Skład kosmetyków Parabeny Źródła wiedzy o kosmetykach i surowcach kosmetycznych Rynek kosmetyków 30 Trendy na rynku kosmetycznym Gabinet kosmetyczny Wyroby rynkowe Granica kosmetyk – lek i wyrób medyczny Nomenklatura INCI Czy kosmetyki mogą szkodzić? Toksykologia kosmetyków Formy fizykochemiczne kosmetyków Mycie ciała i włosów, środki myjące

1.1.Wywiad 1.2.Obserwacja 1.3.Badanie palpacyjne Temperatura 1.3.1.Tętno 1.3.2.Napięcie mięśni 1.3.3.Czucie powierzchowne 1.3.4.Czucie głębokie 1.3.5.Powięź 1.3.6.Skóra Ocena dolegliwości bólowych 1.4.1.Wywiad 1.4.2.Badanie palpacyjne 1.4.3.Skale oceny bólu Orientacyjne badanie biernego i czynnego zakresu ruchu oraz długości kończyn 1.5.1.Orientacyjne badanie ruchu biernego 1.5.2.Orientacyjne badanie czynnego zakresu ruchu 1.5.3.Orientacyjne badanie długości kończyn 1.6 Ocena wzorców torebkowych 1.7.Badanie czucia końcowego 1.8.Różnicowanie uszkodzenia struktur niekurczliwych 1.9 Ocena lateralizacji Pomiary długości 1.11 Pomiary obwodów 1.12. Badanie siły mięśniowej Badanie zakresu ruchu w stawach 2.WZROKOWA OCENA Obręcz barkowa i kończyna górna 3.1.1.Kompleks barkowy i staw ramienny 3.1.2.Staw łokciowy 3.1.3.Staw nadgarstkowy i ręka Obręcz miedniczna i kończyna dolna 3.2.1.Stawy krzyżowo-biodrowe - 3.2.2.Staw biodrowy 3.2.3.Staw kolanowy 3.2.4.Staw skokowo-goleniowy i stopa 3.2.5.Kręgosłup 3.3.1.Testy globalne 3.3.2.Testy odcinkowe 3.3.2.1.Szyjny odcinek kręgosłupa 3.3.2.2.Piersiowy odcinek kręgosłupa 3.3.2.3.Lędźwiowy odcinek kręgosłupa Testy klatki piersiowej Testy naczyniowe 3.5.1.Testy żylne 3.5.2.Testy tętnicze BADANIE ELASTYCZNOŚCI MIĘŚNI OCENA FUNKCJI KOŃCZYNY GÓRNEJ W ODNIESIENIU DO CZYNNOŚCI ŻYCIA CODZIENNEGO OCENA RYZYKA URAZU OCENA RÓWNOWAGI, JAKOŚCI CHODU I RYZYKA UPADKÓW OCENA FUNKCJI STAWÓW SKRONIOWO-ŻUCHWOWYCH Wywiad Ocena dolegliwości bólowych Ocena toru odwodzenia (opuszczania żuchwy) 8.4.Ocena zakresu ruchu 8.5.Badanie powierzchni stawowej 8.6.Badanie torebki stawowej i więzadeł 8.7.Badanie elastyczności stawu 8.8.Badanie izometryczne mięśni żuchwowych Badanie palpacyjne wybranych mięśni gtowy i szyi Badanie długości mięśni nadgnykowych Badanie trzasków Badania dodatkowe

