełniacza Inne właściwości dopełniacza Regulacja układu dopełniacza Błonowe czynniki regulujące aktywność dopełniacza Osoczowe czynniki regulujące aktywność dopełniacza Odporność nieswoista Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak Rozpoznawanie drobnoustrojów przez nieswoiste mechanizmy odporności Cząsteczki rozpoznające wzorce (PRM) Wydzielane PRM Powierzchniowe PRM Powierzchniowe PRM uczestniczące w fagocytozie Aktywujące receptory z grupy PRR Udział receptorów TLR w indukcji odpowiedzi immunologicznej Wewnątrzkomórkowe PRR Wewnątrzkomórkowe receptory TLR Receptory NOD-podobne Wewnątrzkomórkowe receptory dla kwasów nukleinowych Funkcja makrofagów i granulocytów Powstawanie Regulacja migracji komórek żernych Aktywacja Kooperacja między odpowiedzią nieswoistą a swoistą Fagocytoza i mechanizmy cytotoksyczności komórek żernych Receptory uczestniczące w fagocytozie 238 14.4.1.1. Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał klasy IgG Inne receptory dla fragmentu Fc przeciwciał Receptory dla składników dopełniacza Mechanizmy zabijania drobnoustrojów przez komórki żerne i inne komórki Mechanizmy tlenowe Mechanizmy pozatlenowe i czynniki w nich uczestniczące Defensyny Czynnik bakteriobójczy zwiększający przepuszczalność (BPI) Katepsyna G Lizozym Inne czynniki Efekt cytotoksyczny wobec komórek ssaków Cytokiny i inne czynniki uwalniane przez makrofagi Odporność w błonach śluzowych i skórze Witold Lasek, Dominika Nowis Mechanizmy obronne w błonach śluzowych Obrona błony śluzowej układu pokarmowego Mechanizmy i bariery obrony nieswoistej Mechanizmy swoiste obrony błony śluzowej układu pokarmowego Miejsca indukcji odpowiedzi immunologicznej Miejsca fazy efektorowej odpowiedzi immunologicznej w błonach śluzowych Obronna rola Ig A w układzie pokarmowym Limfocyty śródnabłonkowe przewodu pokarmowego Homeostaza immunologiczna w układzie pokarmowym Rola wątroby w mechanizmach odporności w obrębie błon śluzowych Tkanka limfatyczna i mechanizmy odporności w obrębie układu oddechowego Mechanizmy odporności nieswoistej w układzie oddechowym Specyfika NALT i BALT Mechanizmy obronne w błonie śluzowej układu rozrodczego Układ odpornościowy skóry Komórki układu odpornościowego skóry Keratynocyty Komórki Langerhansa - naskórkowe makrofagi Komórki dendrytyczne skóry Nieswoiste komórki limfoidalne (ILC) Limfocyty T Wpływ promieniowania UV na układ odpornościowy skóry Immunologia ciąży Jakub Gołąb Wczesne etapy ciąży Odpowiedź immunologiczna w doczesnej Rola komórek NK w doczesnej Makrofagi w doczesnej Rola limfocytów w ciąży Immunologiczne przyczyny niepłodności Odporność bierna przekazywana przez łożysko i z mlekiem matki Psychoneuroimmunologia Tomasz Stokłosa Komunikacja układu odpornościowego i układu nerwowego Unerwienie narządów limfatycznych -wpływ neuroprzekaźników na komórki układu odpornościowego Rola układu odpornościowego w odczuwaniu bólu Interakcje układu odpornościowego z układem endokrynowym Rola hormonów w układzie odpornościowym Oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa (HPA - hypothalamic-pituitary-adrenal axis) Działanie komórek i mediatorów układu odpornościowego w ośrodkowym układzie nerwowym - wzajemne interakcje Działanie cytokin w mózgu Pirogenne działanie cytokin Prezentacja antygenów w ośrodkowym układzie nerwowym w kontekście bariery krew-mózg Stres i jego wpływ na odporność Odporność przeciwzakaźna. Szczepionki Tomasz Stokłosa, Jakub Gołąb, Dominika Nowis, Wojciech Feleszko Odporność przeciwwirusowa Unikanie odpowiedzi immunologicznej przez wirusy Zakażanie komórek docelowych i rozwój infekcji Mechanizmy zabezpieczające przed rozpoznaniem wirusa wewnątrz komórki docelowej Odporność przeciwbakteryjna Odpowiedź przeciw bakteriom zewnątrzkomórkowym Ostra, nieswoista reakcja zapalna Przebieg odpowiedzi swoistej w zakażeniach bakteriami zewnątrzkomórkowymi Odporność przeciw bakteriom wewnątrzkomórkowym Przebieg odpowiedzi przeciw bakteriom wewnątrzkomórkowym Rola limfocytów w zakażeniach bakteriami wewnątrzkomórkowymi Unikanie odpowiedzi immunologicznej przez bakterie Odporność przeciwgrzybicza Odporność przeciwpasożytnicza Szczepionki Szczepienie jako procedura immunologiczna Szczepienia - wskazania indywidualne i populacyjne Aktywność immunologiczna szczepienia Typy szczepionek Szczepionki żywe atenuowane Szczepionki zawierające zabite drobnoustroje Szczepionki podjednostkowe Szczepionki skoniugowane Szczepionki rekombinowane Szczepienia śluzówkowe Szczepienia bezigłowe Uodpornienie bierne Adiuwanty Bezpieczeństwo szczepionek Skuteczność szczepionek Ograniczenia szczepień ochronnych Mity o szczepieniach Nowe kierunki badań nad szczepionkami Nieswoiste metody aktywacji układu odpornościowego Nadwrażliwość Witold Lasek Nadwrażliwość typu I Czynniki warunkujące wystąpienie alergii Wpływ czynników genetycznych Wpływ czynników środowiskowych Czynniki infekcyjne Czynniki toksyczne, zanieczyszczenia środowiskowe i inne Ekspozycja na alergen Znaczenie pokarmu naturalnego w diecie niemowlęcia Alergeny Standaryzacja alergenów Struktura alergenów Alergeny białkowe (wielkocząsteczkowe) Alergeny małocząsteczkowe o charakterze haptenów Sezonowość występowania alergii wziewnych Mechanizmy reakcji alergicznych Rola limfocytów Th2 Udział IgE w reakcjach alergicznych Charakterystyka IgE Receptory dla IgE Regulacja wytwarzania IgE Udział komórek tucznych i bazofilów w reakcjach nadwrażliwości typu I Mechanizm aktywacji komórek tucznych i bazofilów Mediatory i czynniki wytwarzane przez komórki tuczne i bazofile Udział eozynofilów Aktywność wydzielnicza eozynofilów Rola eozynofilów w zakażeniach pasożytniczych Udział eozynofilów w procesach alergicznych Przebieg odpowiedzi immunologicznej na alergen Reakcja natychmiastowa (anafilaktyczna) Reakcja późna (late-phase reaction - LPR) Immunoterapia alergenem (odczulanie) Mechanizmy warunkuj ące efekt leczniczy immunoterapii SCIT Inne warianty immunoterapii alergenem Immunoterapia nieswoista - blokowanie mechanizmów alergii Modulacja funkcji limfocytów T Blokowanie IgE Blokowanie funkcji eozynofilów Nadwrażliwość typu II - reakcje cytotoksyczne Reakcje potransfiizyjne Konflikt serologiczny matczyno-płodowy Cytopenie polekowe Nadwrażliwość typu III - reakcje z udziałem kompleksów immunologicznych Czynniki wpływające na odkładanie się kompleksów immunologicznych w tkankach Przykłady reakcji patologicznych Nadwrażliwość typu IV - reakcje z dominacją odpowiedzi typu komórkowego Formy nadwrażliwości typu późnego Alergiczny wyprysk kontaktowy (alergiczne kontaktowe zapalenie skóry) Zjawiska autoimmunizacyjne Dominika Nowis, Anna Wańkowicz-Kalińska, Magdalena Winiarska Choroby autoimmunizacyjne człowieka Podział ze względu na umiejscowienie autoantygenu Podział ze względu na mechanizmy efektorowe Mechanizmy zapewniające tolerancję na własne antygeny Indukcja tolerancji centralnej Zaburzenia mechanizmów tolerancji centralnej Tolerancja obwodowa Delecja klonalna Sekwestracja antygenu Anergia limfocytów Tolerogenne komórki obwodowych narządów limfatycznych Aktywna supresja - limfocyty regulatorowe Zaburzenia mechanizmów tolerancji obwodowej Czynniki prowadzące do zaburzenia autotolerancji Czynniki endogenne Czynniki genetyczne Geny kodujące cząsteczki MHC Geny kodujące cytokiny Geny kodujące białka układu dopełniacza Płeć Czynniki egzogenne Infekcje wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze Mimikra molekularna Indukcja zapalenia i aktywacja komórek prezentujących antygen Rozprzestrzenianie się epitopów Poliklonalna aktywacja limfocytów T i B przez superantygeny Urazy Bakteryjna flora jelitowa i dieta Inne elementy środowiska zewnętrznego -czynniki chemiczne i fizyczne Perspektywy terapii chorób autoimmunizacyjnych Terapia antygenowo swoista Terapia antygenowo nieswoista Nowe cele antygenowo nieswoistej terapii chorób autoimmunizacyjnych Niedobory odporności Eliza Gfodkowska-Mrówka, Tomasz Stokłosa Pierwotne niedobory odporności Wybrane elementy diagnostyki pierwotnych niedoborów odporności Badania odpowiedzi humoralnej Badania odpowiedzi komórkowej Badania układu dopełniacza Wysokoprzepustowe badania genetyczne Niedobory odporności z przewagą zaburzeń wytwarzania przeciwciał Agammaglobulinemia sprzężona z chromosomem X (Brutona) Agammaglobulinemia dziedziczona autosomalnie recesywnie Pospolity zmienny niedobór odporności oraz izolowany niedobór IgA Niedobór odporności związany ze zwiększonym stężeniem IgM (zespół hiper-IgM) Niedobory podklas IgG Niedobór odporności ze zwiększonym stężeniem IgE (zespół Joba, zespół hiper-IgE) Niedobory odporności z przewagą zaburzeń czynności limfocytów T Zespół delecji 22ql 1.2 (zespół DiGeorge'a) Selektywny niedobór limfocytów T ze zmniejszoną aktywnością fosfory lazy nukleozydów purynowych Niedobór odporności z brakiem limfocytów T CD8+ Niedobory odporności o charakterze mieszanym (z upośledzeniem odpowiedzi typu komórkowego i humoralnego) Zespół Wiskotta-Aldricha Ciężkie złożone niedobory odporności (severe combined immunodeficiency - SCID) SCID T(-) B(+) NK(-) SCID T(-) B(+) NK(+) SCID T(-) B(-) NK (+) SCID T(-) B(-) NK(-) Inne postacie SCID Terapia SCID Niedobory odporności związane z zaburzeniami ekspresji cząsteczek MHC Niedobór odporności związany z brakiem cząsteczek MHC klasy II (zespół „nagich" limfocytów) Niedobór odporności związany z brakiem cząsteczek MHC klasy I Niedobory odporności związane z zaburzeniami mechanizmów naprawy DNA Ataksja teleangiektazja Zespół ATLD (ataxia-teleangiectasia like disease) Zespół Nijmegen Niedobory odporności związane z zaburzeniami regulacji aktywności odpowiedzi immunologicznej Niedobory odporności związane z zaburzeniami czynności komórek żernych Wrodzone neutropenic Cykliczna neutropenia i ciężka wrodzona neutropenia Zespół WHIM Zespół Shwachmana-Diamonda Przewlekła choroba ziarniniakowa Zespół Chediaka-Higashiego Niedobory cząsteczek adhezyjnych Niedobory związane ze szlakiem interleukiny 12 i IFN-y Niedobory składników dopełniacza Wtórne niedobory odporności Zakażenie HIV i zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) Budowa wirusa Cykl życiowy wirusa Odpowiedź immunologiczna przeciw HIV Terapia i profilaktyka AIDS Inne nabyte niedobory odporności Niedożywienie Choroby przewlekłe i metaboliczne Czynniki jatrogenne Niedobory odporności spowodowane przez autoprzeciwciała przeciwko cytokinom Inne przyczyny nabytych niedoborów odporności Immunohematologia Jacek Bil, Magdalena Winiarska Układy grupowe krwinek czerwonych Układ grupowy ABO Antygeny układu ABO Przeciwciała układu ABO Układ grupowy Rh Nabyte odmiany antygenów grupowych krwi Immunizacja antygenami grupowymi krwi Powikłania potransfuzyjne Konflikt serologiczny matczyno-płodowy (choroba hemolityczna płodu i noworodka) Konflikt serologiczny w układzie Rh Konflikt serologiczny w układzie ABO Konflikt serologiczny w pozostałych układach Profilaktyka choroby hemolitycznej płodu i noworodka Niedokrwistości autoimmunohemolityczne Leki biologiczne stymulujące układ krwiotwórczy Podstawowe techniki immunohematologiczne Test aglutynacji Wykrywanie przeciwciał w klasie IgM (kompletnych aglutynin) Wykrywanie przeciwciał w klasie IgG (niekompletnych aglutynin) Test antyglobulinowy Próba zgodności Inne badania stosowane w immunohematologii Immunologia transplantacyjna Piotr Trzonkowski, Grzegorz Władysław Basak, Tomasz Stokłosa, Zbigniew Gaciong Odpowiedź układu odpornościowego na przeszczep Indukcja odpowiedzi na przeszczep alogeniczny Prezentacja antygenu w czasie odpowiedzi na przeszczep alogeniczny Udział odpowiedzi nieswoistej w indukcji odpowiedzi na przeszczep Faza efektorowa odpowiedzi na przeszczep alogeniczny Nadostre odrzucanie przeszczepu alogenicznego Ostre odrzucanie przeszczepu alogenicznego Przewlekłe odrzucanie przeszczepu alogenicznego Czynniki immunologiczne wpływające na losy przeszczepionego narządu Dobór w zakresie HLA (zgodność tkankowa) Przeszczepy niezgodne pod względem grup krwi ABO Uczulenie antygenami HLA Przeszczepianie komórek krwiotwórczych Poszukiwanie i dobór dawc Kondycjonowanie Przeszczepienie i regeneracja Odrzucenie przeszczepu komórek krwiotwórczych Zaburzenia odporności po transplantacji Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi Przebieg GvHD Reakcja przeszczep przeciwko białaczce/ nowotworowi (GvL/GvT) Tolerancja transplantacyjna Immunosupresja Monitorowanie skuteczności terapii immunosupresyjnej - biomarkery Leki Glikokortykosteroidy Inhibitory drobnocząsteczkowe Inhibitory kalcyneuryny (CNI) Inhibitory kinazy mTOR Inhibitory syntezy DNA Przeciwciała i białka fuzyjne Immunoterapia komórkowa Przeszczepy ksenogeniczne Immunologia nowotworów Marek Jakóbisiak, Witold Lasek Antygeny związane z nowotworem Swoistość antygenów związanych z nowotworem Heterogenność antygenów związanych z nowotworem Ekspresja cząsteczek MHC na komórkach nowotworowych Odpowiedź immunologiczna przeciw komórkom nowotworowym Mechanizmy immunologiczne ułatwiające rozwój nowotworu Immunoterapia nowotworów Formy immunoterapii nowotworów człowieka Metody immunoterapii swoistej Szczepionki przeciwnowotworowe Terapia nowotworów przeciwciałami monoklonalnymi Terapia adoptywna Metody immunoterapii nieswoistej Immunoterapia cytokinami Inne preparaty stosowane w nieswoistej immunoterapii nowotworów Zastosowanie immunologii w nowoczesnej diagnostyce i badaniach naukowych. Wybrane metody badania układu odpornościowego Tomasz Stokłosa, Justyna Chlebowska-Tuz, Małgorzata Firczuk, Eliza Głodkowska-Mrówka, Angelika Muchowicz, Dominika Nowis, Małgorzata Wachowska, Magdalena Winiarska Testy immunoenzymatyczne Metody znakowania przeciwciał i detekcji reakcji antygen-przeciwciało Warianty testu ELISA Wykonanie testu ELISA Immunohistochemia Western blotting Cytometria przepływowa Modele zwierzęce w badaniach naukowych Wybrane metody badania komórek układu odpornościowego

1Wstęp do immunologii Dominika Nowis, Jakub Gołąb 1.1.Odporność nieswoista 1.1.1.Fagocytoza. Funkcje granulocytów i makrofagów 1.1.2.Układ dopełniacza 1.1.3.Komórki NK i nieswoiste komórki limfoidalne 1.2.Odporność swoista 1.2.1.Pierwotna i wtórna odpowiedź immunologiczna 1.2.2.Odpowiedź humoralna 1.2.2.1.Przeciwciała 1.2.2.2.Receptory dla fragmentów Fc przeciwciał 1.2.3.Odpowiedź komórkowa 11 1.2.3.1. Receptory limfocytów T 1.2.4.Powstawanie limfocytów 1.2.5.Krążenie limfocytów 1.2.6.Prezentacja antygenów limfocytom T 1.2.6.1.Główny układ zgodności tkankowej 1.2.6.2.Mechanizmy prezentacji antygenów 1.2.6.2.1.Prezentacja antygenów w połączeniu z cząsteczkami MHC klasy I 1.2.6.2.2.Prezentacja antygenów w połączeniu z cząsteczkami MHC klasy II 1.2.6.2.3.Krzyżowa prezentacja antygenów 1.2.6.2.4.Aktywująca synapsa immunologiczna 1.2.6.3.Regulacja profilu swoistej odpowiedzi immunologicznej i kontrola jej nasilenia 1.2.6.3.1.Regulacja profilu swoistej odpowiedzi immunologicznej 1.2.6.3.2.Mechanizmy kontroli swoistej odpowiedzi immunologicznej 1.2.6.3.2.1.Punkty kontrolne układu odpornościowego 1.2.6.3.2.2.Limfocyty T regulatorowe 1.3.Układ odpornościowy w zdrowiu i w chorobie 2Budowa i funkcje narządów limfatycznych PawełMatryba, MarekJakóbisiak, Jakub Gołąb 2.1.Szpik 2.2.Grasica 23 2.2.1. Inwolucja grasicy 2.3.Węzły limfatyczne 25 2.3.1. Zrąb i zatoki węzła 2.3.2.Unaczynienie węzła 2.3.3.Kora węzła 2.3.3.1.Komórki zrębu węzła 2.3.3.2.Limfocyty kory węzła 2.3.3.3.Komórki dendrytyczne kory węzła 2.3.3.4.Makrofagi węzłów limfatycznych 2.3.3.5.Inne komórki węzłów limfatycznych 2.3.4.Rdzeń węzła 2.3.5.Przepływ limfy przez węzeł i znaczenie tego zjawiska 2.4.Śledziona 2.4.1.Ogólna budowa śledziony 2.4.2.Zrąb śledziony 2.4.3.Unaczynienie śledziony 2.4.3.1.Tętnice 2.4.3.2.Zatoki i żyły śledziony 2.4.4.Miazga biała 2.4.5.Miazga czerwona 2.4.6.Czynność śledziony 2.5.Inne narządy i struktury limfatyczne 2.5.1.Plamki mleczne 2.5.2.Migdałki 2.5.3.Tkanka limfatyczna związana ze ścianą jelit 3 Przeciwciała i receptory limfocytów B i T Marek Jakóbisiak, Dominika Nowis, Witold Lasek 3.1. Przeciwciała i receptory limfocytów B 3.1.1.Ogólna charakterystyka przeciwciał 3.1.1.1.Budowa i właściwości 3.1.1.2.Klasy immunoglobulin 3.1.1.2.1.IgA 3.1.1.2.2.IgD 3.1.1.2.3.IgE 3.1.1.2.4.IgG 3.1.1.2.5.IgM 3.1.1.3.Przeciwciała matczyne przechodzące do płodu przez łożysko 3.1.1.4.Wartościowość, powinowactwo, awidność 3.1.1.5.Kompleksy immunologiczne 3.1.2.Receptory immunoglobulinowe limfocytu B 3.1.3.Powstawanie przeciwciał 3.1.3.1.Organizacja genów immunoglobulinowych człowieka 3.1.3.2.Rearanżacja i ekspresja genów immunoglobulinowych 3.1.3.2.1.Rearanżacja genów immunoglobulinowych i zmienność na złączach 3.1.3.2.2.Wyłączenie alleliczne i regulacja ekspresji genów immunoglobulinowych 3.1.3.2.3.Jednoczasowe wytwarzanie receptorów zbudowanych z IgM i IgD 3.1.3.2.4.Zmiany w genach immunoglobulinowych zachodzące po pobudzeniu limfocytu B przez antygen 3.1.3.2.4.1.Mutacje w obszarach genów immunoglobulinowych kodujących części zmienne przeciwciał 3.1.3.2.4.2.Przełączanie klas immunoglobulin 3.1.3.2.4.3.Jednoczasowe wytwarzanie przeciwciał i receptorów BCR 3.1.4.Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał 3.1.4.1.Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał klasy IgG 3.1.4.2.Inne receptory dla fragmentu Fc przeciwciał 3.1.4.2.1.Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał IgA i IgM 3.1.4.2.2.Receptor dla polimerycznych form przeciwciał 3.1.4.2.3. Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał IgE 3.1.5. Przeciwciała monoklonalne 3.1.5.1.Otrzymywanie przeciwciał monoklonalnych 3.1.5.2.Mianownictwo przeciwciał monoklonalnych 3.1.5.3.Modyfikowanie przeciwciał monoklonalnych w celu zwiększenia skuteczności ich działania 3.1.5.3.1.Pochodne PM o zmniejszonej masie cząsteczkowej 3.1.5.3.2.Immunokoniugaty zawierające przeciwciała monoklonalne 3.1.5.3.2.1.Koniugaty PM z radioizotopami 3.1.5.3.2.2.Immunotoksyny 3.1.5.3.2.3.Koniugaty PM z lekami 3.1.5.3.2.4.Immunocytokiny 3.1.5.3.3.Pochodne przeciwciał zawierające fragment Fc 3.1.5.3.4.PM i ich pochodne o podwójnej swoistości 3.1.5.4.Terapeutyczne zastosowanie przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych 3.1.5.5.Inne zastosowania przeciwciał monoklonalnych 3.2.Receptory limfocytów T wiążące antygen 3.2.1.Budowa receptorów limfocytów T wiążących antygen 3.2.2.Powstawanie receptorów limfocytów T wiążących antygen 3.3.Nadrodzina genów cząsteczek immunoglobulinopodobnych 4Główny układ zgodności tkankowej i prezentacja antygenów Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 4.1.Budowa cząsteczek MHC klasy I 4.2.Budowa cząsteczek MHC klasy II 4.3.Główny układ zgodności tkankowej człowieka 4.3.1.Ludzkie cząsteczki MHC klasy I 4.3.2.Ludzkie cząsteczki MHC klasy II 4.3.3.Regulacja ekspresji genów dla cząsteczek MHC 4.3.4.Niezrównoważenie sprzężeń 4.3.5.Powiązania między układem HLA a występowaniem określonych chorób 4.4.Słabe antygeny zgodności tkankowej 4.5.Funkcja głównego układu zgodności tkankowej 4.6.Mechanizmy prezentacji antygenów limfocytom T 4.6.1.Prezentacja antygenów z udziałem cząsteczek MHC klasy I 87 4.6.1.1. Prezentacja krzyżowa 4.6.2.Prezentacja antygenów z udziałem cząsteczek MHC klasy II 4.7.Prezentacja antygenów w połączeniu z cząsteczkami CD1 oraz MR1 5Dojrzewanie limfocytów Jakub Gołąb 5.1.Dojrzewanie limfocytów T 5.1.1.Wczesna faza dojrzewania tymocytów 5.1.1.1. Selekcja p 5.1.2.Późna faza dojrzewania tymocytów 5.1.3.5.1.2.1. Selekcja pozytywna i negatywna 5.1.2.1.1.Restrykcja MHC 5.1.2.1.2.Komórki uczestniczące w selekcji tymocytów 5.1.2.1.3.Mechanizmy selekcji w grasicy 5.1.2.1.4.Powstawanie limfocytów T regulatorowych 5.2.Powstawanie limfocytów TyS 5.3.Dojrzewanie limfocytów B 5.4.5.3.1. Etapy rozwoju limfocytów B 5.3.1.1.Wczesne limfocyty pro-B 5.3.1.2.Limfocyty pro-B 5.3.1.3.Limfocyty pre-B 5.3.1.3.1. Selekcja pozytywna i negatywna limfocytów B 5.3.1.3.1.1.Selekcja pozytywna 5.3.1.3.1.2.Selekcja negatywna 5.3.1.4.Niedojrzałe limfocyty B 5.3.1.5.Dojrzałe limfocyty B 5.3.2. Powstawanie limfocytów B-1 6Krążenie limfocytów Jakub Gołąb 6.1.Etapy przechodzenia limfocytów przez ścianę naczynia 6.1.1.Etap I: toczenie się 6.1.1.1. Selektyny i ich ligandy 6.1.2.Etap II: aktywacja 6.1.3.Etap III: ścisła adhezja 6.1.3.1. Cząsteczki immunoglobulinopodobne uczestniczące w ścisłej adhezji 6.1.4.Etap IV: diapedeza 6.2.Regulacja krążenia limfocytów 6.2.1.Krążenie limfocytów dziewiczych 6.2.2.Krążenie limfocytów efektorowych i limfocytów pamięci 7Rozwój swoistej odpowiedzi immunologicznej Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 7.1.Rozwój odpowiedzi komórkowej 7.1.1.Komórki prezentujące antygen 7.1.1.1. Komórki dendrytyczne 7.1.1.1.1.Populacje komórek dendrytycznych 7.1.1.1.1.1.Komórki cDC1 7.1.1.1.1.2.Komórki cDC2 7.1.1.1.2.Funkcje komórek dendrytycznych 7.1.1.1.2.1.Aktywacja komórek dendrytycznych 7.1.1.1.2.2.Sygnały kostymulujące komórek dendrytycznych 7.1.1.1.2.3.Cytokiny wydzielane przez komórki dendrytyczne 7.1.1.1.2.4.Inne interakcje komórek dendrytycznych z limfocytami T 7.1.1.1.2.5.Warianty prezentacji antygenów przez komórki dendrytyczne 7.1.2.Limfocyty B 7.1.3.Makrofagi 7.1.4.Inne komórki prezentujące antygen 7.2.Rozwój odpowiedzi humoralnej 7.2.1.Antygeny rozpoznawane przez limfocyty B 7.2.2.Migracja limfocytów w węzłach limfatycznych 7.2.3.Aktywacja limfocytów B 7.2.3.1.Grudkowe komórki dendrytyczne 7.2.3.2.Powstawanie ośrodków rozmnażania w grudkach 7.2.3.3.Dojrzewanie powinowactwa 7.3.Mitogeny i superantygeny 7.3.1.Mitogeny 7.3.2.Superantygeny 8Aktywacja limfocytów RadosławZagożdżon 8.1. Aktywacja limfocytów T 8.1.1. Rozpoznanie antygenu przez TCR 8.1.2 Synapsa immunologiczna 8.1.3.1.Wczesny etap przekazania sygnału z TCR i rola białek adaptorowych 8.1.3.2.Wewnątrzkomórkowe szlaki przekazania sygnału do aktywacji 8.1.3.2.1.Szlaki związane z metabolizmem fosfatydyloinozytolu 8.1.3.2.2.GTPazy i kaskady kinaz MAP 8.1.3.3. Zmiana fenotypu limfocytu T w wyniku aktywacji 8.1.4.Cząsteczki powierzchniowe wpływające na proces aktywacji limfocytów T 8.1.4.1.Cząsteczki kostymulujące 8.1.4.2.Cząsteczki hamujące aktywację 1.5.Anergia, wyczerpanie i apoptoza limfocytów T 8.2. Aktywacja limfocytów B 8.2.1.Sygnał aktywujący limfocyt B 8.2.2.Cząsteczki powierzchniowe wpływające na proces aktywacji limfocytów B 9 Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów Witold Lasek 9.1.Wstępne etapy reakcji cytotoksycznej 9.2.Reakcja cytotoksyczna zależna od ziaren litycznych 9.2.1.Budowa ziaren litycznych 9.2.1.1.Perforyna 9.2.1.2.Granzymy 9.2.1.3.Granulizyna 9.2.2.Mechanizmy zabezpieczające komórki efektorowe przed działaniem własnych czynników cytotoksycznych 9.3.Genetyczne defekty związane z biogenezą i egzocytozą ziaren litycznych 9.4.Reakcje cytotoksyczne zależne od receptorów dla cząsteczek nadrodziny TNF 9.5.Apoptoza jako mechanizm efektorowy cytotoksyczności komórkowej163 10. Populacje i subpopulacje limfocytów Marek Jakóbisiak, Witold Lasek, Jakub Gołąb 10.1.Limfocyty B10.1.1. Limfocyty B regulatorowe 10.2.Limfocyty T 10.2.1.Subpopulacje limfocytów T pomocniczych 10.2.1.1.Limfocyty Th1 10.2.1.2.Limfocyty Th2 10.2.1.3.Limfocyty Th17 10.2.1.4.Limfocyty Tfh 10.2.1.5.Inne subpopulacje limfocytów T pomocniczych 10.2.1.6.Regulacja odpowiedzi immunologicznej przez limfocyty T pomocnicze 10.2.2.Subpopulacje limfocytów T regulatorowych 10.2.3.Subpopulacje limfocytów cytotoksycznych 10.3.Niekonwencjonalne limfocyty T 10.3.1.Limfocyty TyS 10.3.2.Limfocyty MAIT 10.3.3.Limfocyty NKT 10.3.4.Limfocyty GEM 10.4.Nieswoiste komórki limfoidalne 10.5.Komórki NK 10.5.1.Receptory komórek NK i sposób rozpoznawania komórek docelowych 10.5.1.1.Receptory z nadrodziny cząsteczek immunoglobulinopodobnych 10.5.1.2.Receptory lektynowe 10.5.1.3.Inne receptory i koreceptory komórek NK 10.5.2.Fizjologiczna rola komórek NK 10.5.2.1.Rola komórek NK w obronie przeciwnowotworowej 10.5.2.2.Rola komórek NK w obronie przeciwwirusowej 10.5.3.Wykorzystanie komórek NK w leczeniu nowotworów 10.5.4.Cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał (ADCC) 1Cytokiny Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 11.1.Podstawowe właściwości cytokin 11.2.Receptory dla cytokin 11.2.1.Budowa receptorów dla cytokin 11.2.2.Przekazanie sygnału z receptorów dla cytokin 11.3.Interleukiny 11.3.1.Rodzina interleukiny 1 11.3.1.1.Receptory dla cytokin z grupy interleukiny 1 11.3.1.2.Właściwości biologiczne interleukiny 1 p 11.3.2.Interleukina 2 11.3.2.1.Receptory dla interleukiny 2 11.3.2.2.Właściwości interleukiny 2 11.3.2.3.Zastosowania kliniczne 11.3.3.Interleukina 4 11.3.4.Rodzina interleukiny 6 11.3.5.11.3.4.1. Reakcja ostrej fazy 11.3.6.Rodzina interleukiny 10 11.3.7.Rodzina interleukiny 12 11.3.8.Rodzina interleukiny 17 11.4.Interferony 11.4.1.Rodzaje interferonów 11.4.2.Powstawanie interferonów 11.4.3.Receptory dla interferonów 11.4.4.Działanie