Zakres zastosowań diagnostyki molekularnej w medycynieJerzy Bal, Tadeusz Mazurczak II.Podstawy genetyki i genomiki Jerzy Bal, Ewa Bocian II. 1.Podstawy genetyki molekularnej 5 11.1.1.Kwas deoksyrybonukleinowy i jego replikacja 11.1.2.Odczytywanie informacji genetycznej 11.1.3.Regulacja ekspresji 11.1.3.1. Wyciszanie ekspresji genu 11.1.3.2.Piętnowanie genomowe 11.1.4.Gen II. 1.5.Świat RNA 11.2.Genom człowieka 11.2.1.Genomika 11.2.2.Struktura genomu 11.2.3.Kariotyp 18 11.2.3.1.Struktura chromosomu 11.2.3.2.Mitoza 11.2.3.3.Mejoza 11.3.Zmienność i dziedziczność 11.3.1.Mutacje 11.3.1.1.Mutacje dynamiczne 11.3.2.Aberracje chromosomowe 11.3.3.Polimorfizm 11.3.4.Relacje genotyp-fenotyp 11.3.4.1.Recesywność i dominacja 11.3.4.2.Antycypacja 11.3.5.Priony III. Uwarunkowania genetyczne chorób dziedzicznych Jerzy Bal, Tadeusz Mazurczak III. 1.Dziedziczenieautosomalne recesywne 111.2.Dziedziczenieautosomalne dominujące 111.3.Dziedziczeniesprzężone z chromosomem X 111.4.Dziedziczeniewieloczynnikowe 111.5.Dziedziczeniemitochondrialne IV.Genetyczna różnorodność współczesnych populacji ludzkichPatrycja Daca-Roszak,Ewa Ziętkiewicz IV. 1.Mechanizmy powstawania różnorodności genetycznej IV.1.1.Mutacje i rodzaje markerów IV.1.2.Dryf genetyczny IV. 1.3.Wpływ demografii na różnorodność populacji IV.2.Badanie historii populacji IV.2.1.Ocena poziomu różnorodności populacji i efektywna wielkość populacji IV.2.2.Ocena relacji miedzy populacjami IV.2.3.Metody koalescencyjne w badaniach ewolucji sekwencji i ocenie wieku mutacji IV.2.4.Analiza nierównowagi sprzężeń 57 I V.3.Ewolucja Homo s. sapiens w świetle danych genetycznych IV.3.1.Modele teoretyczne IV.3.2.Różnorodność nukleotydowa i efektywna wielkość macierzystej populacji IV.3.3.Struktura genetyczna gatunku IV.3.4.Rozmieszczenie różnorodności w populacjach kontynentalnych IV.3.5.Wiek macierzystej populacji i datowanie ekspansji demograficznej H. s. sapiens IV.3.6.Model asymilacji IV.3.7.Procesy migracji i kolonizacja świata IV.3.8.Efekty założyciela w populacjach ludzkich IV.3.9.Problematyka interpretacji różnorodności genetycznej ewolucji człowieka IV.4.Analiza archaicznego DNA IV.4.1.Problemy metodyczne IV.4.2.Analiza archaicznych form Homo sapiens IV.4.3.Analiza procesów kolonizacji IV.4.4.Prehistoryczne migracje w Europie IV.5.Różnorodność genetyczna populacji w zastosowaniach praktycznych IV.5.1.Populacyjne różnice częstości alleli w praktyce medycznej IV.5.2.Genetyczny profil populacji a mapowanie asocjacyjne w chorobach złożonych V.5.3.Określanie przynależności populacyjnej i pochodzenia osób - zastosowanie w medycynie sądowej 11.1.5.6.Kierunki dalszych badań 11.1.6. Prawo a dylematy współczesnej genetyki Marek Safian, Leszek Bosek VI.l.Standardy europejskie 11.1.3.3.l.ł.Kilka uwag prawnoporównawczych V.1.2.Unia Europejska V. 1.3.Stanowisko Rady Europy V. 1.4.Regulacje zawarte w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny V.1.4.1.Zakaz dyskryminacji V.1.4.2.Prawo do wolności w sferze badańnaukowych wobec genomu ludzkiego. Dopuszczalność dokonywania interwencji na ludzkim genomie (zmian w genomie) V.l .4.3.Ochrona prywatności i autonomii jednostki.Dopuszczalność przeprowadzania genetycznych testów prognozujących 11.4. 1.4.4.Zakaz dokonywania selekcji pici. Autonomia V.1.5.Postanowienia protokołu dodatkowego o zakazie klonowania 11.2.4.1.6.Postanowienia protokołu dodatkowego o testach genetycznych V.2.Standardy powszechne V.3.Założenia do dalszej ewolucji regulacji prawnych 11.2.3.4.4.Stan obecny według prawa polskiego 11.2.3.5. Metody analizy genomu 11.2.5.1.Metody badania kwasów nukleinowych Jerzy Bal, JoannaWiszniewska, Wojciech Wiszniewski . 11.5.1.1.Techniki analizy DNA 11.1.3.4.1.1.1.Enzymy restrykcyjne VI.1.1.2.Klonowanie DNA VI.1.1.3.Hybrydyzacja VI.1.1.4.Powielanie fragmentu DNA VI.1.1.5.Sekwencjonowanie DNA VI.1.1.6.Redagowanie DNA Ul VI.1.2.Identyfikacja mutacji VI.1.3.Mapowanie i identyfikacja genów VI.2.Metody analizy cytogenetycznej i cytogenetyki molekularnejEwa Bocian VI.2.1. Oznaczaniekariotypu VI.2.1.1.Techniki hodowli komórkowych VI.2.2. Metody analizy chromosomów VI.2.2.1. Analiza prążkowa VI.2.2.2. Fluorescencyjna hybrydyzacja in situ FISH VI.2.2.3. Porównawcza hybrydyzacja genomowa VI.2.3. Identyfikacja chromatyny płciowej VII.3.Bioinformatyka VI.3.1. Bazy danych i narzędzia bioinformatyczne Paweł Siedlecki VI.3.1.1.Bazy danych VI.3.1.2.Struktura i wizualizacja makromolekut VI.3.1.3.Interaktory białkowe VI.3.1.4.Bazy literatury naukowej VI.3.1.5.Przegląd wybranych narzędzi bioinformatycznych VI.3.2. Sekwencjonowanie następnej generacji Tomasz Gambin VI.3.2.1.Formaty danych VI.3.2.2.Potok przetwarzania danych z NGS VI.3.2.3.Kontrola jakości VI.3.2.4.Interpretacja i raportowanie wyników VIII. Aspekty kliniczne aberracji chromosomowych Ewa Bocian, Tadeusz Mazurczak 11.1.7.1.Wskazania do analizy kariotypu VII.2.Zespoły niestabilności chromosomów VII.3.Interpretacja kariotypu 11.1.3.5.4.Kontrola jakości badań diagnostycznych w cytogenetyce klinicznej 11.1.3.6. Diagnostka molekularna 11.1.8.1.Strategia działania Jerzy Bal, Wojciech Wiszniewski, Joanna Wiszniewska VIII.1.1. Badanie sposobu dziedziczenia się genu VIII.1.2. Analiza mutacji VIII.1.3. Poblemy diagnostyczne VIII.2.Nieinwazyjna prenatalna diagnostyka molekularna Katarz'na Guz, BeataNowakowska, Agnieszka Orzińska, Sylwia Rzońca VIII.2.1. Wolne cyrkulujące płodowe kwasy nukleinowe VIII.2.2. Markery dla wolnego płodowego DNA VIII.2.3. Metody separacji i identyfikacji IX.2.4. Przykłady zastosowań NIPT VIII.2.4.1. Identyfikacja pici płodu VIII.2.4.2. Diagnostyka chorób autosomalnych VIII.2.4.3. Identyfikacja aneuploidii oraz zmian strukturalnychchromosomów VIII.2.4.4. Zastosowanie NIPT w badaniach konfliktów matczyno-plodowych 11.6.2.4.5. Zastosowanie łożyskowospecyficznych miRNA w diagnostyce wewnątrz- macicznego zahamowania wzrostu piodu oraz stanuprzcdrzucawkowego 11.2.6.3.Testy genetyczne Jerzy Bal 11.2.7. Choroby genetycznie uwarunkowane 11.7. 1.Immunogenetyka Barbara Lisowska-Grospiene, Alain Fischer X. 1.1. Dziedziczne choroby układu odpornościowego X.1.1.1.Ciężki złożony niedobór odporności IX. 1.1.2.Funkcjonalne niedobory odporności limfocytów T IX.1.1.3.Wadliwe różnicowanie lub funkcja limfocytów B IX.1.1.4.Dziedziczne choroby autoimmunologiczne IX.1.1.5.Choroby złożone 11.1.9.1.2. Antygeny zgodności tkankowej Ewa Brojer, Katarzyna Guz, JacekNowak IX.1.2.1.Funkcje i mechanizmy działania HLA IX.1.2.2.Podłoże genetyczne antygenów HLA IX. 1.2.3.Polimorfizm HLA IX. 1.2.4.Zjawisko niezrównoważenia sprzężeń IX. 1.2.5.Metody oznaczania antygenów HLA IX.1.2.6.Nazewnictwo antygenów HLA IX. 1.2.7.Zastosowanie i znaczenie badań antygenów HLA IX.1.2.7.1. Transplantologia IX.1.2.7.2. Transfuzjologia IX.1.2.7.3. Rejestry IX.1.2.8.HLA a występowanie chorób IX. 1.2.9.Antygeny krwinek czerwonych, płytek i granulocytów IX.2.Choroby kompleksowe Jacek.1. Pietrzyk 1X.2.1. " Klasyfikacja IX.2.2. Znaczenie populacyjne IX.2.3. Genetyka populacyjna - metodyka IX.2.3.1.Diagnoza fenotypowa IX.2.3.2.Selekcja IX.2.3.3.Analiza segregacyjna IX.2.3.4.Analiza sprzężeniowa IX.2.3.5.Analiza asocjacji IX.2.4.Oszacowanie udziału czynników genetycznych i środowiskowych w etiologii chorób kompleksowych IX.2.4.1.Modele dziedziczenia IX.2.4.2.Odziedziczalność IX.2.5.Identyfikacja genów głównych IX.2.6.Wybrane przykłady chorób kompleksowych IX.2.6.1.Astma alergiczna jako model choroby kompleksowej IX.2.6.2.Choroba Hirschsprunga 1X.2.6.3.Cukrzyca typu I IX.2.6.4.Wady cewy nerwowej IX.2.6.5.Wady wrodzone serca IX.2.7.Specyfika poradnictwa genetycznego w chorobach kompleksowych IX.2.8.Aktualny stan badań w chorobach kompleksowych IX.2.9.Przyszłe kierunki badań - oczekiwania i ograniczenia IX.3. Choroby nowotworowe - aspekty molekularne Janusz A. Siedlecki IX.3.1.Molekularne aspekty chorób nowotworowych IX.3.1.1.Etapy karcynogenezy IX.3.1.2.Zaburzenia w transmisji sygnałów wzrostu - onkogeny IX.3.1.3.Utrata zdolności do rozpoznawania sygnałów antywzrostowych - geny supresorowe IX.3.1.4.Zaburzenia w systemach naprawy DNA - geny stabilizacyjne IX.3.1.5.Cykl komórkowy a transformacja nowotworowa IX.3.1.5.1. Regulacja cyklu komórkowego IX.3.1.5.2. Fosforylacja białek a cykl komórkowy IX.3.1.5.3. Konsekwencje deregulacji cyklu komórkowego IX.3.1.6.Zmiany epigcnetyczne a transformacja nowotworowa IX.3.1.7.Nabywanie nieograniczonego potencjału podziałowego a transformacja nowotworowa IX.3.1.8.Transformacja nowotworowa a apoptoza IX.3.1.9.Nabywanie zdolności do unaczynienia guza IX.3.1.10.Nabywanie zdolności do tworzenia nacieków i przerzutów IX.3.2.Diagnostyka molekularna IX.3.2.ł.Markery biochemiczne IX.3.2.2.Markery genetyczne IX.3.3. Znaczenie badań genetycznych w klinice 1X.4. Choroby nowotworowe - aspekty cytogenetyczne Janusz Limon, MagdalenaRatajska IX.4.1.Białaczki i chloniaki IX.4.2.Lite guzy. Mięsaki IX.4.3.Inne nowotwory IX.4.4.Badanie predyspozycji genetycznych IX.4.5.Poradnictwo genetyczne w zespołach dziedzicznej predyspozycji donowotworów IX.4.5.1.Dziedziczne raki piersi i jajnika IX.4.5.2.Dziedziczny niepolipowaty rak jelita grubego IX.4.6. Wskazania do badań molekularnych IX.5. Choroby mitochondrialne Ewa Bartnik, Katarzyna Tońska IX.5.1.Genom mitochondrialny 1X.5.2.Mutacje mitochondrialnego DNA IX.5.3.Mutacje genomu jądrowego prowadzące do chorób mitochondrialnych IX.5.4.Korelacje genotyp-fenotyp w chorobach mitochondrialnych IX.5.5.Diagnostyka chorób mitochondrialnych IX.5.6.Poradnictwo genetyczne w chorobach mitochondrialnych IX.5.7.Leczenie chorób mitochondrialnychi strategie reprodukcyjne XI.IX.5.8.Polimorfizm mtDNA 233IX.5.9.Mitochondria w chorobach nowotworowych IX.5.10.Mitochondria a starzenie X. Epigenetyka Monika Gos X.l.Regulacja epigenetyczna X.2.Mechanizmy regulacji epigenetycznej X.2.1. Metylacja DNA X.2.2. Modyfikacje kowalencyjne białek histonowych X.2.3. Struktura chromatyny X.2.4. Białka związane z regulacją ekspresji genów i przebudowaniem struktury chromatyny X.2.5. Niekodujący RNA' X.3.Rodzicielskie piętnowanie genomowe X.4.Zaburzenia procesów regulacji epigenetycznej jako przyczyna chorób dziedzicznych 4.1. Choroby związane z nałożeniem nieprawidłowego wzoru epigenetycznego X.4.2. Choroby związane z defektem w genach kodujących modyfikatory epigenetyczne X.5.Somatyczne zmiany epigenetyczne jako efekt konstytutywnegodefektu genetycznego X.6.Epigenetyczne zmiany somatyczne jako przyczyna chorób kompleksowych X.6.1. Nowotwory X.6.2. Demencja/otępienie X.6.3. Choroby układu krążenia X.7.Dziedziczenie międzypokoleniowe XI. Genetycznie uwarunkowana zmienność osobnicza a współczesne problemy zdrowotne XI. 1.Farmakogenetyka Władysława A. Daniel XI.1.1. Farmakogenetyka jako nowa dziedzina nauki XI.1.2. Polimorfizm reakcji utleniania z udziałem cytochromu P450 XI. 1.3. Polimorfizm reakcji sprzęgania XI.1.3.1.N-acetylotransferaza386 XI.1.3.2.S-transferaza glutationowa XI.1.3.3.UDP-glukuronylotransferaza XI. 1.3.4.S-metylotransferaza tiopuryny X.1.4. Fenotypowanie X.1.4.1.Fenotypowanie w kierunku aktywnościcytochromuP450 XI. 1.4.2.Fenotypowanie w kierunku aktywnościN-acetylotransferazy 2 11.2.8.1.5. Kliniczne znaczenie farmakogenetyki XI.1.6. Czy farmakogenetyka dotyczy jedynie enzymów metabolizujących leki? XI.1.6.1.Polimorfizm transporterów leków XI. 1.6.2.Polimorfizm receptorów i transporterów neuroprzekaźników XI. 1.7. Farmakogenetyka i farmakogenomika a indywidualizacja farmakoterapii X1.2.Nutrigenetyka Małgorzata Schlegel-Zawadzka XI.2.1. Produkty żywnościowe, składniki pokarmowe, zwyczaje i nawyki żywieniowe XI.2.2. Metodyka badań XI.2.3. Interakcja składników diety i genów XI.2.4. Fenotyp żywieniowy XI.2.5. Indywidualizacja diety, zapobieganie chorobom dietozależnym XI.2.6. Etyczne problemy a żywieniowe badania genetyczne XII. Leczenie - praktyka i nadzieje XII.1.Znaczenie terapii Jerzy Bal, Tadeusz Mazurczak XII.2.Genetyczne choroby metaboliczne - możliwości leczenia AnnaTylki-Szymańska, Barbara Czartoryska 409 XII.2.1. Definicja choroby metabolicznej XII.2.2. Przyczyny zaburzeń przemian metabolicznych XII.2.3. Diagnostyka XII.2.4. Możliwości lecznicze XII.2.4.1.Działanie na poziomie metabolitu XII.2.4.2.Działanie na poziomie zmutowanego enzymu XII.2.4.3.Inne formy terapii XII.2.5. Skuteczność leczenia - „choroby rzadkie” XII.3. Terapia genowa chorób dziedzicznych Jeizy Bal XII.3.1. Modele zwierzęce chorób dziedzicznych XII.3.2. Przywrócenie utraconej funkcji - transfer genu XII.3.3. Zablokowanie ekspresji XII.3.4. Redagowanie DNA XII.4. Terapia genowa chorób nowotworowych Janusz A. Siedlecki XII.4.1.Supresja fenotypu nowotworowego XII.4.2.Odpowiedź gospodarz-nowotwór XII.4.3.Niszczenie komórek nowotworowych XII.4.4.Ochrona komórek macierzystych XII.4.5.Antyangiogenna forma terapii nowotworów XII. 5. Terapia -wzmocnienie genetyczne - predyspozycje Jerzy Bal XIII. Poradnictwo genetyczne i profilaktyka chorób Tadeusz Mazurczak 11.1.10. 1.Poradnictwo genetyczne XII.1.1.Definicja i cele poradnictwa genetycznego XII.1.2.Metodyka poradnictwa genetycznego XII.1.3.Aspekty psychologiczne poradnictwa genetycznego 11.1.3.7.2.Profilaktyka chorób genetycznych 11.1.3.8. Epidemiologia chorób genetycznie uwarunkowanych Anna Latos-Bieleńska 11.1.11. 1.Częstość występowania chorób genetycznych w różnych okresach życiaczłowieka XIV.2.Choroby genetyczne a choroby rzadkie. Rejestry chorób genetycznych XIV.3.Epidemiologia poszczególnych rodzajów chorób genetycznych XIV.3.1. Aberracje chromosomowe i choroby genomowe XIV.3.2. Choroby uwarunkowane jednogenowo XIV.3.3. Choroby uwarunkowane wielogenowo/wieloczynnikowo (choroby kompleksowe) 11.8.4.Epidemiologia wrodzonych wad rozwojowych 11.9.Spektrum zastosowań biologii molekularnej XV. 1.Analiza DNA w genetyce sądowej Piotr Kozioł, Urszula Rogalla, Tomasz Grzybowski XVI.1.1.Badania genetyczne w ustalaniu ojcostwa XV.1.1.1.Aspekty prawne XV. 1.1.2.Markery genetyczne w analizie ojcostwa XV.1.1.3.Analiza polimorfizmu mikrosatelitarnego XV.1.1.4.Analiza wyników w ekspertyzie dla sądu463 XV. 1.2.Badanie śladów biologicznych w sprawach kryminalnych XV. 1.2.1.Polimorfizm chromosomu Y XV. 1.2.2.Polimorfizm DNA mitochondrialnego XV.1.2.3.Sekwencjonowanie następnej generacji w genetyce sądowej XV.1.2.4.Badania predykcyjne XV.1.2.5.Analiza pochodzenia biogeograficznego w genetyce sądowej XV.1.3.Banki profili genetycznych XV.2. Diagnostyka chorób infekcyjnych i inwazyjnych XV.2.1.Podstawy diagnostyki molekularnej Norman J. Pieniążek XV.2.1.1.Przykłady zastosowania XV.2.1.2.Kontrola jakości XV.2.1.3.Nowe czynniki infekcyjne XV.2.1.4.Epidemiologia molekularna XV.2.1.5.Prawny status molekularnych testów diagnostycznych XV.2.2.Analiza genetyczna w bakteriologii i epidemiologii zakażeń bakteryjnych Janusz Fiett, Radosław, Izdebski, Marek Gniadkowski XV.2.2.1.Strategie i obszary zastosowań analizy genetycznej XV.2.2.2.Wykrywanie obecności bakterii w materiale klinicznym i środowisku XV.2.2.3.Identyfikacja taksonomiczna XV.2.2.4.Metody genetyczne w epidemiologii zakażeń bakteryjnych XV.2.2.5.Wykrywanie i charakterystyka elementów genetycznych związanych z rozprzestrzenianiem, zjadliwością i lekoopornością bakterii XV.2.2.6.Genomika bakterii i jej zastosowania XV.2.2.7.Dostępność, przetwarzanie i wymiana danych XV.2.3.Diagnostyka wirusów przenoszonych przez krew Ewa Brojer, Piotr Grabarczyk XV.2.3.1.Wirusy wykrywane we krwi ludzkiej i ich znaczenie w transfuzjologii XV.2.3.2.Molekularne badania przeglądowe u dawców krwi XV.2.3.3.Metody i diagnostyka wirusologiczna XV.3. Biotechnologia Józef Kapusta, Tomasz Pniewski XV.3.1.Szczepionki XV.3.1.1.Wykorzystanie bakteryjnego systemu ekspresji w produkcji szczepionek XV.3.1.2. Otrzymywanie szczepionek w roślinach XV.3.2.Indukcja tolerancji immunologicznej XV.3.3.Wytwarzanie przeciwciał monoklonalnych XV.3.3.1.Rośliny transgeniczne jako bioreaktor do wytwarzania przeciwciał monoklonalnych XV.3.3.2.Przeciwciała monoklonalne a ochrona roślin XV.3.4. Biotechnologia w pozyskiwaniu naturalnych farmaceutyków roślinnych XV.3.5. Produkcja w roślinach związków biologicznie aktywnych, terapeutyków i nutraceutyków . XV.3.6. Zwierzęta transgeniczne w produkcji biofarmaceutyków537 XV.3.7. Komórki macierzyste, medycyna regeneracyjna, klonowanie i terapia transplantacyjna 3.8. Biotechnologia medyczna z perspektywy lat-nowe wyzwania XVII. Słabość i siła genocentrycznej wizji biologii Andrzej Jerzmanowski XVIII. Uzupełnienia i załączniki Jazy Bal Ewa Bocian XVII.1. Kod genetyczny XVI 1.2. Przygotowanie materiału do badania XVII.2.1.Pobranie krwi na izolację DNA XVII.2.2.Pobranie krwi do badania cytogenetycznego XVII.3. Nazewnictwogenów i mutacji XVII.4. Ważniejsze osiągnięcia w genetyce i biologii molekularnej w latach 1953-2016 XVII.5. Słownik terminów XVII.6. Przykłady wyników diagnostyki molekularnej XVII.7. Deklaracja świadomej zgody XVII.8. Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny XVII.9. Projekt Protokołu Dodatkowego do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny w sprawie zakazu klonowania istot ludzkich XVII.10.Projekt komentarza do projektu Protokołu Dodatkowego w sprawie zakazu klonowania istot ludzkich XVII.11.Protokół Dodatkowy do Konwencji o Prawach Człowieka i Biomedycynie o testach genetycznych dla celów zdrowotnych

Zakres zastosowań diagnostyki molekularnej w medycynie Podstawy genetyki i genomiki Podstawy genetyki molekularnej Kwas deoksyrybonukleinowy i jego replikacja. Odczytywanie informacji genetycznej Regulacja ekspresji Wyciszanie ekspresji genu Piętnowanie genomowe Gen Świat RNA Genom człowieka Genomika Struktura genomu Kariotyp Struktura chromosomu Mitoza Mejoza Zmienność i dziedziczność Mutacje dynamiczne Aberracje chromosomowe. Polimorfizm Relacje genotyp fenotyp Recesywność i dominacja Antycypacja Priony Uwarunkowania genetyczne chońb dziedzicznych Dziedziczenie autosomalne recesywne Dziedziczenie autosomalne dominujące Dziedziczenie sprzężone z chromosomem Dziedziczenie wieloczynnikowe Dziedziczenie mitochondrialne., Genetyczna różnorodność współczesnych populacji ludzkich Patrycja Daca-RoszaŁ Mechanizmy powstawania różnorodności genetycznej Mutacje i rodzaje markerów Dryf genetyczny wpływ demografii na różnorodność populacji Badanie historii populacji Ocena poziomu różnorodności populacji i efektywna wielkość populacji Ocena relacji miedzy populacjami Metody koalescencyjne w badaniach ewolucji sekwencji i ocenie wieku mutacji Analiza nierównowagi sprężeń Ewolucja w świetle danych genetycznych Modele teoretyczne Różnorodność nukleotydowa i efektywna wielkość macierzystej populacji Struktura genetyczna gatunku Rozmieszczenie różnorodności w populacjach kontynentalnych. Wiek macierzystej populacji i datowanie ekspansji demograficznej H. s. sapiens Model asymilacji Procesy migracji i kolonizacja świata Efekty założyciela w populacjach ludzkich Problematyka interpretacji różnorodności genetycznej ewolucji człowieka Analiza archaicznego DNA Problemy metodyczne Analiza archaicznych form Homo sapiens Analiza procesów kolonizacji Prehistoryczne migracje w Europie Różnorodność genetyczna populacji w zastosowaniach praktycznych Populacyjne różnice częstości alleli w praktyce medycznej Genetyczny profil populacji a mapowanie asocjacyjne w chorobach złożonych Określanie prąmależności populacyjnej i pochodzenia osób - zastosowanie w medycynie sądowej Kierunki dalszych badań v. Prawo a dylematy współczesnej genetyki Standardy europejskie Kilka uwag prawnoporównawczych Unia Europejska Stanowisko Rady Europy Regulacje zawarte w Konwencji o ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny Zakaz dyskryminacji Prawo do wolności w sferze badań naukowych wobec genomu ludzkiego. Dopuszczalność dokonywania interwencji na ludzkim genomie (zmian w genomie) Ochrona prywatności i autonomii jednostki. Dopuszczalność przeprowadzania genetycznych testów prognozujących Zakaz dokonywania selekcji płci. Autonomia Postanowienia protokołu dodatkowego o zakazie klonowania Postanowienia protokołu dodatkowego o testach genetycznych Standardy powszechne Założenia do dalszej ewolucji regulacji prawnych Stan obecny według prawa polskiego YI. Metody analiry genomu Metody badania kwasów nukleinowych Techniki analizy DNA Enzymy restrykcyjne Klonowanie DNA Hybrydyzacja 103 Powielanie fragmentu DNA Sekwencjonowanie DNA Redagowanie DNA Identyfikacja mutacji VI.1.3. Mapowanie i identyfikacja genów. Metody analizy cytogenetycznej i cytogenetyki molekularnej Oznaczanię kariotypu Techniki hodowli komórkowych Metody analizy chromosomów Analiza prązkowa Fluorescencyjna hybrydyzacjain situ FISH. Porównawcza hybrydyzacja genomowa Identyfikacja chromatyny plciowej Bioinformatyka Bazy danych i narzędzia bioinformatycznę Bazy danych Struktura i wizualizacja makromolekuł Interaktorybiałkowe Bazy literatury naukowej Przegląd wybranych narzędzi bioinformatycznych Sekwencjonowanie następnej generacji Formaty danych Potok przetwarzania danych z NGS Kontrolajakości Interpretacja i raportowanie wyników YII. Aspekty kliniczne aberracji chromosomorłych Wskazania do analizy kariotypu Zespoły niestabilności chromosomów Interpretacja kariotypu Kontrola jakości badań diagnostycznych w cytogenetyce klinicznej Diagnostyka molekularna Strategia działania Badanie sposobu dziedziczenia się genu Analiza mutacji Poblemy diagnostyczne Nieinwazyjna prenatalna diagnostyka molekularna Wolne cyrkulujące plodowe kwasy nukleinowe Markery dlawolnego płodowego DNA Metody separacji i identyfikacji Przyklady zastosowań NIPT Identyfikacja płci plodu Diagnostyka chorób autosomalnych . Identyfikacja aneuploidii oraz zmian strukturalnych chromosomów Zastosowanie NIPT w badaniach konfliktów matcryno-płodowych Zastosowanie łożyskowospecyficznych miRNAw diagnostyce wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu plodu oraz stanu przedrzucawkowego Testy genetyczne Jerzy Bal. D(. Choroby genetycznie uwarunkowane Immunogenetyka Dziedzicznę choroby układu odpornościowego Ciężki złożony niedobór odporności Funkcjonalne niedobory odporności limforytówT Wadliwe różnicowanie lub funkcja limfocytów Dziedziczne choroby autoimmunologiczne Choroby złożone Antygeny zgodności tkankowej Funkcje i mechanizmy działania HLA Podloże genetycznę antygenów Polimorfizm Hlń Zjawisko niezrównoważenia sprzężeń Metody oznaczania antygenów HLA Nazewnictwo antygenów HLA Zastosowanie i znaczenie badań antygenów HLA Transplantologia Transfuzjologia. Rejestry występowanie chorób Antygeny krwinek czerwonych, płyteki granulocytów Choroby kompleksowe . Znaczenie populacyjne Genetyka popularyjna - metodyka Diagnoza fenotypowa Selekcja Analiza segregacyjna Analiza sprzężeniowa Analiza oszacowanie udziału czynników genetycznych i środowiskowych w etiologii chorób kompleksowych Modele dziedziczenia Identyfikacja genów głównych Wybrane przykłady chorób kompleksowych Astma alergiczna jako model choroby kompleksowej Choroba Hirschsprunga Cukrzyca typu Wady cewy nerwowej Wady wrodzone serca Specyfika poradnictwa genetycznęgo w chorobach kompleksowych Aktualny stan badań w chorobach kompleksowych Przyszłe kierunki badań - oczekiwania i ograniczenia Choroby nowotworowe - aspekty molekularne Molekularne aspekty chorób nowotworowych Etapy karcynogenęzy Zaburzenia w transmisji sygnałów wzrostu onkogeny' Utrata zdolności do rozpoznawania sygnatów antywzrostowych - geny supfesorowe Zaburzenia w systemach naprawy DNA - geny stabilizacyjne Cykl komórkowy a transformacja nowotworowa Regulacja cyklu komórkowęgo Fosforylacja białek a cykl komórkowy Konsekwencje deregulacji cyklu komórkowego Zmiany epigenetyczne a transformacja nowotworowa Nabywanie nieograniczonego potencjału podzialowego a transformacja nowotworowa Transformacja nowotworowa a apoptoza Nabywanie zdolności do unaczynienia guza Nabywanie zdolności do tworzenia nacięków i przerzutów Diagnostyka molekularna Markery biochemicznę Markery genetycznę Znaczęnię badań genetycznych w klinice Choroby nowotworowe - aspekty cytogenetycznę Białaczki i chłoniaki Lite guzy Mięsaki Innenowotwory Badanie predyspozycji genetycznych Poradnictwo genetyczne w zespolach dziedzicznej predyspozycji do nowotworów raki piersi i jajnika Dziedzicznynie polipowaty rak jelita grubego Wskazania do badań molekularnych Choroby mitochondrialne Gęnommitochondrialny Mutacje mitochondrialnego DNA Mutacje genomu jądrowego prowadzące do chorób mitochondrialnych Korelacje genotyp-fenotyp w chorobach mitochondrialnych .Diagnostyka chorób mitochondrialnych Poradnictwo genetyczne w chorobach mitochondrialnych. Leczenie chorób mitochondrialnych i strategie reprodukcyjne PolimorfizmmtDNA Mitochondria w chorobach nowotworowych Mitochondriaastarzenie Epigenetyka MonikaGos Regulacja epigenetyczna Mechanizmy regulacji epigenetycznej Metylacja DNA Modyfikacje kowalencyjne białek histonolvych Struktura chromatyny Bialka związane z regulacją ekspresji genów i przebudowaniem struktury chromatyny Niekodujący RNA Rodzicielskie piętnowanie genomowe Zaburzenia procesów regulacji epigenetycznej jako przyczyna chorób dziedzicznych Choroby związane z nałożeniem nieprawidłowego wzoru epigenetycznego Choroby związane z defektem w genach kodujących modyfikatory epigenetyczne Somatyczne zmiany epigenetyczne jako efekt konstytutywnego defektu genetycznego Epigenetyczne zmiany somatyczne jako przyczyna chorób kompleksowych Nowotwory Demencja/otępienie Choroby układu krążenia Dziędziczenię międzypokoleniowe Genetycznie uwarunkowana zmienność osobnicza a współczesne problemy zdrowotne Farmakclgenetyka Farmakogenetyka jako nowa dziedzina nauki Polimorfizm roakcji utleniania z udziałem cytochromu Polimorfizm reakcji sprzęgania N-acetylotransferaza S-transferazaglutationowa UDP-glukuronylotransferaza S-metylotransferazatiopuryny Fenotypowanie Fenotypowanie w kierunku aktywności cytochromu Fenotypowanie w kierunku aktywności N-acefylotransferazy Kliniczne farmakogenetyki' Czy farmakogenetyka dotyczy jedynie enzymów metabolizuiących lęki? Polimorfizm transporterów leków Polimorfizm receptorów i transporterów neuroprzekaźników . Farmakogenetyka i farmakogenomika a indywidualizacja farmakoterapii Nutrigenetyka Produkty żyłnościowe, składniki pokarmowe, zwyczaje i nawyki żywieniowe Interakcja składników diety i genów Fenotyp zywieniowy Indyvidualizacja diety, zapobieganie chorobom dietozależnym badania genetyczne Znaczenie terapii Genetyczne choroby metaboliczne * możliwości leczenia Definicja choroby metabolicznej Przyczyny zaburzeń przemian metabolicznych Diagnostyka. Możliwości leczniczę Działanie napoziomie metabolitu Działanie na poziomie zmutowanego enzymu Inne formy terapii Skuteczność leczenia - ,,choroby rzadkie''Terapia genowa chorób dziedzicznych Modele zwierzęce chorób dziedzicznych Przywrócenie utraconej funkcji - transfer genu Zablokowanie ekspresji Redagowanie DNA Terapia genowa chorób nowotworowych Supresja genotypu nowotworowego odpowiedź gospodarz-nowotwór Niszczenie komórek nowotworowych ochrona komórek macierzych Antyangiogenna forma terapii nowotworów Terapia - wzmocnienie genetyczne * predyspozycje Poradnictwo genetyczne i profilaktyka chorób Poradnictwo genetyczne Definicja i cele poradnictwa genetycznego ' Metodyka poradnictwa genetycznego Aspekty psychologiczne poradnictwa genetycznęgo Profilaktyka chorób genetycznych epidemiologia chorób genetycznie uwarunkowa nych Częstość występowania chorób genetycznych w różnych okresach życia człowieka Choroby genetycznę a choroby rzadkie. Rejestry chorób genetycznych Epidemiologia poszczególnych rodzajów chorób genetycznych Aberracje chromosomowe i choroby genomowe Choroby uwarunkowane jednogenowo Choroby uwarunkowane wielogenowońrieloczynnikowo (choroby kompleksowe) Epidemiologia wrodzonych wad rozwojowych Spektrum zastosowań biologii molekularnej Analiza DNAw genetyce sądowej Badania genetyczne w ustalaniu ojcostwa Aspekty prawne Markery genetyczne w analizie ojcostwa Analiza polimońizmu mikrosatelitarnego Analiza wyników w ekspertyzie dla sądu Badanie śladów biologicznych w sprawach Polimorfizm chromosomu Y Polimorfizrn DNA mitochondrialnego Sekwencjonowanie następnej generacji w genetyce sądowej Badania predykryjne Analiza pochodzenia biogeograficznego w genetyce sądowej Banki profili genetycznych Diagnostyka chorób infekcyjnych i innowacyjnych Podstawy diagnostyki molekularnej Przykłady zastosowania Kontrola jakości Nowe czynniki infekcyjne Epidemiologia molekularna Prawny status molekularnych testów diagnostycznych Analiza genetyczna w bakteriologii i epidemiologii zakażeń bakteryjnych Strategie i obszary zastosowań analizy genetycznej Wykrywanie obecności bakterii w materiale klinicznym i środowisku Identyfikacja taksonomiczna' Metody genetyczne w epidemiologii zakazeń bakteryjnych Wykrywanie i charakterystyka elementów genetycznych związanych z rozstrzepieniem, zjadliwością i lekoopornością bakterii Genomika bakterii i jej zastosowania Dostępność, przetwarzanie i wymiana danych Diagnostyka wirusów przenoszonych przez krew Wirusy wykrywane we krwi ludzkiej i ich znaczenie w transfuzjologii Molekularne badania przeglądowe u dawców krwi Metody i diagnostyka wirusologiczna Biotechnologia Szczepionki Wykorzystanie bakteryjnego systemu ekspresii w produkcji szczepionek otrzymywanie szczepionek w roślinach Indukcja tolerancji immunologicznej Wytwarzanie przeciwciał monoklonalnych Rośliny transgeniczne jako bioreaktor do wytwarzania przeciwcial monoklonalnych . Przeciw ciała monoklonalne a ochrona roślin Biotechnologia w pozyskiwaniu naturalnych farmaceutyków roślinnych Produkcja w roślinach związków biologicznie aktywnych, terapeutyków i nutraceutyków Zwierzęta transgeniczne w produkcji biofarmaceutyków Komórki macierzyste, medycyna regeneracyjna, klonowanie i terapia transplantacyjna Biotechnologia medyczna z perspektywy lat - nowe wyzwania Slabość i sila genocentrycznej wiąii biologii Kod genetyczny Przygotowanie materialu do badania Pobranie krwi na izolację DNA Pobranie krwi do badania cytogenetycznego Nazewnictwo genów i mutacji XVII.4. Ważniejsze osiągnięcia w genetyce i biologii molekularnej. Przykłady wyników diagnostyki molekularnej Deklaracja świadomej zgody Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny Projekt Protokołu Dodatkowego do Konwencji o ochronie Praw Czlowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec Zastosowań Biologii i Medycyny w sprawie zakazu klonowania istot ludzkich Projekt komentarza do projektu Protokołu Dodatkowego w sprawie klonowania istot ludzkich Protokół Dodatkowy do Konwencji o Prawach Człowieka i Biomedycynie o testach genetycznych dla celów zdrowotnych

Definicja, diagnostyka, klasyfikacja Maria Boszko, Paweł Balsam Postępowanie zgodnie ze schematem ABC Anticoagulation/Avoid stroke - jak skutecznie chronić pacjentów przed udarem mózgu? Piotr Lodziński Better Symptom Control - jak kontrolować objawy związane z migotaniem przedsionków? Marek Wawrzacz, Michał Marchel Concomitant diseases - leczenie chorób współistniejących (nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, otyłość, niewydolność serca) Bartosz Krzowski Kogo kierować na ablację z powodu migotania przedsionków Michał Peller Opieka nad pacjentem po ablacji z powodu migotania przedsionków Bartosz Krzowski Niekorzystne interakcje leków u pacjenta z migotaniem przedsionków -aspekty praktyczne Jarosław Woroń

Co to jest nadciśnienie tętnicze i jak je rozpoznać? Maria Łukasiewicz, Artur Mamcarz Co zrobić po rozpoznaniu nadciśnienia tętniczego i jakie badania dodatkowe zlecić? Maria Łukasiewicz, Artur Mamcarz Kiedy należy rozpocząć terapię nadciśnienia tętniczego? Alicja Skrobucha, Marek Styczkiewicz, Aleksandra Gąsecka Jak leczyć nadciśnienie tętnicze? Wybór terapii i zmiana stylu życia Jakub Michał Zimodro, Aleksandra Gąsecka, Marek Styczkiewicz Terapia nadciśnienia tętniczego w szczególnych grupach chorych. Indywidualizacja leczenia Bartosz Krzowski, Paweł Balsam, Marek Styczkiewicz Kiedy należy podejrzewać wtórne nadciśnienie tętnicze? Sylwester Rogula, Marcin Grabowski

Definicja, diagnostyka, etiologia, klasyfikacja niewydolności serca Maria Boszko, Paweł Balsam Postępowanie z pacjentem z niewydolnością serca z zachowaną frakcją wyrzutową Aleksandra Skwarek, Agata Tymińska Postępowanie z pacjentem z niewydolnością serca z obniżoną i łagodnie obniżoną frakcją wyrzutową Aleksandra Skwarek, Agata Tymińska Niewydolność serca i choroby współistniejące - rola leczenia zintegrowanego Dorota Ochijewicz, Agnieszka Kapfon-Cieślicka Zaostrzenie przewlekłej niewydolności serca - przyczyny i jak im zapobiegać w opiece lekarza POZ? Ewa Ostrowska, Michał Marchel