przeciwwirusowe 11.4.5.Wpływ na układ odpornościowy 11.4.6.Wpływ na proliferację i różnicowanie komórek 11.4.7.Zastosowania terapeutyczne 11.5.Chemokiny 11.5.1.Budowa i podział chemokin i ich receptorów 11.5.2.Funkcje chemokin 11.5.2.1.Wpływ chemokin na ukierunkowaną migrację komórek 11.5.2.2.Wpływ chemokin na aktywację komórek 11.5.2.3.Funkcje chemokin niezwiązane z układem odpornościowym 11.5.3.Mechanizmy regulujące działanie chemokin 11.6.Nadrodzina cząsteczek czynnika martwicy nowotworu 11.6.1.TNF-a 11.6.1.1.Synteza i budowa 11.6.1.2.Receptory dla TNF-a 11.6.1.2.1. Sygnały przekazywane przez receptory dla TNF-a 11.6.1.3.Wpływ TNF-a na układ odpornościowy 11.6.1.4.Próby zastosowań klinicznych 11.6.1.4.1. Zastosowanie inhibitorów TNF-a w klinice 11.6.2.Limfotoksyny 11.6.3.FASL (CD178, APO1L) 11.6.4.TRAIL 2Regulacja odpowiedzi immunologicznej i pamięć immunologiczna Marek Jakóbisiak, Radosław Zagożdżon 12.1.Kooperacja komórek podczas odpowiedzi immunologicznej 12.1.1.Odpowiedź humoralna 12.1.2.Odpowiedź komórkowa 12.2.Udział limfocytów T w regulacji odpowiedzi immunologicznej 12.3.Antyimmunoglobuliny i regulacja idiotypowa 12.3.1.Czynniki reumatoidalne 12.3.2.Przeciwciała antyidiotypowe 12.4.Udział receptorów dla fragmentu Fc przeciwciał w regulacji odpowiedzi immunologicznej 12.5.Udział czynników wiążących immunoglobuliny w regulacji odpowiedzi immunologicznej 12.6.Pamięć immunologiczna 12.6.1.Limfocyty B pamięci 12.6.2.Limfocyty T pamięci 12.6.3.Pamięć immunologiczna innych komórek 3Odporność nieswoista Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 13.1.Rozpoznawanie drobnoustrojów przez nieswoiste mechanizmy odporności 13.1.1.Cząsteczki rozpoznające wzorce (PRM) 13.1.1.1.Wydzielane PRM 13.1.1.2.Powierzchniowe PRM 13.1.1.2.1.Powierzchniowe PRM uczestniczące w fagocytozie 13.1.1.2.2.Aktywujące receptory z grupy PRR 13.1.1.3.Wewnątrzkomórkowe PRR 13.1.1.3.1.Wewnątrzkomórkowe receptory TLR 13.1.1.3.2.Receptory typu NOD 13.1.1.3.3.Cytoplazmatyczne receptory dla kwasów nukleinowych 13.1.2.Udział receptorów PRR w indukcji zapalenia 13.1.2.1. Aktywacja komórek układu odpornościowego 13.2.Funkcja makrofagów i granulocytów 13.2.1.Powstawanie 13.2.2.Regulacja migracji komórek żernych 13.2.3.Aktywacja 13.3.Fagocytoza i mechanizmy cytotoksyczności komórek żernych 13.4.Mechanizmy zabijania drobnoustrojów przez komórki żerne i inne komórki 13.4.1.Mechanizmy tlenowe 13.4.2.Mechanizmy pozatlenowe i czynniki w nich uczestniczące 13.4.2.1.Defensyny 13.4.2.2.Czynnik bakteriobójczy zwiększający przepuszczalność 13.4.2.3.Katepsyna G 13.4.2.4.Lizozym 13.4.2.5.Inne czynniki 13.4.3.Białka i peptydy o działaniu przeciwmikrobowym wytwarzane przez komórki nabłonkowe 4Układ dopełniacza Marek Jakóbisiak 14.1.Klasyczna droga aktywacji dopełniacza 14.2.Lektynowa droga aktywacji dopełniacza 14.3.Alternatywna droga aktywacji dopełniacza 14.4.Kompleks atakujący błonę 14.5.Receptory dla składników dopełniacza 14.6.Inne właściwości dopełniacza 14.7.Regulacja układu dopełniacza 14.7.1.Błonowe czynniki regulujące aktywność dopełniacza 14.7.2.Osoczowe czynniki regulujące aktywność dopełniacza 5Odporność w błonach śluzowych i skórze Witold Lasek, Dominika Nowis, Jakub Gołąb 15.1. Mechanizmy obronne w błonach śluzowych 15.1.1. Mechanizmy obrony błony śluzowej układu pokarmowego 15.1.1.1.Mechanizmy i bariery obrony nieswoistej 15.1.1.2.Swoiste mechanizmy obrony błony śluzowej układu pokarmowego 15.1.1.2.1.Miejsca indukcji odpowiedzi immunologicznej 15.1.1.2.2.Mechanizmy regulujące powstawanie komórek plazmatycznych wytwarzających IgA 15.1.1.2.3.Miejsca fazy efektorowej odpowiedzi immunologicznej w błonach śluzowych 15.1.1.2.4.Mechanizm wydzielania IgA do światła jelita 15.1.1.2.5.Charakterystyka SIgA 15.1.1.2.6.Limfocyty śródnabłonkowe przewodu pokarmowego 15.1.1.3. Mechanizmy warunkujące utrzymanie homeostazy w układzie pokarmowym 15.1.1.3.1.Tolerancja pokarmowa 15.1.1.3.2.Rola prawidłowej mikroflory przewodu pokarmowego w obronie błon śluzowych 15.1.2.Rola wątroby w mechanizmach odporności w obrębie błon śluzowych 15.1.3.Tkanka limfatyczna i mechanizmy odporności w obrębie układu oddechowego 15.1.3.1.Mechanizmy odporności nieswoistej w układzie oddechowym 15.1.3.2.Specyfika NALT i BALT 15.1.4.Mechanizmy obronne w błonie śluzowej układu rozrodczego 15.2. Układ odpornościowy skóry 15.2.1.Komórki układu odpornościowego skóry 15.2.1.1.Keratynocyty 15.2.1.2.Komórki Langerhansa - naskórkowe makrofagi 15.2.1.3.Komórki dendrytyczne skóry 15.2.1.4.Nieswoiste komórki limfoidalne 15.2.1.5.Limfocyty T 15.2.2.Wpływ promieniowania UV na układ odpornościowy skóry 6Immunologia ciąży Jakub Gołąb 16.1.Wczesne etapy ciąży 16.2.Odpowiedź immunologiczna w doczesnej 16.2.1.Rola komórek NK w ciąży 16.2.2.Makrofagi w doczesnej 16.2.3.Rola limfocytów w ciąży 16.3.Immunologiczne przyczyny niepłodności 16.4.Odporność bierna przekazywana przez łożysko i z mlekiem matki 7Neuroimmunologia Tomasz Stokłosa 17.1.Komunikacja układu odpornościowego i układu nerwowego 17.1.1.Unerwienie narządów limfatycznych - wpływ neuroprzekaźników na komórki układu odpornościowego 17.1.2.Rola układu odpornościowego w odczuwaniu bólu 17.2.Interakcje układu odpornościowego z układem endokrynowym 17.2.1.Rola hormonów w układzie odpornościowym 17.2.2.Oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa 17.3.Interakcje komórek i mediatorów układu odpornościowego w ośrodkowym układzie nerwowym 17.3.1.Działanie cytokin w mózgu 17.3.2.Pirogenne działanie cytokin 17.3.3.Prezentacja antygenów w ośrodkowym układzie nerwowym w kontekście bariery krew-mózg 17.4.Stres i jego wpływ na układ odpornościowy 8Immunohematologia Tomasz Grzywa 18.1. Układy grupowe krwinek czerwonych 18.1.1. Układ grupowy ABO 18.1.1.1. Antygeny układu ABO 18.1.1.2. Przeciwciała układu ABO 18.1.2. Układ grupowy Rh 18.1.2.1.Antygeny układu Rh 18.1.2.2.Przeciwciała układu Rh 18.2.Odpowiedź immunologiczna na immunizację antygenami grupowymi krwi 18.2.1.Powikłania potransfuzyjne 18.2.2.Konflikt serologiczny matczyno-płodowy i choroba hemolityczna płodu i noworodka 18.2.2.1.Konflikt serologiczny w układzie Rh 18.2.2.2.Konflikt serologiczny w układzie ABO 18.2.2.3.Profilaktyka choroby hemolitycznej płodu i noworodka 18.3.Niedokrwistości autoimmunohemolityczne 18.4.Małopłytkowość immunologiczna 18.5.Preparaty i leki stosowane w krwiolecznictwie 18.6.Podstawowe techniki immunohematologiczne 18.6.1.Test aglutynacji 18.6.1.1.Wykrywanie przeciwciał w klasie IgM 18.6.1.2.Wykrywanie przeciwciał w klasie IgG 18.6.1.2.1. Test antyglobulinowy 18.6.1.2.1.1.Bezpośredni test antyglobulinowy (BTA) 18.6.1.2.1.2.Pośredni test antyglobulinowy 18.6.1.3.Próba zgodności 18.6.2.Zasady badań stosowane w immunohematologii 9 Odporność przeciwzakaźna Jakub Gołąb, Dominika Nowis 19.1.Rozwój odpowiedzi przeciwzakaźnej 19.2.Odpowiedź typu 1 19.2.1.Główne etapy rozwoju odpowiedzi typu 1 19.2.2.Mechanizmy efektorowe odpowiedzi typu 1 19.2.2.1.Nieswoiste mechanizmy efektorowe 19.2.2.1.1.Przeciwwirusowe działanie komórek NK 19.2.2.1.2.Przeciwwirusowe działanie interferonów 19.2.2.1.3.Aktywność makrofagów i komórek dendrytycznych 19.2.2.2.Swoiste mechanizmy efektorowe 19.3.Odpowiedź typu 2 19.3.2. Mechanizmy efektorowe odpowiedzi typu 2 19.3.2.1.Nieswoiste mechanizmy efektorowe 19.3.2.2.Swoiste mechanizmy efektorowe 19.4.Odpowiedź typu 3 19.4.1.Odporność przeciw bakteriom zewnątrzkomórkowym 19.4.1.1.Przebieg odpowiedzi nieswoistej w zakażeniach bakteriami zewnątrzkomórkowymi 19.4.1.2.Przebieg odpowiedzi swoistej w zakażeniach bakteriami zewnątrzkomórkowymi 19.4.1.3.Znaczenie mikrobioty dla regulacji funkcji układu odpornościowego 19.4.2.Odporność przeciwgrzybicza 19.4.3.Sepsa 19.5.Mechanizmy unikania odpowiedzi immunologicznej przez patogeny 20 Szczepionki Dominika Nowis 20.1.Rodzaje szczepionek 20.1.1.Szczepionki zawierające żywe atenuowane patogeny 20.1.2.Szczepionki niezawierające żywych atenuowanych patogenów 20.1.3.20.1.2.1. Szczepionki wektorowe i szczepionki mRNA 20.2.Adiuwanty stosowane w szczepionkach 20.3.Drogi podawania szczepionek 20.4.Rozwój odpowiedzi immunologicznej po szczepieniu 20.5.Czynniki wpływające na skuteczność szczepień 20.6.Nieswoiste korzystne działania szczepionek 20.7.Niepożądane działania szczepionek 21 Nadwrażliwość i