Częstość występowania odleżyn i koszty leczenia Maria Kózka Opieka skoncentrowana na pacjencie i praktyka pielęgniarska oparta na faktach Maria Kózka Etap pierwszy - oszacowanie potrzeby zmian w praktyce Etap drugi - formułowanie pytania klinicznego Etap trzeci - synteza dowodów naukowych Etap czwarty - plan zmian praktyki Etap piąty - wdrożenie i ocena skutków wprowadzonych zmian w praktyce Etap szósty - zachowanie integralności i utrzymanie zmian poprzez wydanie rekomendacji do zmian, edukację członków zespołu, monitorowanie procesu i wyniku Uregulowania prawne i zasady realizacji umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych w zakresie leczenia ran Małgorzata Gajdek, Anna Maria Malisiewicz, Edyta Lasek Podstawy prawne udzielania świadczeń zdrowotnych w zakresie leczenia ran Kompleksowe leczenie ran przewlekłych Warunki realizacji leczenia ran przewlekłych Uprawnienia pielęgniarki/rza w zakresie leczenia ran Porada pielęgniarska w zakresie profilaktyki i leczenia ran Jerzy Krukowski Profilaktyka odleżyn Joanna Zofia Przybek-Mita, Izabela Sałacińska, Anna Fąfara, Jan Kachaniuk, Krzysztof Bogusław Fudali, Klaudia Pelczar, Dariusz Bazaliński Czynniki ryzyka rozwoju odleżyn Metody oceny ryzyka odleżyn Czynniki ryzyka rozwoju odleżyn u dzieci Pielęgnacja skóry Metody odciążenia od ucisku Wytyczne w zakresie profilaktyki odleżyn z wykorzystaniem dowodów naukowych Leczenie odleżyn Dariusz Bazaliński, Joanna Zofia Przybek-Mita, Mateusz Skórka, Jan Kachaniuk, Paweł Florek, Paulina Szymańska, Krzysztof Bogusław Fudali Klasyfikacja odleżyn Fazy gojenia się ran i czynniki wpływające na proces gojenia Fazy gojenia się ran Czynniki wpływające na proces gojenia rany odleżynowej Metody oczyszczania ran odleżynowych Autoliza z wykorzystaniem opatrunków aktywnych i preparatów o działaniu antyseptycznym Mechaniczne i chirurgiczne opracowanie rany Biologiczny debridement {maggot debridement therapy, MDT) Leczenie chirurgiczne Terapia kontrolowanym podciśnieniem (negative pressure wound therapy, NPWT) Inne metody fizykalne leczenia odleżyn Leczenie urazów ciśnieniowych w obrębie pięt Model opieki nad pacjentem ukierunkowany na leczenie rany z wykorzystaniem alternatywnych i innowacyjnych metod Monitorowanie procesu gojenia rany Opis wybranych przypadków klinicznych Przypadek kliniczny 1 - odleżyna pełnej grubości skóry i tkanki podskórnej 3/4 stopnia według NPIAP Przypadek kliniczny 2 - odleżyny w obrębie pięt Odżywianie chorego w profilaktyce i leczeniu odleżyn Paweł Wiech, Dariusz Bazaliński, Beata Barańska, Anna Maria Malisiewicz, Edyta Lasek Ocena stanu odżywienia Pomiary antropometryczne Badania biochemiczne Wywiad żywieniowy Badanie składu ciała Standaryzowane skale oceny stanu odżywienia Zapotrzebowanie żywieniowe Suplementacja Leczenie żywieniowe Żywienie dojelitowe Żywienie pozajelitowe Opis wybranych przypadków klinicznych Przypadek kliniczny 1 z wdrożoną interwencją żywieniową Przypadek kliniczny 2 z wdrożoną interwencją żywieniową Powikłania ran odleżynowych Dariusz Bazaliński, Zdzisława Chmiel, Joanna Zofia Przybek-Mita, Anna Krawiec Kolonizacja i zakażenie rany Ocena rany Rany trudno gojące się Wysięk z rany i fetor Ropowica rany Przetoki odleżynowe Ból i zaburzenia czucia Ocena bólu Leczenie bólu Spastyka a odleżyny Opis wybranych przypadków klinicznych Przypadek kliniczny 1 - odleżyna o typie podskórnym DTPI Przypadek kliniczny 2 - odleżyna 4 stopnia według NPIAP z ropowicą i SIRS Odleżyny u chorych onkologicznie i u kresu życia Dariusz Bazaliński, Joanna Zofia Przybek-Mita, Anna Wójcik, Anna Krawiec Założenia organizacyjne opieki nad chorym z uszkodzeniem skóry u kresu życia Uszkodzenia i owrzodzenia skóry w przebiegu zaawansowanej choroby nowotworowej Odleżyna Kennedy Problemy w opiece nad chorym z destrukcją skóry w przebiegu nowotworu Opis wybranych przypadków klinicznych Przypadek kliniczny 1 - odleżyny pełnej grubości skóry i tkanki podskórnej 3/4 stopnia według NPIAP w obrębie kończyn (TB-TTIs) Przypadek kliniczny 2 - odleżyny u kresu życia

Część I. Recepta 1 Rozdział 1. Recepta 3 Część II. Leki recepturowe 27 Rozdział 2. Stałe leki recepturowe 29 Proszki 29 Czopki 44 Rozdział 3. Półstałe leki recepturowe 53 Maści, kremy, pasty, żele 53 Rozdział 4. Płynne leki recepturowe 67 Roztwory 69 Mieszanki 76 Zawiesiny 78 Emulsje 79 Krople do oczu 80 Krople do nosa i uszu 82 Część III. Leki gotowe 85 Rozdział 5. Aerozole lecznicze 87 Rozdział 6. Czopki gotowe 93 Rozdział 7. Granulaty, proszki 97 Rozdział 8. Kapsułki, tabletki 105 Tabletki 108 Kapsułki 115 Kapsułki/tabletki złożone 117 Rozdział 9. Płynne leki gotowe 127 Płyny do wstrzyknięć 131 Rozdział 10. Półstałe leki gotowe 139 Rozdział 11. Systemy terapeutyczne 145 Rozdział 12. Zioła i preparaty ziołowe 151 Część IV. Zadania przekrojowe 159 Rozdział 13. Zadania przekrojowe 161 Część V. Leki w stomatologii 171 Rozdział 14. Postacie leków stosowane w stomatologii 173

Przesłanki stosowania marketingu w usługach zdrowotnych 15 1.2. Istota usług 17 1.3. Specyfika usług zdrowotnych 19 1.4. Działalność marketingowa w placówkach zdrowotnych 21 1.4.1. Istota marketingu 22 1.4.2. Badanie oczekiwań pacjentów 24 1.4.3. Segmentacja rynku 27 1.4.4. Marketing-mix w usługach zdrowotnych 31 1.4.4.1. Świadczenie zdrowotne jako produkt marketingu 32 1.4.4.2. Cena usługi zdrowotnej 34 1.4.4.3. Dystrybucja usługi zdrowotnej 35 1.4.4.4. Promocja placówki zdrowotnej 37 1.4.4.5. Personel zakładu opieki zdrowotnej 51 1.4.5. Planowanie działań marketingowych 51 Zadowolenie pacjentów a jakość świadczonych usług 57 2.2. Kluczowe obszary jakości usług 58 2.2.1. Materialność usług 64 2.2.2. Niezawodność usług 65 2.2.3. Czas w usługach 69 2.2.4. Empatia usługodawcy 71 2.3. Lojalność pacjentów jako cel działań marketingowych 77 2.4. Zakład opieki zdrowotnej zorientowany na pacjenta 83 Miejsca kontaktu pozwalające na zwrócenie uwagi pacjentów 91 3.2. Wyróżnianie się na tle konkurencji 92 3.3. Narzędzia budowania wizerunku placówki zdrowotnej 94 3.3.1. Lokalizacja placówki zdrowotnej 97 3.3.2. Oznaczenie placówki na zewnątrz budynku 99 3.3.3. Poczekalnia jako miejsce pierwszego kontaktu z pacjentem 100 3.3.3.1. Wygląd poczekalni 102 3.3.3.2. Znaczenie kolorów 103 3.3.3.3. Oświetlenie pomieszczeń 106 3.3.3.4. Umeblowanie poczekalni 108 3.3.3.5. Biurko recepcjonistki 111 3.3.3.6. Akcesoria dekoracyjne 115 3.3.4. Toaleta 116 3.3.5. Uniformy personelu 116 3.3.6. Urządzenie gabinetu 117 3.3.7. Wizytówka lekarza 119 3.3.8. Informacja o placówce 121 3.3.8.1. Folder informacyjny ZOZ-u 124 3.3.8.2. Strona www placówki zdrowotnej 126 3.3.9. Broszura edukacyjna 134 3.3.10. Rekomendacje 137 Komunikacja a wizyta pacjenta w placówce zdrowotnej 139 4.2. Istota komunikacji 140 4.3. Pacjent zgłasza się do placówki zdrowotnej - postawa personelu 145 4.4. Komunikacja recepcjonistki z gabinetem 149 4.5. Zapachy i dźwięki jako komunikaty 149 4.6. Lekarz powinien zachwycić pacjenta 152 4.6.1. Wywiad lekarski - szanse i zagrożenia 152 4.6.2. Budowanie pozytywnego nastroju 155 4.6.3. Znaczenie pytań w rozmowie lekarza z pacjentem 158 4.6.4. Lekarz jako najważniejszy ze wszystkich sprzedawanych produktów 161 4.7. Pacjent powiedział „nie" 168 4.7.1. Powody, dla których pacjenci mówią „nie" 169 4.7.1.1. Strach przed powtórzeniem złych doświadczeń 169 4.7.1.2. Strach przed zmianą 170 4.7.1.3. Strach przed propozycją 171 4.7.1.4. Nieodpowiedni moment 172 4.7.1.5. Strach przed przekroczeniem kompetencji 173 4.7.2. Pokonanie obiekcji pacjenta 174 4.8. Pacjent powiedział „tak" 185 4.9. Warunki skutecznej komunikacji 188 4.10. Komunikacja niewerbalna 192 Telefon jako narzędzie komunikacji na odległość 199 5.2. Rozmowa telefoniczna a zwykła rozmowa 200 5.2.1. Dzwoni telefon - ważne pierwsze wrażenie 202 5.2.2. Słuchanie a słyszenie 204 5.2.2.1. Błędy słuchania 205 5.2.2.2. Dekalog dobrego słuchacza 206 5.2.3. Język rozmów 207 5.3. Codzienne odbieranie telefonów jako obowiązek personelu pomocniczego 209 5.3.1. Zaangażowanie pracownika w rozmowę 209 5.3.2. Rozwijanie samodzielności pracownika 212 5.4. Profesjonalna postawa recepcjonistki 215 5.4.1. Odbieranie informacji 217 5.4.2. Techniki zniechęcające rozmówców 220 5.5. Rola automatycznej sekretarki 224 5.6. Sprawdzenie kwalifikacji pracownika w zakresie sposobu przeprowadzania rozmowy telefonicznej 226 Postawy personelu a sukces placówki 231 6.2. Pracownik jako klient wewnętrzny zakładu opieki zdrowotnej 232 6.3. Zarządzanie personelem placówki zdrowotnej 238 6.3.1. Planowanie zatrudnienia w placówce zdrowotnej 239 6.3.2. Rekrutacja personelu 241 6.3.2.1. Profil oczekiwanego pracownika 241 6.3.2.2. Rozmowa kwalifikacyjna 245 6.3.2.3. Telefoniczna rekrutacja 248 6.3.3. Rozwój i podnoszenie kwalifikacji personelu pomocniczego 249 6.3.4. Ocena wyników pracowników i ich możliwości rozwoju 253 6.3.5. Motywowanie pracowników 258 6.3.6. Zwolnienie pracownika 266 6.4. Personel - piąty element marketingu 268 6.4.1. Pracownik jako sprzedawca usług 269 6.4.2. Rola personelu w edukowaniu pacjentów 274 6.5. Organizacja pracy zespołu placówki zdrowotnej 275 6.5.1. Atmosfera panująca w zespole 276 6.5.2. Piramida obsługi pacjenta 281 Relacje przełożonego z podwładnymi 285 7.2. Postawa lekarza-przełożonego wobec pracowników 286 7.2.1. Komunikacja lekarza z podwładnymi 290 7.2.2. Orientacja na zadania a orientacja na ludzi 297 7.3. Lekarz jako menedżer 300 7.3.1. Budowanie autorytetu lekarza-przełożonego 308 7.3.2. Budowanie zespołu placówki zdrowotnej 310 7.3.3. Kierowanie konfliktem 316 7.3.4. Efektywność pracy lekarza-kierownika 324 7.4. Samoorganizacja na stanowisku pracy 329

Zagadnienia związane z psychiką osób w wieku podeszłym. Psychopatologia Dominika Dudek Czynniki psychologiczno-społeczne związane ze starzeniem się Starzenie się mózgu i procesy neurodegeneracyjne. Zaburzenia psychoorganiczne Choroby somatyczne Zmiany w obrazie psychopatologicznym zaburzeń, które rozpoczęły się we wcześniejszych okresach życia Zaburzenia otępienne wśród osób powyżej 60. roku ŻYCIA Kornelia Kędziora-Kornatowska, Anna Polak-Szabela Epidemiologia Etiopatogeneza Obraz kliniczny Rozpoznanie Leczenie Choroba alzheimera jako najczęstsza postać otępienia Maria Barcikowska Epidemiologia Etiopatogeneza Obraz kliniczny Badania dodatkowe w diagnostyce choroby Alzheimera Obraz kliniczny choroby Alzheimera – charakterystyka trzech stadiów choroby Kryteria diagnostyczne rozpoznawania choroby Alzheimera Różnicowanie Leczenie choroby Alzheimera Zaburzenia psychotyczne u osób starszych Aleksander Araszkiewicz, Wojciech Kosmowski Epidemiologia Etiopatogeneza Obraz kliniczny Rozpoznanie Leczenie Choroba afektywna dwubiegunowa u pacjentów w podeszłym wieku Tadeusz Parnowski Epidemiologia Etiopatogeneza Trudności w rozpoznawaniu CHAD o późnym początku Kryteria diagnostyczne i obraz kliniczny Kryteria diagnostyczne depresji i manii naczyniowej Leczenie Zaburzenia depresyjne powszechnym zaburzeniem afektywnym wśród osób starszych Leszek Bidzan Epidemiologia Objawy depresyjne w przebiegu zaburzeń funkcji poznawczych Rokowanie Terapia zaburzeń depresyjnych Zaburzenia lękowe wśród osób starszych Agata Szulc, Anna Mosiołek Epidemiologia Etiopatogeneza Obraz kliniczny Rozpoznanie Leczenie zaburzeń lękowych w podeszłym wieku Ryzyko związane ze stosowaniem farmakoterapii u pacjentów w podeszłym wieku Zaburzenia snu w grupie seniorów Wojciech Jernajczyk Elektroencefalografia i polisomnografia Znaczenie biologiczne snu Neurobiologia snu Ewolucja obrazu snu w zależności od wieku Sen osób w wieku senioralnym Zaburzenia snu w wieku senioralnym Choroby przebiegające z zaburzeniem funkcji poznawczych Zaburzenia seksualne wśród osób w podeszłym wieku Zbigniew Lew-Starowicz Seksualność w podeszłym wieku Badania epidemiologiczne zaburzeń seksualnych wśród osób w podeszłym wieku Najczęściej spotykane przyczyny zaburzeń seksualnych Klinika zaburzeń seksualnych wśród osób w podeszłym wieku Promocja zdrowia seksualnego wśród osób w podeszłym wieku Uzależnienie od alkoholu wśród osób starszych Justyna Pełka-Wysiecka Epidemiologia Etiopatogeneza Obraz kliniczny Rozpoznanie Leczenie uzależnienie od leków w populacji osób starszych Mikołaj Kwiatkowski, Natalia Wygnał, Katarzyna Simonienko, Karolina Wilczyńska, Agata Szulc, Napoleon Waszkiewicz Etiopatogeneza Epidemiologia Obraz kliniczny Rozpoznanie Leczenie Farmakologia w psychogeriatrii – możliwości i ograniczenia Jerzy Leszek Specyfika patologii wieku podeszłego Stosowanie leków w podeszłym wieku Ryzyko działań niepożądanych Zaprzestanie farmakoterapii Najczęstsze nieprawidłowości leczenia w starszym wieku Jatrogenny zespół geriatryczny Wybrane aspekty pielęgnowania pacjentów psychogeriatrycznych Marta Muszalik Charakterystyka pacjentów geriatrycznych z zaburzeniami w zakresie zdrowia psychicznego Diagnoza pielęgniarska pacjenta psychogeriatrycznego i proces pielęgnowania Model diagnozy pielęgniarskiej pacjenta geriatrycznego z zaburzeniami psychicznymi Teoretyczne podstawy współczesnych metod neurorehabilitacji wśród pacjentów w podeszłym wieku Agnieszka Gorzkowska, Monika Rudzińska-Bar, Joanna Siuda, Grzegorz Opala Choroby neurologiczne wieku podeszłego Choroba Parkinsona Wybrane problemy psychogeriatryczne w neurorehabilitacji Praktyczne aspekty neurorehabilitacji chorych w podeszłym wieku Iwona Sarzyńska-Długosz Neurorehabilitacja w geriatrii Upadki Niedożywienie Praktyczne aspekty rehabilitacji po udarze mózgu Praktyczne aspekty rehabilitacji osób z chorobą Parkinsona Praktyczne aspekty rehabilitacji osób z zespołami otępiennymi Diagnostyka i rehabilitacja neuropsychologiczna osób z chorobami otępiennymi Maria Pąchalska Istota otępienia Problematyka diagnozy zaburzeń funkcji neuropoznawczych Rehabilitacja neuropsychologiczna osób z otępieniem Potrzeby i reakcje psychiczne na perspektywę śmierci w przebiegu choroby u osób starszych Krystyna de Walden-Gałuszko Potrzeby ludzi starych na tle aktualnej sytuacji społeczno-kulturalnej Problem śmierci Reakcje i postawy wobec śmierci Wybrane psychologiczne aspekty procesu starzenia się i starości Stanisława Steuden Czynniki demograficzne i ich konsekwencje społeczne Koncepcje wyjaśniające proces starzenia się Zmiany biologiczne Psychologiczny wymiar starości Teorie przystosowania do starości Doświadczanie własnej starości Psychologiczne aspekty radzenia sobie z chorobami i ograniczeniami w starości Krzysztof Owczarek Organizacja percepcji u starszych ludzi Emocje starszych osób Obiektywne problemy i subiektywny punkt widzenia Choroby i problemy związane z ograniczeniem sprawności umysłowej i fizycznej Reakcja na zmiany w leczeniu Nieprzestrzeganie zasad leczenia Zagadnienia związane z ruchem i aktywnością fizyczną u osób w starszym wieku Dieta w okresie starzenia się Zjawisko wypalenia dotyczące otoczenia osób w podeszłym wieku

PODSTAWY DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ 1. CHEMIA KLINICZNA JAKO NAUKA O PARAMETRYCZNYM SPOSOBIE OPISU STANU ZDROWIA I CHOROBY. WIELKOŚCI MIERZONE W DIAGNOSTYCE LABORATORYJNEJ. CHARAKTERYSTYKA UKŁADU POMIAROWEGO 3 Jerzy W. Naskalski 2. CZYNNIKI PRZEDANALITYCZNE I POSTANALITYCZNE WPŁYWAJĄCE NA WYNIK BADANIA LABORATORYJNEGO. PROBLEM ZAPEWNIENIA DIAGNOSTYCZNEJ WARTOŚCI WYNIKU 33 Jerzy W. Naskalski, Maria Kapusta, Anna Zdzienicka 3. POJĘCIE NORMY, WARTOŚCI REFERENCYJNYCH I ICH ZNACZENIE DLA FORMUŁOWANIA DIAGNOZY 49 Jerzy W. Naskalski, Wojciech Gernand 4. METODYKA BADAŃ LABORATORYJNYCH 61 METODY STOSOWANE W DIAGNOSTYCE LABORATORYJNEJ Barbara Zapała, Anna Zdzienicka, Ryszard Drożdż, Urszula Raźny, Barbara Maziarz METODY BIOLOGII MOLEKULARNEJ W DIAGNOSTYCE MEDYCZNEJ Marek Sanak, Iwona Wybrańska CZĘŚĆ II DIAGNOSTYKA UKŁADÓW I NARZĄDÓW 5. ZMIANY SKŁADU BIAŁEK OSOCZA I MOCZU 101 Ryszard Drożdż, Jerzy W. Naskalski, Paulina Pater 6. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA ZABURZEŃ GOSPODARKI WODNO-ELEKTROLITOWEJ I RÓWNOWAGI KWASOWO-ZASADOWEJ 131 Bogdan Solnica, Beata Kieć-Wilk 7. DIAGNOSTYKA ZABURZEŃ GOSPODARKI WAPNIOWO-FOSFORANOWEJ 149 Danuta Fedak, Zofia Guła, Mariusz Korkosz, Tomasz Anyszek, Iwona Wybrańska 8. ZABURZENIA GOSPODARKI WĘGLOWODANOWEJ 203 Magdalena Szopa, Beata Kieć-Wilk 9. BIOCHEMIA KLINICZNA I DIAGNOSTYKA ZABURZEŃ GOSPODARKI LIPIDOWEJ 233 Małgorzata Malczewska-Malec, Joanna Góralska, Iwona Wybrańska, Anna Gruca, Aldona Dembińska-Kieć 10. PODSTAWY DIAGNOSTYKI HEMATOLOGICZNEJ 253 Wiesław S. Nowak, Aleksander B. Skotnicki 11. DIAGNOSTYKA I MONITOROWANIE ZABURZEŃ UKŁADU KRZEPNIĘCIA I FIBRYNOLIZY 403 Anetta Undas 12. BIOCHEMIA KLINICZNA CHORÓB UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO 449 Małgorzata Malczewska-Malec, Katarzyna Stolarz-Skrzypek, Danuta Czarnecka 13. BIOCHEMIA KLINICZNA I DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB NEREK 479 Przemysław Miarka, Tomasz Anyszek, Marek Kuźniewski 14. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB PRZEWODU POKARMOWEGO, WĄTROBY I TRZUSTKI 513 Beata Kuśnierz-Cabala, Małgorzata Zwolińska-Wcisło, Andrzej Cieśla 15. DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA CHORÓB GRUCZOŁÓW WYDZIELANIA WEWNĘTRZNEGO 563 Beata Piwońska-Solska, Małgorzata Kieć-Klimczak, Monika Buziak-Bereza, Aleksandra Gilis-Januszewska, Dorota Pach, Alicja Hubalewska-Dydejczyk 16. DIAGNOSTYKA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI UKŁADU ODPORNOŚCIOWEGO 601 Danuta Kowalczyk, Ewa Czarnobilska, Wojciech Dyga, Jan Sznajd 17. ODRĘBNOŚCI DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ W WIEKU PODESZŁYM 643 Barbara Gryglewska, Anna Kańtoch, Małgorzata Malczewska-Malec 18. ODRĘBNOŚCI DIAGNOSTYKI LABORATORYJNEJ W PEDIATRII 661 Krystyna Sztefko 19. BADANIA LABORATORYJNE W MONITOROWANIU PRZEBIEGU CIĄŻY 707 Krzysztof Rytlewski, Piotr Ossowski, Joanna Góralska 20. BADANIA LABORATORYJNE W STANACH ZAGROŻENIA ŻYCIA 739 Bogdan Solnica, Arkadiusz Wnuk 21. BADANIA BIOCHEMICZNE CHORÓB NOWOTWOROWYCH 747 Jan Kanty Kulpa, Urszula Rychlik, Zofia Stasik, Ewa Wójcik, Jadwiga Tarapacz 22. DIAGNOSTYKA CHORÓB RZADKICH 791 Marek Sanak, Beata Kieć-Wilk 23. DIAGNOSTYKA TOKSYKOLOGICZNA 799 Ewa Gomółka 24. TERAPEUTYCZNE MONITOROWANIE LEKÓW 831 Bogdan Solnica, Krystyna Słowińska-Solnica, Iwona Wybrańska 25. SEROLOGIA GRUP KRWI 857 Bogumiła Michalewska, Elżbieta Szwajkowska, Piotr Paluch, Ewa Brojer 26. WARTOŚCI REFERENCYJNE WYNIKÓW PODSTAWOWYCH BADAŃ LABORATORYJNYCH 873 Barbara Zapała, Anna Zdzienicka, Katarzyna Gawlik, Barbara Maziarz

Agnieszka Wsół Fizjologia wysiłku fizycznego Maciej Śmietanowski, Maryla Śmietanowska, Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska Adaptacja układu sercowo-naczyniowego w treningu sportowym Katarzyna Mizia-Stec, Klaudia Gieszczyk-Strózik Zmiany strukturalne w sercu związane z wyczynem sportowym - czy istnieje serce sportowca? Maciej Zarębiński Zespół przetrenowania. Zarys problemu Ewa Straburzyńska-Migaj, Ryszard Piotrowicz Ocena wydolności fizycznej u sportowców - test wysiłkowy i spiroergometria Jerzy Rybicki Zasady doboru protokołu testu wysiłkowego u chorych i zdrowych osób nietrenujących wyczynowo Jerzy Rybicki, Katarzyna Samek Programowanie treningów na ergometrach u chorych po incydentach wieńcowychPrzemysław Mitkowski Elektrokardiogram spoczynkowy - czy dalej jest podstawowym badaniem w diagnostyce kardiologicznej osób uprawiających sport? Adam Stańczyk, Katarzyna Piotrowicz, Paweł Krzesiński Długotrwały monitoring jako podstawowe badanie w poszukiwaniu arytmii u osób uprawiających sport Wojciech Król Metody diagnostyczne w kardiologii sportowej . Echokardiografia - nowoczesne techniki i nowe możliwości w ocenie serca sportowca Włodzimierz Gierlak Badanie EKG czy echo w ocenie przerostu serca sportowca? Magdalena Zagrodzka Badania obrazowe w kardiologii sportowej Beata Średniawa, Katarzyna Mitręga, Sylwia Cebula, Mirosław Dłużniewski Nagła śmierć sercowa u sportowców - dramatyczne powikłania ekstremalnego wysiłku fizycznego czy nierozpoznana patologia w układzie sercowo-naczyniowym? Karol Wrzosek, Wojciech Król Zmiany w naczyniach wieńcowych - anomalie czy miażdżyca? Kogo i jak diagnozować, jak ocenić zagrożenie? Aleksandra Woźniak, Oskar Kowalski Nadkomorowe i komorowe zaburzenia rytmu serca u sportowców Ewa Jędrzejczyk-Patej, Radosław Lenarczyk Bradyarytmie i zaburzenia przewodzenia u sportowców Monika Kozieł, Oskar Kowalski, Beata Średniawa, Radosław Lenarczyk, Zbigniew Kalarus Zespół preekscytacji u sportowców Beata Średniawa, Katarzyna Mitręga, Sylwia Cebula, Stanisław Morawski Wrodzone schorzenia arytmiczne, zespoły wydłużonego QT , zespół krótkiego QT/zespół przedwczesnej repolaryzacji, zespół Brugadów a uprawianie sportu Anna Szymańska, Mirosław Dłużniewski Kardiomiopatia przerostowa - ryzyko związane z uprawianiem sportu amatorskiego i wyczynowego Elżbieta Katarzyna Biernacka, Olgierd Woźniak Arytmogenna kardiomiopatia prawej komory u sportowców Marek Rajzer, Danuta Rola treningu fizycznego u dzieci w modyfikacji czynników ryzyka i zapobieganiu chorobom układu krążenia Jadwiga Wolszakiewicz, Ryszard Piotrowicz Zaczynam biegać… – jestem zdrowy . Jak ocenić i przygotować bezpiecznie układ krążenia do zwiększonego wysiłku fizycznego u 40-50-latków? Bartosz Puchalski, Filip M. Szymański Jak przygotować się do wyprawy wysokogórskiej? Ekspozycja na wysokość a ryzyko sercowo-naczyniowe Agnieszka Serafin, Renata Główczyńska Uprawianie sportu w ekstremalnych warunkach temperaturowych i wysokościowych Renata Główczyńska, Anna Fojt, Michalina Galas, Agnieszka Serafin Czy narciarstwo jest bezpieczne dla pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego? Jak przygotować pacjenta do uprawiania sportów zimowych? Jadwiga Wolszakiewicz, Ryszard Piotrowicz Zaczynam biegać… – jestem po zawale. Jak ocenić i przygotować bezpiecznie układ krążenia do zwiększonego wysiłku fizycznego? Ewa Piotrowicz, Barbara Dobraszkiewicz-Wasilewska Nordic walking – udokumentowane korzyści Witold Pikto-Pietkiewicz, Małgorzata Wojciechowska, Ryszard Piotrowicz Miażdżyca – rola wysiłku fizycznego w eliminacji czynników ryzyka Anna Skalska, Wojciech Gawroński, Tomasz Grodzicki Znaczenie aktywności fizycznej dla pomyślnej starości – jak promować skuteczną i bezpieczną aktywność osób starszych? Paweł Szymeczko, Marcin Fijałkowski Czy chory po ostrym zespole wieńcowym może uprawiać sport wyczynowy – jak ocenić potencjalne ryzyko, jak zapobiegać powikłaniom? Katarzyna Prusik, Tomasz Zdrojewski Aktywność fizyczna w prewencji chorób serca Filip M. Szymański, Bartosz Puchalski Sport amatorski w wydaniu ekstremalnym – ultramaratony Iwonna Grzywanowska-Łaniewska Aktywność fizyczna oraz sport wyczynowy osób niepełnosprawnych fizycznie Tomasz Kameczura, Marek Rajzer, Danuta Czarnecka Nadciśnienie tętnicze wskazaniem/przeciwwskazaniem do zwiększenia aktywności fizycznej Edyta Kostarska-Srokosz Nurkowanie rekreacyjne – problemy kardiologiczne Michał Moszczeński, Kamila Adach Elektroterapia u sportowców – stymulatory serca i kardiowertery-defibrylatory Katarzyna A. Mitręga, Beata Średniawa, Sylwia Cebula, Zbigniew Kalarus Wspomaganie farmakologiczne a układ krążenia Problemy zdrowotne i sport – nasze doświadczenia: Czy z rozpoznaną chorobą wieńcową można bezpiecznie uprawiać sport? Marcin Konopka Fortuna kołem (roweru) się toczy. Nagłe zatrzymanie krążenia u uczestnika terenowego maratonu rowerowego Joanna Piniewska-Juraszek, Edyta Kostarska-Srokosz, Wojciech Król Samo życie… czyli pozornie proste dylematy kardiologa Wojciech Wróbel, Katarzyna Mizia-Stec Gwiazdy, które nie rozbłysły… czy słusznie? Katarzyna Mizia-Stec, Wojciech Wróbel Kardiomiopatia przerostowa z zawężaniem drogi odpływu lewej komory u sportowca – opis przypadku Bartosz Puchalski, Anna Szymańska, Filip M. Szymański Mamo, tak bardzo chciałbym być sportowcem! Komorowe zaburzenia rytmu serca u kandydata na sportowca Włodzimierz GierlakCzarnecka Czy chory na nadciśnienie tętnicze może uprawiać sport wyczynowy? Grzegorz Kopeć, Kamil Jonas Aktywność fizyczna u pacjentów z tętniczym nadciśnieniem płucnym Ryszarda Chazan Sport a astma Janusz Gumprecht, Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz, Katarzyna Nabrdalik Sport wyczynowy u chorych na cukrzycę Witold Streb, Magdalena Szymała, Agata Musialik-Łydka Stenoza aortalna a ryzyko uprawiania sportu Wojciech Król Wady wrodzone a wysiłek fizyczny Marcin Konopka Dwupłatkowa zastawka aortalna i sport Monika Komar, Piotr Podolec Wysiłek fizyczny a wada mitralna Anna Szymańska Ubytek przegrody międzyprzedsionkowej (ASD)/przetrwały otwór owalny (PFO) a sport Zbigniew Gąsior, Piotr Pysz Prolaps mitralny - niepotrzebna obawa? Karol Wrzosek Wstrząśnienie serca - pech czy brak wyobraźni? Mechanizmy, możliwe zabezpieczenia Piotr Pruszczyk, Maciej Kostrubiec Zatorowość płucna a sport Jadwiga Wolszakiewicz, Ryszard Piotrowicz Sport wyczynowy, wysiłek rekreacyjny a aktywność seksualna Zdzisława Kornacewicz-Jach, Ewelina Żyżniewska-Banaszak, Krzysztof Przybycień Wpływ wysiłku fizycznego na układ krążenia u kobiet - czy serce ma płeć? Joanna Syska-Sumińska, Magdalena Gałecka-Nowak Wysiłek fizyczny u kobiet po menopauzie Barbara Wójcicka-Urbańska, Bożena Werner Problemy kardiologiczne a uprawianie sportu przez dzieci Andrzej Rudziński, Maciej Pitak Bradykardia u dzieci, przyczyny i znaczenie kliniczne Maciej Pitak, Andrzej Rudziński Zespół preekscytacji u młodzieży uprawiającej sport Bożena Werner, Monika Jarecka.