alergie Witold Lasek 21.1.Nadwrażliwość typu I - alergie 21.1.1.Czynniki warunkujące wystąpienie alergii 21.1.1.1.Wpływ czynników genetycznych 21.1.1.2.Wpływ czynników środowiskowych 21.1.1.2.1.Czynniki infekcyjne 21.1.1.2.2.Czynniki toksyczne, zanieczyszczenia środowiskowe, leki i inne 21.1.1.2.3.Znaczenie sposobu odżywiania, diety i składników pokarmu 21.1.1.2.4.Ekspozycja na alergen 21.1.2.Alergeny 21.1.2.1.Standaryzacja alergenów 21.1.2.2.Struktura alergenów 21.1.2.2.1.Alergeny białkowe (wielkocząsteczkowe) 21.1.2.2.2.Alergeny małocząsteczkowe o charakterze haptenów 21.1.3.Mechanizmy reakcji alergicznych 21.1.3.1.Rola limfocytów Th2 21.1.3.2.Udział IgE w reakcjach alergicznych 21.1.3.2.1.Charakterystyka IgE 21.1.3.2.2.Receptory dla IgE 21.1.3.2.3.Regulacja wytwarzania IgE 21.1.3.3.Udział komórek tucznych i bazofilów w reakcjach nadwrażliwości typu I 21.1.3.3.1.Mechanizm aktywacji komórek tucznych i bazofilów 21.1.3.3.2.Mediatory i czynniki wytwarzane przez komórki tuczne i bazofile 21.1.3.3.2.1.Mediatory preformowane 21.1.3.3.2.2.Mediatory generowane 21.1.3.3.2.3.Cytokiny 21.1.3.4.Udział eozynofilów 21.1.3.4.1.Aktywność wydzielnicza eozynofilów 21.1.3.4.2.Rola eozynofilów w zakażeniach pasożytniczych 21.1.3.4.3.Udział eozynofilów w procesach alergicznych 21.1.4.Przebieg odpowiedzi immunologicznej na alergen 21.1.4.1.Reakcja natychmiastowa (anafilaktyczna) 21.1.4.2.Reakcja późna 21.1.5.Immunologia astmy 21.1.6.Immunoterapia alergenem (odczulanie) 21.1.6.1.Mechanizmy warunkujące efekt leczniczy immunoterapii SCIT 21.1.6.2.Inne warianty immunoterapii alergenem 21.1.7.Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych w leczeniu alergii 21.1.7.1.Modulacja funkcji limfocytów T 21.1.7.2.Blokowanie IgE 21.1.7.3.Blokowanie funkcji eozynofilów 21.1.7.4.Neutralizacja alergenów in vivo 21.2.Nadwrażliwość typu II - reakcje cytotoksyczne 21.2.1.Reakcje potransfuzyjne 21.2.2.Konflikt serologiczny matczyno-płodowy 21.2.3.Cytopenie polekowe 21.3.Nadwrażliwość typu III - reakcje z udziałem kompleksów immunologicznych 21.3.1.Czynniki wpływające na odkładanie się kompleksów immunologicznych w tkankach 21.3.2.Przykłady patologicznych reakcji 21.4. Nadwrażliwość typu IV - reakcje z dominacją odpowiedzi typu komórkowego 21.4.1.Formy nadwrażliwości typu późnego 21.4.2.Alergiczny wyprysk kontaktowy (alergiczne kontaktowe zapalenie skóry) 22 Choroby autoimmunizacyjne Dominika Nowis, Paweł Matryba, Anna Czekalska 22.1.Mechanizmy chroniące przed autoagresją 22.1.1.Sekwestracja autoantygenu 22.1.2.Tolerancja autoantygenów 22.1.2.1.Tolerancja centralna 22.1.2.2.Tolerancja obwodowa 22.1.2.2.1.Brak skutecznej aktywacji wysoce autoreaktywnych limfocytów w obwodowych narządach limfatycznych - anergia i delecja klonalna 22.1.2.2.2.Hamowanie funkcji aktywowanych autoreaktywnych limfocytów - działanie punktów kontrolnych układu odpornościowego 22.1.2.3.Działanie regulatorowych limfocytów T i B 22.2.Czynniki sprzyjające rozwojowi chorób autoimmunizacyjnych 22.2.1.Czynniki genetyczne 22.2.1.1.Geny dla cząsteczek HLA 22.2.1.2.Inne geny 22.2.2.Płeć 22.2.3.Zakażenia 22.2.3.1.Mimikra molekularna 22.2.3.2.Przełamanie molekularnej sekwestracji autoantygenów i zmiana ich konformacji 22.2.3.3.Dostarczenie sygnału niebezpieczeństwa 22.2.3.4.Rozprzestrzenianie się epitopów 22.2.3.5.Zmiana mikrośrodowiska zakażonej tkanki i węzła limfatycznego drenującego limfę z jej okolic 22.2.3.6.Inne mechanizmy związane z zakażeniem 22.2.4.Urazy 22.2.5.Bakteryjna flora jelitowa 22.2.6.Inne czynniki zewnętrzne 22.3.Choroby autoimmunizacyjne człowieka 22.3.1.Podział ze względu na umiejscowienie autoantygenu 22.3.2.Podział ze względu na mechanizmy efektorowe 22.4.Perspektywy terapii chorób autoimmunizacyjnych 22.4.1.Immunoterapia swoista wobec autoantygenu 22.4.2.Immunoterapia nieswoista wobec autoantygenu 23 Niedobory odporności Eliza Głodkowska-Mrówka, Tomasz Stokłosa 23.1. Pierwotne niedobory odporności 23.1.1.Wybrane elementy diagnostyki pierwotnych niedoborów odporności 23.1.1.1.Badania odpowiedzi humoralnej 23.1.1.2.Badania odpowiedzi komórkowej 23.1.1.3.Badania układu dopełniacza 23.1.1.4.Wysokoprzepustowe badania genetyczne 23.1.1.5.Badania przesiewowe noworodków 23.1.2.Złożone niedobory odporności 23.1.2.1.Ciężkie złożone niedobory odporności 23.1.2.1.1.SCID T(-) B(+) 23.1.2.1.2.SCID T(-) B(-) 23.1.2.1.3.Terapia SCID 23.1.2.1.3.1. Terapia genowa 23.1.2.2.Złożone niedobory odporności o lżejszym przebiegu 23.1.2.2.1.Niedobór odporności związany z brakiem cząsteczek MHC klasy II (zespół „nagich" limfocytów) 23.1.2.2.2.Niedobór odporności związany z brakiem cząsteczek MHC klasy I 23.1.2.2.3.Niedobór ligandu CD40 (CD40L, CD154) 23.1.2.2.4.Niedobór ZAP-70 23.1.3.Złożone niedobory odporności przebiegające w zespołach chorobowych 23.1.3.1.Niedobory odporności przebiegające z wrodzoną małopłytkowością - zespół Wiskotta-Aldricha 23.1.3.2.Złożone niedobory odporności związane z zaburzeniami mechanizmów naprawy DNA 23.1.3.2.1.Ataksja teleangiektazja 23.1.3.2.2.Zespół Nijmegen 23.1.3.3.Złożone niedobory odporności związane z dysfunkcją grasicy i innymi zaburzeniami wrodzonymi 23.1.3.3.1. Zespół delecji 22q11.2 (zespół Di George'a) 23.1.3.4.Zespoły hiper IgE 23.1.3.5.Inne złożone niedobory odporności przebiegające w zespołach chorobowych 23.1.4.Niedobory odporności z przewagą zaburzeń wytwarzania przeciwciał 23.1.4.1.Agammaglobulinemia sprzężona z chromosomem X (Brutona) 23.1.4.2.Agammaglobulinemia dziedziczona autosomalnie recesywnie 23.1.4.3.Pospolity zmienny niedobór odporności i choroby o podobnym fenotypie 23.1.4.4.Niedobór odporności związany ze zwiększonym stężeniem IgM (zespół hiper-IgM) 23.1.4.5.Inne niedobory przeciwciał z prawidłową liczbą limfocytów B 23.1.5.Niedobory odporności związane z zaburzeniami regulacji aktywności odpowiedzi immunologicznej 23.1.6.Zaburzenia odporności nieswoistej 23.1.6.1.Niedobory odporności związane z zaburzeniami czynności komórek żernych 23.1.6.1.1.Wrodzone neutropenie 23.1.6.1.2.Zaburzenia reakcji tlenowych i powstawania ROS w fagocytach 23.1.6.2.Niedobory cząsteczek adhezyjnych 23.1.6.3.Dziedziczna wrażliwość na zakażenia prątkami 23.1.6.4.Epidermodysplasia verruciformis 23.1.6.5.Niedobory składników dopełniacza 23.1.6.6.Inne zaburzenia odporności nieswoistej 23.1.6.7.23.2. Wtórne niedobory odporności 23.2.1.Zakażenie HIV i zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) 23.2.1.1.Budowa wirusa 23.2.1.2.Cykl życiowy wirusa 23.2.1.3.Odpowiedź immunologiczna przeciw HIV 23.2.1.4.Terapia i profilaktyka AIDS 23.2.2.Inne nabyte niedobory odporności 23.2.2.1.Niedożywienie 23.2.2.2.Choroby przewlekłe i metaboliczne 23.2.2.3.Czynniki jatrogenne 23.2.2.4.Niedobory odporności spowodowane przez autoprzeciwciała przeciwko cytokinom 23.2.2.5.Inne przyczyny nabytych niedoborów odporności 24 Immunologia transplantacyjna RadosławZagożdżon, Piotr Trzonkowski, Grzegorz WładysławBasak, Tomasz Stokłosa 24.1. Odpowiedź układu odpornościowego na przeszczep 24.4.1.Indukcja odpowiedzi na przeszczep alogeniczny 24.1.1.1.Prezentacja antygenu w czasie odpowiedzi na przeszczep alogeniczny 24.1.1.2.Udział odporności nieswoistej w indukcji odpowiedzi na przeszczep 24.1.2.Faza efektorowa odpowiedzi na przeszczep alogeniczny 24.1.2.1.Nadostre odrzucanie przeszczepu alogenicznego 24.1.2.2.Ostre odrzucanie przeszczepu alogenicznego 24.1.2.3.Przewlekłe odrzucanie przeszczepu alogenicznego 24.2.Czynniki immunologiczne wpływające na losy przeszczepionego narządu 24.2.1.Dobór w zakresie HLA 24.2.2.Przeszczepy niezgodne pod względem grup krwi układu ABO 24.2.3.Wykrycie uczulenia antygenami HLA 24.3.Przeszczepianie komórek krwiotwórczych 24.3.1.Poszukiwanie i dobór dawcy 24.3.2.Kondycjonowanie 24.3.3.Przeszczepienie i regeneracja 24.3.4.Odrzucenie przeszczepu komórek krwiotwórczych 24.3.5.Zaburzenia odporności po transplantacji 24.3.6.Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi 24.3.6.1.Etap 1 - inicjacja 24.3.6.2.Etap 2 - aktywacja limfocytów T 24.3.6.3.Etap 3 - ekspansja i różnicowanie aloreaktywnych limfocytów T 24.3.6.4.Etap 4 - migracja aktywowanych limfocytów 24.3.6.5.Etap 5 - niszczenie docelowych narządów przez efektorowe limfocyty T 24.3.6.6.Zapobieganie i leczenie GVHD 24.3.6.7.Reakcja przeszczep przeciwko białaczce/nowotworowi (GVL/GVT) 24.4.Tolerancja transplantacyjna 24.5.Immunosupresja 24.5.1. Leki immunosupresyjne stosowane w transplantologii 24.5.1.1.Glikokortykosteroidy 24.5.1.2.Inhibitory drobnocząsteczkowe 24.5.1.2.1.Inhibitory kalcyneuryny (CNI) 24.5.1.2.2.Inhibitory kinazy mTOR 24.5.1.2.3.Inhibitory syntezy DNA 24.5.1.3.Przeciwciała i białka fuzyjne 24.6.Przeszczepy ksenogeniczne 25 Immunologia nowotworów Marek Jakóbisiak, Witold Lasek 25.1.Antygeny nowotworowe 25.1.1.Swoistość antygenów związanych z nowotworem 25.1.2.Heterogenność antygenów związanych z nowotworem 25.1.3.Ekspresja cząsteczek MHC na komórkach nowotworowych 25.2.Odpowiedź immunologiczna przeciw komórkom nowotworowym 25.3.Mechanizmy ułatwiające rozwój nowotworu 25.4.Immunoterapia nowotworów 25.5.25.4.1. Formy immunoterapii nowotworów człowieka 25.4.1.1.Terapia nowotworów przeciwciałami monoklonalnymi 25.4.1.2.Terapia adoptywna 25.4.1.3.Szczepionki przeciwnowotworowe 25.4.1.4.Inne formy immunoterapii nowotworów 25.4.1.4.1.Immunoterapia cytokinami 25.4.1.4.2.Inne preparaty stosowane w nieswoistej immunoterapii nowotworów

Natura wirusów Budowa cząstki wirusowej Anna GoŹdzicka-Józefiak Kapsyd Symetria wirionów Wiriony osłonięte Genomy wirusÓw Wirusy atakujące komórki eukariotyczne Genomy wirusów typu DNA Genomy wirusów RNA ll l.4. Strategie kodowania i ekspresji wirusowych genów (+)ssRNA (-)ssRNA Genomy ambisensowne dsRNA (+)ssRNA replikowane z udziałem odwrotnej transkryptazy Białka wirusów atakujących komórki eukariotyczne Transkrypcja i translacja u wirusów bakteryjnych (bakteriofagów) Klasyfikacja wirusów według Davida Baltimore'a Etapy replikacji wirusowej cząstki Wnikanię wirusów do komórki Justyna Broniarczyk Adsorpcja wirusów do komórki Penetracja - wnikanię wirusów do komórki Wewnątrzkomórkowy transport wirusów Składanie i uwalnianie wirionów potomnych z komórki Przebieg cykli replikacyjnych wirusów Anna Goździcka-Józefiak, Jakub Barylski Przebieg zakażeń wirusowych u organizmów wielokomórkowch Anna GoŹdzicka -Józefia Sposoby przenoszenia wirusów klasyfikacja wirusów Jakub Barylski Charakterystyka najważniejszych rodzin wirusów zwierzęcych Herpeswirusy Alicja Warowicka Adenowirusy Martyna Węglewska Parwowirusy Poliomawirusy Alicja Warowicka Papillomawirusy Pikornawinsy Robert Nawrot Rabdowirusy Paramyksowirusy Julia Durzyńska Ońomyksowirusy Justyna Broniarczyk Koronawirusy Martyna Węglewska Ręowirusy Robert Nawrot Retrowirusy Elżbieta Poręba Poxwirusy Julia Durzyńska Wirusy owadzię Anna Goździcka-Józefiak Bakulowirusy (Baculoviridae) Charakterystyka wybranych grup wlrusów zgodnie z podziałem klinicznym Wirusy hepatotropowę Justyna Broniarczyk Wirusy krwotocznę Alicja Warowicka Wirusy neurotropowe Anna GoŹdzicka-Józefiak Teratogenne wirusy zwierzęce Wirusy onkogenne Julia Durzyńska Retrowirusy onkogennę Wirusy DNA onkogenne wirusy zapalenia wątroby wirusy roślinne Oskar Musidlak, Robert Nawrot Sposoby rozprzestrzeniania się wirusów pomiędzy roślinami Przemieszczanie się wirusów w roślinie Przemieszczanie z wykorzystaniem plazmodesm - transport krótkodystansowy Przemieszczanie z wykorzystaniem wiązek przewodzących_ tansport długodystansowy Charakterystyka wybranych grup wirusów roślinnych Wirusy roślinne o genomie w formię (+)ssRNA Strategia syntezy subgenomowego RNA Strategia produkcji poliproteiny Strategia genomu podzielonego Strategia ambisensu Genomy w formię (_)ssRNA Genomy w formie dsRNA Genomy w formię DNA objawy zakażeń wirusowych roślin Objawy makroskopowe Objawy mikroskopowe Subwirusowe czynniki infekcyjne Wiroidy Wirusy satelitarne i satelitarnę RNA- satelity Defektyrvne RNA-D RNA WiRUSY GlGAN w, Wirusy grzybów l glonów Jądrowo-cytopLazmatycznę więlkie wirusy DNA (NCLDV) Julla Durzyńska Wirusy zakażające algt Robert Nawrot Wirusy zakażające grzyby WIRUSY PROKARYOTA Jakub Barylski Replikacjafagów Cyklereplikacyjne wybranych fagów Rola wirusów Prokaryota w naturalnych ekosystemach Rola fagów w ewolucji mikroorganizmów Rola fagów w gospodarce człowieka odpowiedź organizmu na zakażenie wirusowe Wrodzona odpowiedź układu odpornościowego Julia Durzyńska Nabyta odpowiedź układu odpornościowego Ucieczka wirusów przez odpowiedzią układu odpornościowego Wirusy a apoptoza Anna Goździcka Józefiak odpowiedź komórki roślinnej na zakażenie wirusowę Robert Nawrot odpowiedź komórki prokariotycznej na zakażenie wirusem Jakuó Barylski Pochodzenie l ewolucja wirusów Julia Durzyńska zoonozy-choroby odzwierzęce Oskar Musidlak Przykłady zoonozwirusowych Epidemie l pandemie chorób wirusowych Podstawowe pojęcia związane z epidemiologią chorób wirusowych Największe -epidemie chorób wirusowych w XX i XXI w leki przeciwwirusowe Oskar Musidlak Rodzaje leków przeciwwirusowych odporność lekowa Monitorowanie bezpieczeństwa leków przeciwwirusowych Perspektywy badawcze i nowe technologie w projektowaniu lęków przeciwwirusowych szczepionki przeciwwirusowe Martyna Węglewska Elementy składowe szczepionek Typy szczepionek Kryteria stawiane szczepionkom dopuszczonym do użytku Skuteczność szczepień Historia szczepień Wykorzystanie wirusów w biotechnologii, biologii molekularnej l inżynierii genetycznej Elżbieta Poręba, Jakub Barylski Enzymy wirusowe Wektory wirusowe i wirusowę elementy genetyczne wykorzystywane w wektorach Wykorzystanie bakteriofagów do detekcji i identyfikacji bakterii odpowiedź komórek i organizmów zwierzęcych na zakażenia wirusowę Julia Durzyńska Molekularne mechanizmy przeciwwirusowęj wewnętrznej odpowiedzi komórki Elżbieta Poręba Fagoterapia Jakub Barylski Wirusy onkolityczne Julia Durzyńska priony wirusoterapia taksonomia wirusów i subwirusowych czynników zakaźnych jakub barylski zmienność wirusów a wirom człowieka

Hydrosfera Woda i jej obieg na Ziemi Woda i jej cechy Zasoby wody Podział wód powierzchniowych na lądach Organizacja wód powierzchniowych na lądach Zasilanie wód powierzchniowych Siedliska organizmów wodnych Typy siedlisk, geneza i strefowość Typy krajoobrazowe wód Strefy jezior Pochodzenie jezior Klasyfikacja rzek i koryt rzecznych. Czynniki siedliskowe i ich znaczenie Czynniki fizyczne Temperatura Światło Ruch w ody . Stratyfikacja, cyrkulacja wód Tlen Główne kationy i aniony Węgiel i materia organiczna Formy węgla Węgiel organiczny w wodach Substancje humusowe w wodach Azot, fosfor, krzem Azot Fosfor Krzem Trypton i osady d e n n e T ryp to n Klasyfikacja osadów Jakość materii organicznej osadów Tanatocenozy (nekrocenozy) O r g a n i z m y w ó d p o w ie r z c h n io w y c h Zespoły hydrobiontów Podstawowe grupy organizmów w o d n y ch Plankton Zgrupowania planktonu Cechy ogólne, przystosowanie do życia w wodzie Femtoplankton Pikoplankton Bakterioplankton Mykoplankton Fitoplankton Zooplankton Skład i grupy funkcjonalne Migracje zooplanktonu Cyklomorfoza Potamozooplankton Chaoborus Małżoraczki Plankton pierwotniakowy Makrofity . Bentos Skład jakościowy, różnorodność Przystosowania Zagęszczenie, produkcja Zależności i oddziaływania wzajemne Wodopójki (Hydrachnidia) Chrząszcze wodne (Coleoptera aguatica) Peryfiton Nekton Zróżnicowanie gatunkowe Obfitość ryb i rola w ekosystemie Neuston Pleuston Psammon Funkcjonowanie ekosystemów wodnych Biomasa, produkcja Biomasa Produkcja biologiczna Metody pomiaru produkcji biologicznej Zróżnicowanie produkcji biologicznej w wodach Metabolizm ekosystemów wodnych Ekosystemy jezior Ekosystemy jezior o rozwoju harmonijnym Jeziora strefy umiarkowanej Harmonijne jeziora strefy tropikalnej Jeziora o rozwoju dysharmonijnym Jeziora polihumusowe Inne jeziora dysharmonijne Jeziora płytkowodne Inne prawidłowości funkcjonowania jezior Funkcjonowanie rzek Uwarunkowania siedliskowe Strefa hyporeiczna Strefa riparialna Antropogeniczne ekosystemy wodne Zbiorniki zaporowe Mała retencja i drobne zbiorniki astatyczne Stawy Sztuczne kanały wodne Funkcjonowanie okresowych ekosystemów wodnych Źródła Środowisko źródeł Hydrobionty źródeł Woda i człowiek Antropogeniczne przekształcenia ekosystemów wodnych Przekształcenia antropogeniczne Eutrofizacja Inne antropogeniczne procesy w ekosystemach wodnych Zakwaszenie wód Zasolenie i alkalizacja w ó d Przekształcenia chemiczne ekosystemów wodnych Zanieczyszczenia nieorganiczne Pestycydy Farmaceutyki Trwałe zanieczyszczenia organiczne w wodach Plastiki w środowisku wodnym Introdukcje i inwazje hydrobiontów Przekształcenia (nietroficzne) jezior i ich efekty Antropopresja i jej efekty w rzekach Ocena stanu ekologicznego ekosystemów wodnych Zasada oceny stanu ekologicznego Stan ekologiczny wód Unii Europejskiej oraz Polski Ochrona prawna hydrobiontów i ekosystemów wodnych Biomanipulacja Rekultywacja, rewitalizacja, renaturalizacja Zabiegi rekultywacyjne w jeziorach i zbiornikach Rewitalizacja rzek Środowiskowe usługi wód powierzchniowych Ekosystemy słodkowodne a globalne zmiany klimatyczne