1. Stany nagłe w urologii 1.1. Krwiomocz 1.2. Kolka nerkowa 1.3. Roponercze 1.4. Zespół ostrej moszny 1.5. Skręt jądra i powrózka nasiennego 1.6. Zatrzymanie moczu 1.7. Tamponada pęcherza moczowego 1.8. Priapizm 1.9. Załupek 1.10. Dysrefleksja autonomiczna 1.11. Zespół poresekcyjny 1.12. Zgorzel Fourniera 2. Urazy układu moczowo-płciowego 2.1. Uraz nerki 2.2. Uraz moczowodu 2.3. Uraz pęcherza moczowego 2.4. Uraz cewki moczowej 2.5. Uraz moszny 2.6. Uraz prącia 3. Wady wrodzone układu moczowo-płciowego 3.1. Zwężenie połączenia miedniczkowo-moczowodowego 3.2. Zastawka cewki tylnej 3.3. Wnętrostwo 3.4. Odpływy pęcherzowo-moczowodowe 3.5. Wady wrodzone nerek i moczowodu 3.6. Wady wrodzone cewki moczowej i prącia 4. Choroby nienowotworowe układu moczowo-płciowego 4.1. Łagodny rozrost gruczołu krokowego 4.2. Kamica moczowa 4.3. Kamica pęcherza moczowego 4.4. Nietrzymanie moczu 4.5. Zakażenie układu moczowego 4.6. Zapalenie jądra i najądrza 4.7. Zapalenie gruczołu krokowego 4.8. Zapalenie cewki moczowej 4.9. Zespół bolesnego pęcherza moczowego / Śródmiąższowe zapalenie pęcherza moczowego (PBS/IC) 4.10. Nadaktywny pęcherz moczowy 4.11. Neurogenna dysfunkcja dolnych dróg moczowych 4.12. Niewydolność pęcherza moczowego 4.13. Żylaki powrózka nasiennego 4.14. Zaburzenia erekcji 4.15. Zaburzenia ejakulacji 4.16. Niepłodność 4.17. Hipogonadyzm męski 4.18. Objawy ze strony dolnych dróg moczowych 4.19. Nokturia 4.20. Choroba Peyroniego 4.21. Torbiele nerek 4.22. Zaburzenia statyki narządów miednicy u kobiet 4.23. Zwężenie moczowodu 4.24. Przetoki moczowe 4.25. Uchyłek cewki moczowej 4.26. Uchyłki pęcherza moczowego 4.27. Moczenie nocne 4.28. Gruźlica układu moczowo-płciowego 4.29. Endometrioza układu moczowego 4.30. Choroby skórne narządów płciowych u mężczyzn 4.31. Zakażenie układu moczowego u dzieci 5. Choroby nowotworowe układu moczowo-płciowego 5.1. Rak pęcherza moczowego 5.2. Rak górnych dróg moczowych 5.3. Rak gruczołu krokowego 5.4. Rak nerki 5.5. Rak jądra 5.6. Rak prącia 5.7. Rak cewki moczowej 5.8. Nowotwory nadnerczy 5.9. Nowotwory układu moczowo-płciowego u dzieci 6. Podstawowe zabiegi diagnostyczne i lecznicze w urologii 6.1. Cewnikowanie pęcherza moczowego 6.2. Przetoka nadłonowa 6.3. Kalibracja cewki moczowej 6.4. Przetoka nerkowa 6.5. Sondowanie moczowodu 6.6. Przezcewkowa elektroresekcja guza pęcherza moczowego 6.7. Przezcewkowa elektroresekcja gruczołu krokowego 6.8. Przezcewkowa enukleacja gruczołu krokowego 6.9. Ureterorenoskopia 6.10. Litotrypsja z litolapaksją 6.11. Meatotomia i uretrotomia optyczna 6.12. Uretroplastyka 6.13. Obrzezanie 6.14. Pielografia 6.15. Cystografia i cystografia mikcyjna 6.16. Uretrografia wsteczna 6.17. Badanie urodynamiczne 6.18. ESWL 6.19. PCNL 6.20. Biopsja gruczołu krokowego 6.21. Cystoskopia przezcewkowa 6.22. Neuromodulacja krzyżowa 6.23. Sztuczny zwieracz cewki moczowej 6.24. Embolizacja naczyń nerkowych 6.25. Badanie scyntygraficzne nerek 7. Leczenie celowane w chorobach nowotworowych układu moczowo-płciowego 7.1. Leczenie systemowe pacjentów z rakiem pęcherza moczowego 7.2. Leczenie systemowe pacjentów z rakiem gruczołu krokowego 7.3. Leczenie systemowe pacjentów z rakiem nerki 7.4. Leczenie systemowe pacjentów z nowotworami jąder 7.5. Leczenie systemowe pacjentów z rakiem prącia 8. Radioterapia w urologii 8.1. Zagadnienia ogólne 8.2. Rak gruczołu krokowego 8.3. Rak pęcherza moczowego 8.4. Rak prącia 8.5. Przerzuty odległe 9. Urologia geriatryczna 9.1. Zespół kruchości 9.2. Całościowa ocena geriatryczna (COG) 9.3. Ocena stanu odżywienia 9.4. Ocena sprawności intelektualnej 9.5. Ocena nastroju 9.6. Ocena wielochorobowości i polifarmakoterapii 9.7. Ocena warunków socjoekonomicznych 9.8. Testy przesiewowe 9.9. Prehabilitacja 10. Protokół opieki okołooperacyjnej ERAS w urologii 11. Postępowanie w okresie okołooperacyjnym u pacjentów otrzymujących leki przeciwpłytkowe lub przeciwkrzepliwe 11.1. Podwójna terapia przeciwpłytkowa 11.2. Leczenie przeciwkrzepliwe 12. Problemy urologiczne w czasie ciąży 13. Antybiotykoterapia okołozabiegowa w urologii 13.1. Cel stosowania okołooperacyjnej profilaktyki antybiotykowej 13.2. Cel stosowania antybiotykoterapii okołozabiegowej 13.3. Stosowanie profilaktyki 14. Nomogramy w urologii 14.1. Screening w kierunku istotnego klinicznie raka gruczołu krokowego (nomogram ERSPC) 14.2. Szacowanie prawdopodobieństwa zajęcia węzłów chłonnych przed radykalną prostatektomią (nomogram Briganti) 14.3. Szacowanie prawdopodobieństwa nacieku pozasterczowego u pacjentów z rakiem gruczołu krokowego 14.4. Stratyfikacja ryzyka progresji u pacjentów z nienaciekającym mięśniówki rakiem pęcherza moczowego 14.5. Skale nefrometryczne 14.6. Ocena ryzyka niewydolności nerek po operacji usunięcia guza nerki 14.7. Prognozowanie ryzyka wznowy raka nerki po leczeniu operacyjnym 15. Podstawowe leki i ich dawki w wybranych schorzeniach urologicznych

OGÓLNA BUDOWA UKŁADU NERWOWEGO Neurony i ich właściwości Właściwości anatomiczne i molekularne Właściwości elektryczne Neuroprzekaźnictwo Czaszka i opony Mózg Pień mózgu i móżdżek Rdzeń kręgowy Komory i płyn mózgowo-rdzeniowy Naczynia Układ tętniczy Układ żylny Neuroanatomia rozwojowa NEUROANATOMIA SZCZEGÓŁOWA Obwodowy układ nerwowy Wprowadzenie i podstawowa organizacja Układ nerwowy somatyczny Autonomiczny układ nerwowy Rdzeń kręgowy Pień mózgu i móżdżek Anatomia pnia mózgu na przekrojach poprzecznych Nerwy czaszkowe i ich jądra Twór siatkowaty Móżdżek Międzymózgowie Kresomózgowie NEUROANATOMIA UKŁADÓW CZYNNOŚCIOWYCH Układy czuciowe Układy czucia somatycznego Trójdzielny układ czuciowy Układ czucia smaku Układ słuchowy Układ przedsionkowy Układ wzrokowy Układy ruchowe Dolne neurony ruchowe Górne neurony ruchowe Móżdżek Jądra podstawne Układ autonomiczny, podwzgórzowy i limbiczny Autonomiczny układ nerwowy Podwzgórze i przysadka mózgowa Układ limbiczny Układ węchowy

Grażyna Gunia - Szanse i zagrożenia dla teorii i praktyki logopedii XXI wieku Opportunities and threats for the theory and practice of speech therapy in the 21st century Grażyna Śmiech-Słomkowska, Małgorzata Peruga - Znaczenie mięśni w budowie i czynnościach narządów jamy ustnej Importance of muscles for structure and function of oral cavity organs Justyna Antczak-Kujawin - Zaburzenia semantyki frazeologizmów u osób w łagodnej fazie otępienia alzheimerowskiego. wstępne wyniki badań Disorders within the semantics of phrasemes in people with early stage alzheimer’s dementia. preliminary research results Katarzyna Bieńkowska - Sprawność językowa dzieci z uszkodzonym narządem słuchu Linguistic performance of hearing impaired children Izabela Ejsmunt-Wieczorek - Sposoby tworzenia czasownikowych gniazd słowotwórczych przez dzieci w wieku przedszkolnym The ways of building verbal word-formation nests by pre-school children Ewa Gacka - Diagnozowanie i usprawnianie funkcji oddechowej w postępowaniu logopedycznym. Ujęcie teoretyczne i praktyczne Diagnosing and streamlining the respiratory function in speech-therapy proceedings. Theoretical and practical perspective Renata Gliwa - Fluencja słowna w otępieniu naczyniopochodnym - ujęcie kliniczne Verbal fluency in vascular dementia - clinical approach Katarzyna Jachimowska, Agata Korycka - Logopeda wobec konsekwencji kolczykowania narządów zespołu ustno-twarzowego Speech therapist facing consequences of oral piercing Aleksandra Jastrzębowska-Jasińska - Superwizja w zawodzie logopedy Supervision for speech therapists Monika Kaźmierczak - Rola gestów fonicznych w wychowaniu komunikacyjnym dzieci przedszkolnych Role of phonic gestures in communication education in kindergarten age children Dominika Kozłowska - Lokalizacja nowotworów głowy i szyi oraz jej znaczenie dla skutecznej terapii logopedycznej The influence of the tumor location of hnc (head and neck cancer) on effective speech and swallow therapy Marlena Kurowska - Logopedyczne badania dzieci i młodzieży z zaburzeniami mowy i języka uwarunkowanymi korowo. projekt badań własnych Logopedic researches of children and youth with cortical based speech and language disorders. own research project Renata Marciniak-Firadza - Jak logopeda może pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym? How a speech therapist can help children with selective mutism? Justyna Sochacka - Mowa w zaniku wieloukładowym - problem diagnozy logopedycznej. Studium przypadku The speech in multiple system atrophy - issue of language disorders diagnosis. Case study Anna Stefan - O głosie „wrażliwca” (wybrane zagadnienia) About voice of very sensitive person (selected problems) Mateusz Szurek - Przesiewowe badanie mowy jako działanie służące identyfikacji dzieci z grupy ryzyka zaburzeń mowy Screening examination of speech as a means of identyfing children at risk of speech disorders Ewelina Zając - Wpływ zaburzeń mowy u dzieci sześcio- i siedmioletnich na naukę czytania i pisania The influence of speech disorders in six- and seven-year-old children on learning to read and write