Mechowce występujące w borach suchych Roztocze w borach suchych na gruntach leśnych i porolnych Liczebność roztoczy Różnorodność gatunkowa mechowców Struktura dominacji i stałości występowaniamechowców Struktura wiekowa mechowców Dynamika sezonowa roztoczy Roztocze wybranych mikrosiedlisk borów suchych Liczebność roztoczy Różnorodność gatunkowa mechowców Struktura dominacji i stałości występowania mechowców Struktura wiekowa mechowców Dynamika sezonowa roztoczy Wpływ wilgotności mikrosiedlisk na roztocze Wpływ wieku borów suchych na roztocze Liczebność roztoczy Różnorodność gatunkowa mechowców Struktura dominacji i stałości występowaniamechowców Struktura wiekowa mechowców Dynamika sezonowa roztoczy EKOLOGIA WYBRANYCH GATUNKÓW MECHOWCÓW Trhypochthonius cladonicola (Willmann, 1919) Curabodes willmanni (Bernini, 1975) Carabodes labyrinthicus (Michael, 1879) Chamobates borealis (Tragardh, 1902) Pergalumna nervosa (Berlese, 1914) Scheloribates latipes (C.L. Koch, 1844) Scheloribates initialis (Berlese, 1908) Liebstadia humerata (Sellnick, 1928) Oribatula exilis (Nicolet, 1855) Tectocepheus velatus (Michael, 1880) Microtritia minima (Berlese, 1904)143 Adoristes oratus (C. L. Koch, 1839) Autogneta longilamellata (Michael, 1885) Dissorhina ornatu (Oudemans, 1900) Eueremaeus oblongus (C. L. Koch, 1835) Oppielia nova (Oudemans, 1902)

Charakterystyka grzybów pleśniowych techniczne przyczyny rozwoju grzybów w budynku Grzyby kolonizujace powierzchnie w budynkach Zagrożenia biodeterioracją materiałów technicznych wykorzystywanych w budynkach Zagrożenia dla zdrowia użytkowników pomieszczeń spowodowane przez grzyby rozwijające się w budynkach Metody badania zanieczyszczenia powierzchni i powietrza Usuwanie grzybów z budynków

Badania doświadczalne lepkosprężystych biomateriałów Lepkosprężystość Pełzanie i relaksacja Zasady i metodyka badań Badania podstawowych właściwości mechanicznych Badania właściwości mechanicznych w warunkach zmiennych obciążeń Krzywe izochronowe Identyfikacja właściwości mechanicznych wybranych tkanek Metody badań właściwości mechanicznych tkanek Doświadczane badania właściwości mechanicznych tkanek' Badania żeber Badania kręgów Badania krążków międzykręgowych Badania więzadeł Metody wskaźnikowe w ocenie funkcji lokomocyjnych . Metody oceny funkcji lokomocyjnych Jakościowa analiza chodu oparta na obserwacji Jakościowa analiza chodu Przykładowe zastosowanie diagnostyka wskaźników GGI i GDI ocena funkcji lokomocyjnych dzieci po operacji usunięcia guza Móżdżku czwartej komory mózgu ocena funkcji lokomocyjnych pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym kwalifikowanych do leczeni a różnymi metodami ocena postępów leczenia pacjentów z mógowym porażeniem dziecięcym na podstawie wskaźników Gilette Gait Index i Gait Deviation Index Modelowanie kręgosłupa człowieka Metody modelowania kręgosłupa człowieka (MES, Multibody) Dyskretny model kręgosłupa szyjnego Dynamiczny model kręgosłupa lędźwiowego Modelowanie i analiza biomechaniczna klatki piersiowej człowieka Modele statyczne klatki piersiowej Modele dynamiczne klatki piersiowej Modelowanie klatki piersiowej człowieka z wykorzystaniem metody elementów skończonych Opracowanie modelu geometrycznego klatki piersiowej Opracowanie modelu numerycznego Weryfikacja modelu Analiza numeryczna stanu naprężeń podczas resuscytacji krążeniowooddechowej. Modelowanie i identyfikacja obciążeń układu szkieletowo_mięśniowego Metody identyfikacji obciążeń układu szkieletowo_mięśniowego Model układu szkieletowo-mięśniowego kończyn dolnych Badania wrażliwości modelu Modelowanie obciążeń układu mięśniowo szkieletowego kończyny górnej na przykładzie modelu płaskiego Model kończyny górnej Założenia upraszające Model fizyczny Dynamiczne równania równowagi Parametry antropometryczne Identyfikacja sił mięśniowych Obliczenia komputerowe Kontrola poprawności opracowanego modelu i metody pomiarowej Pomiary doświadczalne Analiza obciążeń kończyny górnej Zastosowanie opracowanej metody w procesie rehabilitacji Przykład oceny postępu rehabilitacji Modelowanie wypadków komunikacyjnych w aspekcie bezpieczeństwa człowieka Metody i kryteria oce4y bezpieczeństwa uczestników wypadków komunikacyjnych Kryteria urazowości głowy Kryteria urazowości szyi Kryteria urazowości klatki piersiowej Kryteria urazowości kończyń dolnych ocena bezpieczeństwa kierowcy i pasażerów samochodu osobowego podczas zderzenia czołowego Model numeryczny pojazdu Weryfikacja modelu numerycznego' Różne warianty obliczeniowe Wyniki przeprowadzonych symulacji numerycznych i wnioski Inżynierskie metody wspomagania diagnozowania i leczenia wad kształtu czaszki dzieci Etiologia wad budowy czaszki Metody diagnozowania i oceny wad kształtu czaszki u dzieci ocena kształtu czaszki u pacjentów z kraniosynostozą ocena kształtu czaszki u pacjentów z deformacjami ułożeniowymi Metoda inżynierskiego wspomagania zabiegu korygującego kształt czaszki Wybrane symulacje numeryczne zaplanowanych zabiegów korekcji kształtu czaszki pacjentów z kraniosynostozą Korekcja trójkątnogłowia metodą klasyczną Korekcja łódkogłowia metodą endoskopową Modelowanie zjawisk kinematycznych w układzie robotów kardiochirurgicznych obiekt badań i sposób jego modelowania obiekt badań i jego model fizyczny Podstawowe założenia modelu Modelowanie zjawisk nieliniowych ogólna metodyka rozwiązywania układu równań modelowych Zasady opisu kinematyki robota Stosowane układy współrzędnych Równania przejścia w lokalnym układzie odniesienia Równania przejścia w globalnym układzie współrzędnych Zastosowanie kątów Eulera do opisu zależności geometrycznych Modelowanie luzów połączeń prętów robota Podatność prętów konstrukcyjnych robota Model układu cięgnowego Modelowate z wykorzystaniem technologii wirtualnej rzeczywistości w systemach inżynierskiego wsparcia medycyny Zastosowanie technologii wirtualnej rzeczywistości w systemach medycznych Zalety i wady zastosowania technologii wirtualnej rzeczywistości na przykładzie systemów terapeutycznych' Wykorzystanie metod modelowych w technologii wirtualnej rzeczywistości w opracowaniu systemów terapeutycznych i systemów a planowania operacji Przegląd systemów wykorzystujących zamodelowany wirtualny świat w zastosowaniach medycznych Modelowanie środowisk wspomagania diagnostyki na przykładzie aplikacji wspomagającej diagnostykę kończyn górnych w systemie Wirtualnej Jaskini 3D Przykład wykorzystania zamodelowanej aplikacji do oceny możliwości ruchowych kończyn górnych

Sekcja A - Komórki Al Komórki prokariotyczne A2Komórki eukariotyczne A3 Wzrost komórki A4 Obrazowanie komórek A5 Frakcjonowanie komórek Sekcja B - Aminokwasy i białka BIBudowa aminokwasów B2Budowa i funkcje białek B3Mioglobina i hemoglobina B4Kolagen B5Motory molekularne B6Przeciwciała Sekcja C - Badanie białek Cl Oczyszczanie białek C2 Elektroforeza żelowa C3 Sekwencjonowanie białek i synteza peptydów C4 Immunodetekcja Sekcja D - Enzymy Dl Wprowadzenie do enzymów D2 Termodynamika D3 Kinetyka aktywności enzymów D4 Inhibicja enzymów D5 Regulacja aktywności enzymów Sekcja E - Błony i sygnalizacja komórkowa ElLipidy błonowe E2Budowa błon E3Transport przez błony: małe cząsteczki E4Transport przez błony: makrocząsteczki E5Przekształcanie sygnału E6Funkcje neuronów Sekcja F - Budowa i replikacja DNA FI Wprowadzenie do DNA F2 Geny i chromosomy F3 Replikacja DNA w komórkach prokariotycznych F4 Replikacja DNA w komórkach eukariotycznych Sekcja G - Synteza i dojrzewanie RNA Gl Wprowadzenie do RNA G2 Transkrypcja w komórkach prokariotycznych G3 Operony G4 Transkrypcja w komórkach eukariotycznych: przegląd G5 Transkrypcja genów kodujących białka w komórkach eukariotycznych G6 Regulacja transkrypcji katalizowanej przez polimerazę RNA II G7 Dojrzewanie eukariotycznych pre-mRNA G8 Transkrypcja i dojrzewanie rybosomowych RNA G9 Transkrypcja i dojrzewanie transportujących RNA Sekcja H - Synteza białka HI Kod genetyczny H2 Synteza białka [translacja) w komórkach prokariotycznych H3 Synteza białka (translacja) w komórkach eukariotycznych H4 Kierowanie białek H5 Glikozylacja białek Sekcja I - Technologia rekombinacji DNA 11Bogactwo zastosowań rekombinacji DNA 12Enzymy restrykcyjne 13Hybrydyzacja kwasów nukleinowych 14Klonowanie DNA 15Sekwencjonowanie DNA 16Reakcja łańcuchowa polimerazy 17Mutageneza ukierunkowana Sekcja) - Metabolizm węglowodanów Jl Monosacharydy i disacharydy J2 Polisacharydy i oligosacharydy J3 Glikoliza J4 Glukoneogeneza J5 Szlak pentozofosforanowy J6 Metabolizm glikogenu J7 Kontrola metabolizmu glikogenu Sekcja K - Metabolizm lipidów KI Budowa i funkcje kwasów tłuszczowych K2 Rozkład kwasów tłuszczowych K3 Synteza kwasów tłuszczowych K4 Triacyloglicerole K5 Cholesterol K6 Lipoproteiny Sekcja L - Oddychanie i energia LI Cykl kwasu cytrynowego L2 Transport elektronów i fosforylacja oksydacyjna L3 Fotosynteza Sekcja M - Metabolizm azotu Ml Wiązanie i asymilacja azotu M2 Metabolizm aminokwasów M3 Cykl mocznikowy M4 Hem i chlorofile