1. Objawy 2. Choroby układu krążenia 3. Choroby układu oddechowego 4. Choroby przewodu pokarmowego 5. Choroby trzustki 6. Choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych 7. Choroby wątroby 8. Choroby podwzgórza i przysadki 9. Choroby tarczycy 10. Choroby przytarczyc 11. Choroby nadnerczy 12. Nowotwory neuroendokrynne i zespoły wielogruczołowe 13. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej 14. Choroby nerek i dróg moczowych 15. Choroby układu krwiotwórczego 16. Choroby reumatyczne 17. Choroby alergiczne 18. Choroby zakaźne 19. Zaburzenia wodno-elektrolitowe i kwasowo-zasadowe 20. Zatrucia 21. Zaburzenia psychiczne 22. Onkologia i opieka paliatywna 23. Pierwsza pomoc w urazach i innych stanach nagłych 24. Zabiegi diagnostyczne i lecznicze 25. Badania czynnościowe 26. Badania endoskopowe 27. Badania laboratoryjne 28. Diagnostyka mikrobiologiczna Wybrane stany nagłe/ ostre

I. Żywienie w systemie ochrony zdrowia społeczeństwa 1.Zdrowie i jego uwarunkowania (Henryk Kirschner) 1.1.Określenie zdrowia 1.2.Kryteria zdrowia 1.3.Ocena zdrowia populacji 1.4.Uwarunkowania zdrowia 2.Żywność i żywienie a zdrowie (Jan Gawęcki) 2.1.Żywność wczoraj i dziś oraz i jej wykorzystanie w żywieniu 2.2.Wpływ żywności i żywienia na stan zdrowia 2.3.Żywność jako lek 3.Epidemiologia żywieniowa (Wojciech Roszkowski, Hanna Roszkowska) 3.1.Definicje i zakres epidemiologii żywieniowej 3.2.Ocena wielkości spożycia żywności 3.3.Klasyfikacja badań epidemiologicznych 3.4.Dobór próby i obliczenie niezbędnej jej liczebności 3.5.Ocena powiązań pomiędzy narażeniem a efektem zdrowotnym 4.Mierniki zdrowotne stosowane w epidemiologii żywieniowej (Hanna Roszkowska) 4.1.Wskaźniki biologiczne 4.2.Pozytywne mierniki zdrowotne 4.3.Negatywne mierniki zdrowotne 4.4.Zintegrowane mierniki zdrowia 4.5.Źródła danych o zdrowiu 5.Przyczyny zaburzeń zdrowia o podłożu żywieniowym na świecie (Lidia Wądołowska) 6.Rola żywienia i aktywności fizycznej w profilaktyce otyłości i przewlekłych chorób niezakaźnych (Mirosław Jarosz, Wioleta Respondek) 6.1.Epidemiologia nadwagi i otyłości oraz ich konsekwencje 6.2.Żywieniowe czynniki ryzyka przewlekłych chorób niezakaźnych 6.3.Aktywność fizyczna a profilaktyka przewlekłych chorób niezakaźnych 7.Genetyka i genomika w ocenie ryzyka chorób dietozależnych i ich prewencji (Grażyna Nowicka, Agata Chmurzyńska) 7.1.Gen, ekspresja genu, zmienność genetyczna 7.2.Składniki diety a ekspresja genów 7.3.Polimorfizm genów a odpowiedź metaboliczna na składniki diety 7.4.Składniki diety a stabilność genomu II. Uwarunkowania sposobu żywienia się społeczeństwa 8.Czynniki ekonomiczne warunkujące sposób żywienia populacji (Krystyna Gutkowska, Irena Ozimek) 8.1.Uwarunkowania makroekonomiczne 8.2.Uwarunkowania mikroekonomiczne 9.Czynniki klimatyczne a sposób żywienia (Jerzy Bertrandt) 9.1.Klimat i jego zróżnicowanie 9.2.Wpływ klimatu na zaopatrzenie ludności w żywność 9.3.Wpływ zachodzących zmian klimatycznych na przyszłą produkcję żywności 9.4.Klimat a model żywienia 10.Postęp naukowo-techniczny a sposób żywienia (Janusz Czapski, Józef Korczak) 10.1.Żywieniowe skutki rozwoju nauki i techniki w ujęciu historycznym 10.2.Perspektywy produkcji żywności i żywienia a rozwój bio- i nanotechnologii 11.Czynniki kulturowe wpływające na sposób żywienia społeczeństwa (Jan Gawęcki, Ewa Flaczyk) 11.1.Wpływ religii i innych czynników kulturowych na zachowania żywieniowe 11.2.Kuchnie narodowe i regionalne 12.Czynniki społeczne a żywność i żywienie (Marzena Jeżewska-Zychowicz) 12.1.Cechy społeczne jednostki a sposób żywienia 12.2.Środowisko społeczne a sposób żywienia 12.4. Społeczne funkcje żywności i żywienia 13.Czynniki psychologiczne jako determinanty sposobu żywienia (Magdalena Weber, Beata Ziółkowska) 13.1.Psychologiczne uwarunkowania zachowań żywieniowych 13.2.Bariery na drodze zmiany zachowań żywieniowych 13.3.Klasyfikacja zaburzeń karmienia i odżywiania 14.Grupy ludności podwyższonego ryzyka zaburzeń zdrowia i ich problemy żywieniowe (Lidia Wądołowska) 14.1.Problemy żywieniowe niemowląt 14.2.Problemy żywieniowe małych dzieci 14.3.Problemy żywieniowe dzieci i młodzieży szkolnej 14.4.Problemy żywieniowe kobiet w wieku rozrodczym 14.5.Problemy żywieniowe osób w starszym wieku 14.6.Problemy żywieniowe osób o niskim statusie społeczno-ekonomicznym 14.7.Zagrożenia zdrowia jako skutek typowych błędów żywieniowych III. Racjonalizacja żywienia ludności i jej efekty 15.Polityka wyżywienia ludności - cele i instrumenty wdrażania (Ewa Halicka, Barbara Kowrygo) 15.1. Główne obszary działań polityki wyżywienia na przełomie XX i XXI wieku 15.2.Wspólnotowe instrumenty wdrażania polityki wyżywienia 15.3.Polityka wyżywienia w aspekcie przyszłych wyzwań 16.Upowszechnianie wiedzy o żywieniu (Anna Kołłajtis-Dołowy, Małgorzata Schlegel-Zawadzka) 16.1.Planowanie upowszechnienia wiedzy o żywieniu 16.2.Systemy upowszechniania wiedzy żywieniowej w Polsce 16.3.Zalecenia żywieniowe i formy ich popularyzacji 16.4.Wiarygodność i efektywność upowszechniania wiedzy żywieniowej 17.Diety alternatywne w świetle nauki o żywieniu (Jan Jeszka, Małgorzata Woźniewicz, Jan Gawęcki) 17.1.Wegetarianizm 17.2.Charakterystyka innych popularnych diet alternatywnych 17.3.Ogólna ocena racjonalności odchudzających diet alternatywnych 18.Wzbogacanie żywności jako instrument optymalizacji sposobu żywienia społeczeństwa (Hanna Kunachowicz, Barbara Ratkovska) 18.1.Wzbogacanie obligatoryjne 18.2.Wzbogacanie dobrowolne 18.3.Rynek żywności wzbogacanej 18.4.Efektywność i bezpieczeństwo wzbogacania żywności 18.5.Rola wzbogacania w poprawie sytuacji zdrowotnej społeczeństwa 19.Suplementacja diety jako droga do poprawy stanu odżywienia i stanu zdrowia ludności (Anna Brzozowska, Regina Olędzka) 19.1.Suplementy diety jako środki spożywcze 19.2.Programy suplementacji dla zwalczania niedoborów witamin i składników mineralnych na świecie 19.3.Indywidualne stosowanie suplementów składników odżywczych 19.4.Stosowanie suplementów diety zawierających substancje aktywne inne niż składniki odżywcze 19.5.Zagrożenia dla zdrowia związane ze stosowaniem suplementów IV. Bezpieczeństwo żywności i żywienia 20.Zatrucia i zakażenia pokarmowe jako problem społeczny (Lucjan Szponar, Halina Turlejska) 20.1.Przyczyny i objawy zatruć pokarmowych 20.2.Działania prewencyjne mające na celu zmniejszanie ryzyka zatruć pokarmowych i wdrażanie systemów zarządzania bezpieczeństwem zdrowotnym żywności 20.3.Sytuacja epidemiologiczna w zakresie zatruć i zakażeń pokarmowych 21.Bioterroryzm żywnościowy (Jerzy Bertrandt) 22.Bezpieczeństwo żywności i żywienia w aspekcie międzynarodowym (Lucjan Szponar) 22.1.Komisja Kodeksu Żywnościowego 22.2.Europejski Urząd Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) 22.3.System wczesnego ostrzegania o żywności i środkach żywienia zwierząt (RASFF) 23.Regulacje prawne zapewniające bezpieczeństwo żywności (Henryk Gertig) 23.1.Podstawowe elementy ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia 23.2.Przepisy dotyczące znakowania żywności 23.3.Podstawy prawne nadzoru nad bezpieczeństwem żywności 24.Systemowe zarządzanie bezpieczeństwem zdrowotnym żywności (Jacek Kijowski) 24.1.Ewolucja systemów zapewnienia i zarządzania bezpieczeństwem żywności 24.2.Charakterystyka ogólna normy ISO 22000 24.3.Kluczowe elementy składowe systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności 24.4.Planowanie i wytwarzanie bezpiecznych wyrobów 24.5.Realizacja systemowego zapewnienia bezpieczeństwa żywności w Polsce 25.Żywienie a zdrowie społeczne w perspektywie XXI wieku (Anna Gronowska-Senger) 25.1.Cechy charakterystyczne żywienia w XX wieku 25.2.Przewidywane problemy żywieniowo-zdrowotne w XXI wieku