Już od starożytności ludzkość podejrzewała, że typowo męskie zachowanie połączone jest jakoś z jądrami. Inaczej nie byłoby eunuchów na cesarskim dworze w Chinach ani „eliksirów młodości” w dziewiętnastowiecznej Europie. Współczesna nauka stawia sprawę jasno: testosteron jest potężną siłą kształtującą nasze społeczeństwo i to on odpowiada za różnice w wyglądzie i zachowaniu między płciami. Fascynujące badania na zwierzętach, od szympansów przez jelenie po jaszczurki, pokazują, że to właśnie wysokie stężenie testosteronu pomaga samcom wyeliminować konkurencję. Mężczyźni nie są tu wyjątkiem. Autorka podkreśla jednak, że testosteron współdziała z genami i uwarunkowaniami kulturowymi, prowadząc do różnorodnych zachowań męskich i kobiecych, a lepsze zrozumienie tych mechanizmów pozwoli nam zbudować sprawiedliwsze, bezpieczniejsze społeczeństwo. [opis wydawcy]

Miłość do natury 1Dzieciństwo wyrosłe z przyrody / 13 2Królestwo roślin / 29 3Drzewa / 59 4Lasy / 83 II Lowcy, zbieracze i ogrodnicy 5Łowcy roślin / 101 6Ogrody botaniczne / 123 7Nasiona / 137 8Storczyki / 159 9Ogrody i ogrodnictwo / 181 III Pożytki i szkody 10Rośliny, które leczą / 203 11Rośliny, które mogą skrzywdzić / 233 12Plantacje / 257 13Rośliny uprawne / 277 14Organizmy modyfikowane genetycznie / 291 IV Rozwiązania na przyszłość 15Przyszłość rolnictwa / 315 16Własne plony / 337 17Ocalić lasy / 355 18Nadzieja dla przyrody / 385 19Wola życia / 407

Adam Izdebski, Konrad Wnęk HISTORIA KLIMATU KRAKOWA Andrzej Chwalba WISŁA I KRAKÓW OD ŚREDNIOWIECZA DO WSPÓŁCZESNOŚCI Aldona Mueller-Bieniek ROŚLINY W ŻYCIU ŚREDNIOWIECZNYCH KRAKOWIAN Piotr Miodunka MIASTO NIE ISTNIEJE SAMODZIELNIE. NOWOŻYTNY KRAKÓW I ZASOBY PRZYRODNICZE MAŁOPOLSKI Rafał Szmytka ZANIECZYSZCZENIA NOWOŻYTNEGO KRAKOWAEwelina Szpak UPRZEMYSŁOWIENIE - PRZYRODNICZY KONIEC STAREGO KRAKOWA Małgorzata Praczyk SPRAWCZOŚĆ MITU. PRZYRODA WYOBRAŻONA KRAKOWA EPILOG. DZIEJE KRAKOWSKIEGO SMOGU

Biomateriały metalowe Tytan jako biomateriał Technologie wytwarzania implantów tytanowych Warstwy powierzchniowe na implantach Biomateriały tytanowe i wytwarzane na nich warstwy powierzchniowe Tytan, jego stopy i związki Tytan i stopy tytanu o strukturze a Stopy tytanu o strukturze a + P Stopy tytanu o strukturze P Stopy nanokrystaliczne tytanu Porowaty tytan i jego stopy Kompozyty tytan-ceramika Warstwy powierzchniowe na tytanie i jego stopach Tlenki . Azotki Fosforany . Powłoki diamentopodobne Powierzchnia biomateriałów Budowa i wymagania powierzchni biomateriałów Metody charakteryzacji powierzchni biomateriałów Struktura i mikrostruktura Dyfrakcja rentgenowska Mikroskopia optyczna Transmisyjna mikroskopia elektronowa Morfologia powierzchni.. Skaningowa mikroskopia elektronowa Mikroskopia sił atomowych Mikroskopia fluorescencyjna i konfokalna Profilometria Skład chemiczny powierzchni . Podstawy zjawisk powierzchniowych Spektroskopia fotoelektronów Spektroskopia masowa jonów wtórnych Właściwości użytkowe powierzchni Właściwości mechaniczne Porowatość Odporność korozyjna Zwilżalność Biozgodność Modyfikacja powierzchni biomateriałów tytanowych Typy powierzchni implantów tytanowych Trawienie chemiczne . Podstawy procesu Właściwości powierzchni Polerowanie elektrochemiczne Podstawy procesu Właściwości powierzchni Utlenianie anodowe Podstawy procesu Właściwości powierzchni Osadzanie elektrochemiczne Podstawy procesu Właściwości powierzchni Azotowanie Podstawy procesu Właściwości powierzchni Chemiczne osadzanie z fazy gazowej Podstawy procesu Właściwości powierzchni Fizyczne osadzanie z fazy gazowej Podstawy procesu Właściwości powierzchni Natryskiwanie plazmowe Podstawy procesu Właściwości powierzchni Implantacja jonów Podstawy procesu Właściwości powierzchni Piaskowanie Podstawy procesu Właściwości powierzchni Osadzanie biomimetyczne. Podstawy procesu Właściwości powierzchni Zol-żel Podstawy procesu Właściwości powierzchni Laserowe metody przyrostowe Podstawy procesu Właściwości powierzchni

Część I. FIZJOLOGIA OGÓLNA Żywa komórka, jej struktura i funkcje Homeostaza Elektrofizjologia Synapsy i przewodnictwo synaptyczne Część II. FIZJOLOGIA KRWI Rola krwi w homeostazie Część III. FIZJOLOGIA MIĘŚNI Wprowadzenie Mięśnie szkieletowe Mięśnie gładkie Mięsień sercowy Część IV. NEUROFIZJOLOGIA Część wstępna Organizacja czynności ruchowych na poziomie rdzenia kręgowego Ośrodkowa kontrola czynności ruchowych Oś czuciowa – czucie mechaniczne Ból i jego percepcja Aktywacja mózgu Elektroencefalogram Sen i czuwanie Podwzgórze – centralna regulacja homeostazy Układ limbiczny – mózg emocjonalny Wyższe czynności nerwowe Autonomiczny układ nerwowy Fizjologia zmysłów Zmysł słuchu Zmysł równowagi Część V. FIZJOLOGIA SERCA Serce Ośrodki bodźcotwórcze serca Potencjał czynnościowy komórek roboczych mięśnia sercowego – dlaczego serce kurczy się skurczem pojedynczym? Cykl pracy serca Regulacja pracy serca Kurczliwość mięśnia sercowego Pojemność minutowa serca i czynniki wpływające na jej wielkość Rezerwa serca Badania diagnostyczne serca Część VI. FIZJOLOGIA UKŁADU NACZYNIOWEGO Fizjologia dużych naczyń Mikrokrążenie Mechanizmy regulujące systemowe ciśnienie tętnicze Krążenie narządowe Część VII. FIZJOLOGIA ODDYCHANIA Wprowadzenie Przepływ powietrza przez drogi oddechowe Wentylacja płuc i mechanika oddychania Krążenie płucne Dyfuzja gazów oddechowych Transport gazów oddechowych przez krew Regulacja oddychania Wentylacja wysiłkowa Część VIII. CZYNNOŚCI NEREK Fizjologiczna rola nerek Budowa nerki Badania czynnościowe nerek; klirens nerkowy Krążenie nerkowe Filtracja kłębuszkowa Wchłanianie zwrotne Wydzielanie kanalikowe Mechanizm rozcieńczania i zagęszczania moczu Sprzężenie zwrotne kłębkowo-kanalikowe i równowaga kłębkowo-kanalikowa Czynniki wpływające na objętość moczu Wydalanie moczu Gospodarka wodno-elektrolitowa Część IX. RÓWNOWAGA KWASOWO-ZASADOWA PŁYNU ZEWNĄTRZKOMÓRKOWEGO I JEJ UTRZYMANIE Prawidłowe pH płynów ustrojowych i mechanizmy zapewniające jego stałość Bufory chemiczne organizmu Udział buforu wodorowęglanowego w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej – nerki i płuca jako bufory biologiczne Usuwanie nadmiaru jonów H+ z moczem Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej, kwasica i alkaloza Część X. FIZJOLOGIA UKŁADU TRAWIENIA Kontrola przyjmowania pokarmu Budowa i funkcje układu trawiennego Mózg jelitowy Motoryka przewodu pokarmowego Czynności zewnątrzwydzielnicze układu trawiennego Hormony jelitowe Trawienie i wchłanianie Wchłanianie witaminy B12 Wchłanianie żelaza Czynności jelita grubego Mikrobiota jelitowa Wątroba Część XI. FIZJOLOGIA GRUCZOŁÓW DOKREWNYCH Charakterystyka układu dokrewnego Hormony podwzgórza Hormony przedniego płata przysadki mózgowej Hormony tarczycy Hormony nadnerczy Trzustka jako gruczoł endokrynny Stres – wyzwanie dla organizmu Hormony regulujące gospodarkę wapniowo-fosforanową Hormony płciowe i fizjologia rozrodu Zmiany hormonalne zachodzące w ciąży Zmiany adaptacyjne narządów i układów w organizmie ciężarnej Anna Leja-Szpak Poród Krążenie płodowe Menopauza