1Wstęp do immunologii Dominika Nowis, Jakub Gołąb 1.1.Odporność nieswoista 1.1.1.Fagocytoza. Funkcje granulocytów i makrofagów 1.1.2.Układ dopełniacza 1.1.3.Komórki NK i nieswoiste komórki limfoidalne 1.2.Odporność swoista 1.2.1.Pierwotna i wtórna odpowiedź immunologiczna 1.2.2.Odpowiedź humoralna 1.2.2.1.Przeciwciała 1.2.2.2.Receptory dla fragmentów Fc przeciwciał 1.2.3.Odpowiedź komórkowa 11 1.2.3.1. Receptory limfocytów T 1.2.4.Powstawanie limfocytów 1.2.5.Krążenie limfocytów 1.2.6.Prezentacja antygenów limfocytom T 1.2.6.1.Główny układ zgodności tkankowej 1.2.6.2.Mechanizmy prezentacji antygenów 1.2.6.2.1.Prezentacja antygenów w połączeniu z cząsteczkami MHC klasy I 1.2.6.2.2.Prezentacja antygenów w połączeniu z cząsteczkami MHC klasy II 1.2.6.2.3.Krzyżowa prezentacja antygenów 1.2.6.2.4.Aktywująca synapsa immunologiczna 1.2.6.3.Regulacja profilu swoistej odpowiedzi immunologicznej i kontrola jej nasilenia 1.2.6.3.1.Regulacja profilu swoistej odpowiedzi immunologicznej 1.2.6.3.2.Mechanizmy kontroli swoistej odpowiedzi immunologicznej 1.2.6.3.2.1.Punkty kontrolne układu odpornościowego 1.2.6.3.2.2.Limfocyty T regulatorowe 1.3.Układ odpornościowy w zdrowiu i w chorobie 2Budowa i funkcje narządów limfatycznych PawełMatryba, MarekJakóbisiak, Jakub Gołąb 2.1.Szpik 2.2.Grasica 23 2.2.1. Inwolucja grasicy 2.3.Węzły limfatyczne 25 2.3.1. Zrąb i zatoki węzła 2.3.2.Unaczynienie węzła 2.3.3.Kora węzła 2.3.3.1.Komórki zrębu węzła 2.3.3.2.Limfocyty kory węzła 2.3.3.3.Komórki dendrytyczne kory węzła 2.3.3.4.Makrofagi węzłów limfatycznych 2.3.3.5.Inne komórki węzłów limfatycznych 2.3.4.Rdzeń węzła 2.3.5.Przepływ limfy przez węzeł i znaczenie tego zjawiska 2.4.Śledziona 2.4.1.Ogólna budowa śledziony 2.4.2.Zrąb śledziony 2.4.3.Unaczynienie śledziony 2.4.3.1.Tętnice 2.4.3.2.Zatoki i żyły śledziony 2.4.4.Miazga biała 2.4.5.Miazga czerwona 2.4.6.Czynność śledziony 2.5.Inne narządy i struktury limfatyczne 2.5.1.Plamki mleczne 2.5.2.Migdałki 2.5.3.Tkanka limfatyczna związana ze ścianą jelit 3 Przeciwciała i receptory limfocytów B i T Marek Jakóbisiak, Dominika Nowis, Witold Lasek 3.1. Przeciwciała i receptory limfocytów B 3.1.1.Ogólna charakterystyka przeciwciał 3.1.1.1.Budowa i właściwości 3.1.1.2.Klasy immunoglobulin 3.1.1.2.1.IgA 3.1.1.2.2.IgD 3.1.1.2.3.IgE 3.1.1.2.4.IgG 3.1.1.2.5.IgM 3.1.1.3.Przeciwciała matczyne przechodzące do płodu przez łożysko 3.1.1.4.Wartościowość, powinowactwo, awidność 3.1.1.5.Kompleksy immunologiczne 3.1.2.Receptory immunoglobulinowe limfocytu B 3.1.3.Powstawanie przeciwciał 3.1.3.1.Organizacja genów immunoglobulinowych człowieka 3.1.3.2.Rearanżacja i ekspresja genów immunoglobulinowych 3.1.3.2.1.Rearanżacja genów immunoglobulinowych i zmienność na złączach 3.1.3.2.2.Wyłączenie alleliczne i regulacja ekspresji genów immunoglobulinowych 3.1.3.2.3.Jednoczasowe wytwarzanie receptorów zbudowanych z IgM i IgD 3.1.3.2.4.Zmiany w genach immunoglobulinowych zachodzące po pobudzeniu limfocytu B przez antygen 3.1.3.2.4.1.Mutacje w obszarach genów immunoglobulinowych kodujących części zmienne przeciwciał 3.1.3.2.4.2.Przełączanie klas immunoglobulin 3.1.3.2.4.3.Jednoczasowe wytwarzanie przeciwciał i receptorów BCR 3.1.4.Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał 3.1.4.1.Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał klasy IgG 3.1.4.2.Inne receptory dla fragmentu Fc przeciwciał 3.1.4.2.1.Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał IgA i IgM 3.1.4.2.2.Receptor dla polimerycznych form przeciwciał 3.1.4.2.3. Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał IgE 3.1.5. Przeciwciała monoklonalne 3.1.5.1.Otrzymywanie przeciwciał monoklonalnych 3.1.5.2.Mianownictwo przeciwciał monoklonalnych 3.1.5.3.Modyfikowanie przeciwciał monoklonalnych w celu zwiększenia skuteczności ich działania 3.1.5.3.1.Pochodne PM o zmniejszonej masie cząsteczkowej 3.1.5.3.2.Immunokoniugaty zawierające przeciwciała monoklonalne 3.1.5.3.2.1.Koniugaty PM z radioizotopami 3.1.5.3.2.2.Immunotoksyny 3.1.5.3.2.3.Koniugaty PM z lekami 3.1.5.3.2.4.Immunocytokiny 3.1.5.3.3.Pochodne przeciwciał zawierające fragment Fc 3.1.5.3.4.PM i ich pochodne o podwójnej swoistości 3.1.5.4.Terapeutyczne zastosowanie przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych 3.1.5.5.Inne zastosowania przeciwciał monoklonalnych 3.2.Receptory limfocytów T wiążące antygen 3.2.1.Budowa receptorów limfocytów T wiążących antygen 3.2.2.Powstawanie receptorów limfocytów T wiążących antygen 3.3.Nadrodzina genów cząsteczek immunoglobulinopodobnych 4Główny układ zgodności tkankowej i prezentacja antygenów Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 4.1.Budowa cząsteczek MHC klasy I 4.2.Budowa cząsteczek MHC klasy II 4.3.Główny układ zgodności tkankowej człowieka 4.3.1.Ludzkie cząsteczki MHC klasy I 4.3.2.Ludzkie cząsteczki MHC klasy II 4.3.3.Regulacja ekspresji genów dla cząsteczek MHC 4.3.4.Niezrównoważenie sprzężeń 4.3.5.Powiązania między układem HLA a występowaniem określonych chorób 4.4.Słabe antygeny zgodności tkankowej 4.5.Funkcja głównego układu zgodności tkankowej 4.6.Mechanizmy prezentacji antygenów limfocytom T 4.6.1.Prezentacja antygenów z udziałem cząsteczek MHC klasy I 87 4.6.1.1. Prezentacja krzyżowa 4.6.2.Prezentacja antygenów z udziałem cząsteczek MHC klasy II 4.7.Prezentacja antygenów w połączeniu z cząsteczkami CD1 oraz MR1 5Dojrzewanie limfocytów Jakub Gołąb 5.1.Dojrzewanie limfocytów T 5.1.1.Wczesna faza dojrzewania tymocytów 5.1.1.1. Selekcja p 5.1.2.Późna faza dojrzewania tymocytów 5.1.3.5.1.2.1. Selekcja pozytywna i negatywna 5.1.2.1.1.Restrykcja MHC 5.1.2.1.2.Komórki uczestniczące w selekcji tymocytów 5.1.2.1.3.Mechanizmy selekcji w grasicy 5.1.2.1.4.Powstawanie limfocytów T regulatorowych 5.2.Powstawanie limfocytów TyS 5.3.Dojrzewanie limfocytów B 5.4.5.3.1. Etapy rozwoju limfocytów B 5.3.1.1.Wczesne limfocyty pro-B 5.3.1.2.Limfocyty pro-B 5.3.1.3.Limfocyty pre-B 5.3.1.3.1. Selekcja pozytywna i negatywna limfocytów B 5.3.1.3.1.1.Selekcja pozytywna 5.3.1.3.1.2.Selekcja negatywna 5.3.1.4.Niedojrzałe limfocyty B 5.3.1.5.Dojrzałe limfocyty B 5.3.2. Powstawanie limfocytów B-1 6Krążenie limfocytów Jakub Gołąb 6.1.Etapy przechodzenia limfocytów przez ścianę naczynia 6.1.1.Etap I: toczenie się 6.1.1.1. Selektyny i ich ligandy 6.1.2.Etap II: aktywacja 6.1.3.Etap III: ścisła adhezja 6.1.3.1. Cząsteczki immunoglobulinopodobne uczestniczące w ścisłej adhezji 6.1.4.Etap IV: diapedeza 6.2.Regulacja krążenia limfocytów 6.2.1.Krążenie limfocytów dziewiczych 6.2.2.Krążenie limfocytów efektorowych i limfocytów pamięci 7Rozwój swoistej odpowiedzi immunologicznej Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 7.1.Rozwój odpowiedzi komórkowej 7.1.1.Komórki prezentujące antygen 7.1.1.1. Komórki dendrytyczne 7.1.1.1.1.Populacje komórek dendrytycznych 7.1.1.1.1.1.Komórki cDC1 7.1.1.1.1.2.Komórki cDC2 7.1.1.1.2.Funkcje komórek dendrytycznych 7.1.1.1.2.1.Aktywacja komórek dendrytycznych 7.1.1.1.2.2.Sygnały kostymulujące komórek dendrytycznych 7.1.1.1.2.3.Cytokiny wydzielane przez komórki dendrytyczne 7.1.1.1.2.4.Inne interakcje komórek dendrytycznych z limfocytami T 7.1.1.1.2.5.Warianty prezentacji antygenów przez komórki dendrytyczne 7.1.2.Limfocyty B 7.1.3.Makrofagi 7.1.4.Inne komórki prezentujące antygen 7.2.Rozwój odpowiedzi humoralnej 7.2.1.Antygeny rozpoznawane przez limfocyty B 7.2.2.Migracja limfocytów w węzłach limfatycznych 7.2.3.Aktywacja limfocytów B 7.2.3.1.Grudkowe komórki dendrytyczne 7.2.3.2.Powstawanie ośrodków rozmnażania w grudkach 7.2.3.3.Dojrzewanie powinowactwa 7.3.Mitogeny i superantygeny 7.3.1.Mitogeny 7.3.2.Superantygeny 8Aktywacja limfocytów RadosławZagożdżon 8.1. Aktywacja limfocytów T 8.1.1. Rozpoznanie antygenu przez TCR 8.1.2 Synapsa immunologiczna 8.1.3.1.Wczesny etap przekazania sygnału z TCR i rola białek adaptorowych 8.1.3.2.Wewnątrzkomórkowe szlaki przekazania sygnału do aktywacji 8.1.3.2.1.Szlaki związane z metabolizmem fosfatydyloinozytolu 8.1.3.2.2.GTPazy i kaskady kinaz MAP 8.1.3.3. Zmiana fenotypu limfocytu T w wyniku aktywacji 8.1.4.Cząsteczki powierzchniowe wpływające na proces aktywacji limfocytów T 8.1.4.1.Cząsteczki kostymulujące 8.1.4.2.Cząsteczki hamujące aktywację 1.5.Anergia, wyczerpanie i apoptoza limfocytów T 8.2. Aktywacja limfocytów B 8.2.1.Sygnał aktywujący limfocyt B 8.2.2.Cząsteczki powierzchniowe wpływające na proces aktywacji limfocytów B 9 Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów Witold Lasek 9.1.Wstępne etapy reakcji cytotoksycznej 9.2.Reakcja cytotoksyczna zależna od ziaren litycznych 9.2.1.Budowa ziaren litycznych 9.2.1.1.Perforyna 9.2.1.2.Granzymy 9.2.1.3.Granulizyna 9.2.2.Mechanizmy zabezpieczające komórki efektorowe przed działaniem własnych czynników cytotoksycznych 9.3.Genetyczne defekty związane z biogenezą i egzocytozą ziaren litycznych 9.4.Reakcje cytotoksyczne zależne od receptorów dla cząsteczek nadrodziny TNF 9.5.Apoptoza jako mechanizm efektorowy cytotoksyczności komórkowej163 10. Populacje i subpopulacje limfocytów Marek Jakóbisiak, Witold Lasek, Jakub Gołąb 10.1.Limfocyty B10.1.1. Limfocyty B regulatorowe 10.2.Limfocyty T 10.2.1.Subpopulacje limfocytów T pomocniczych 10.2.1.1.Limfocyty Th1 10.2.1.2.Limfocyty Th2 10.2.1.3.Limfocyty Th17 10.2.1.4.Limfocyty Tfh 10.2.1.5.Inne subpopulacje limfocytów T pomocniczych 10.2.1.6.Regulacja odpowiedzi immunologicznej przez limfocyty T pomocnicze 10.2.2.Subpopulacje limfocytów T regulatorowych 10.2.3.Subpopulacje limfocytów cytotoksycznych 10.3.Niekonwencjonalne limfocyty T 10.3.1.Limfocyty TyS 10.3.2.Limfocyty MAIT 10.3.3.Limfocyty NKT 10.3.4.Limfocyty GEM 10.4.Nieswoiste komórki limfoidalne 10.5.Komórki NK 10.5.1.Receptory komórek NK i sposób rozpoznawania komórek docelowych 10.5.1.1.Receptory z nadrodziny cząsteczek immunoglobulinopodobnych 10.5.1.2.Receptory lektynowe 10.5.1.3.Inne receptory i koreceptory komórek NK 10.5.2.Fizjologiczna rola komórek NK 10.5.2.1.Rola komórek NK w obronie przeciwnowotworowej 10.5.2.2.Rola komórek NK w obronie przeciwwirusowej 10.5.3.Wykorzystanie komórek NK w leczeniu nowotworów 10.5.4.Cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał (ADCC) 1Cytokiny Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 11.1.Podstawowe właściwości cytokin 11.2.Receptory dla cytokin 11.2.1.Budowa receptorów dla cytokin 11.2.2.Przekazanie sygnału z receptorów dla cytokin 11.3.Interleukiny 11.3.1.Rodzina interleukiny 1 11.3.1.1.Receptory dla cytokin z grupy interleukiny 1 11.3.1.2.Właściwości biologiczne interleukiny 1 p 11.3.2.Interleukina 2 11.3.2.1.Receptory dla interleukiny 2 11.3.2.2.Właściwości interleukiny 2 11.3.2.3.Zastosowania kliniczne 11.3.3.Interleukina 4 11.3.4.Rodzina interleukiny 6 11.3.5.11.3.4.1. Reakcja ostrej fazy 11.3.6.Rodzina interleukiny 10 11.3.7.Rodzina interleukiny 12 11.3.8.Rodzina interleukiny 17 11.4.Interferony 11.4.1.Rodzaje interferonów 11.4.2.Powstawanie interferonów 11.4.3.Receptory dla interferonów 11.4.4.Działanie przeciwwirusowe 11.4.5.Wpływ na układ odpornościowy 11.4.6.Wpływ na proliferację i różnicowanie komórek 11.4.7.Zastosowania terapeutyczne 11.5.Chemokiny 11.5.1.Budowa i podział chemokin i ich receptorów 11.5.2.Funkcje chemokin 11.5.2.1.Wpływ chemokin na ukierunkowaną migrację komórek 11.5.2.2.Wpływ chemokin na aktywację komórek 11.5.2.3.Funkcje chemokin niezwiązane z układem odpornościowym 11.5.3.Mechanizmy regulujące działanie chemokin 11.6.Nadrodzina cząsteczek czynnika martwicy nowotworu 11.6.1.TNF-a 11.6.1.1.Synteza i budowa 11.6.1.2.Receptory dla TNF-a 11.6.1.2.1. Sygnały przekazywane przez receptory dla TNF-a 11.6.1.3.Wpływ TNF-a na układ odpornościowy 11.6.1.4.Próby zastosowań klinicznych 11.6.1.4.1. Zastosowanie inhibitorów TNF-a w klinice 11.6.2.Limfotoksyny 11.6.3.FASL (CD178, APO1L) 11.6.4.TRAIL 2Regulacja odpowiedzi immunologicznej i pamięć immunologiczna Marek Jakóbisiak, Radosław Zagożdżon 12.1.Kooperacja komórek podczas odpowiedzi immunologicznej 12.1.1.Odpowiedź humoralna 12.1.2.Odpowiedź komórkowa 12.2.Udział limfocytów T w regulacji odpowiedzi immunologicznej 12.3.Antyimmunoglobuliny i regulacja idiotypowa 12.3.1.Czynniki reumatoidalne 12.3.2.Przeciwciała antyidiotypowe 12.4.Udział receptorów dla fragmentu Fc przeciwciał w regulacji odpowiedzi immunologicznej 12.5.Udział czynników wiążących immunoglobuliny w regulacji odpowiedzi immunologicznej 12.6.Pamięć immunologiczna 12.6.1.Limfocyty B pamięci 12.6.2.Limfocyty T pamięci 12.6.3.Pamięć immunologiczna innych komórek 3Odporność nieswoista Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 13.1.Rozpoznawanie drobnoustrojów przez nieswoiste mechanizmy odporności 13.1.1.Cząsteczki rozpoznające wzorce (PRM) 13.1.1.1.Wydzielane PRM 13.1.1.2.Powierzchniowe PRM 13.1.1.2.1.Powierzchniowe PRM uczestniczące w fagocytozie 13.1.1.2.2.Aktywujące receptory z grupy PRR 13.1.1.3.Wewnątrzkomórkowe PRR 13.1.1.3.1.Wewnątrzkomórkowe receptory TLR 13.1.1.3.2.Receptory typu NOD 13.1.1.3.3.Cytoplazmatyczne receptory dla kwasów nukleinowych 13.1.2.Udział receptorów PRR w indukcji zapalenia 13.1.2.1. Aktywacja komórek układu odpornościowego 13.2.Funkcja makrofagów i granulocytów 13.2.1.Powstawanie 13.2.2.Regulacja migracji komórek żernych 13.2.3.Aktywacja 13.3.Fagocytoza i mechanizmy cytotoksyczności komórek żernych 13.4.Mechanizmy zabijania drobnoustrojów przez komórki żerne i inne komórki 13.4.1.Mechanizmy tlenowe 13.4.2.Mechanizmy pozatlenowe i czynniki w nich uczestniczące 13.4.2.1.Defensyny 13.4.2.2.Czynnik bakteriobójczy zwiększający przepuszczalność 13.4.2.3.Katepsyna G 13.4.2.4.Lizozym 13.4.2.5.Inne czynniki 13.4.3.Białka i peptydy o działaniu przeciwmikrobowym wytwarzane przez komórki nabłonkowe 4Układ dopełniacza Marek Jakóbisiak 14.1.Klasyczna droga aktywacji dopełniacza 14.2.Lektynowa droga aktywacji dopełniacza 14.3.Alternatywna droga aktywacji dopełniacza 14.4.Kompleks atakujący błonę 14.5.Receptory dla składników dopełniacza 14.6.Inne właściwości dopełniacza 14.7.Regulacja układu dopełniacza 14.7.1.Błonowe czynniki regulujące aktywność dopełniacza 14.7.2.Osoczowe czynniki regulujące aktywność dopełniacza 5Odporność w błonach śluzowych i skórze Witold Lasek, Dominika Nowis, Jakub Gołąb 15.1. Mechanizmy obronne w błonach śluzowych 15.1.1. Mechanizmy obrony błony śluzowej układu pokarmowego 15.1.1.1.Mechanizmy i bariery obrony nieswoistej 15.1.1.2.Swoiste mechanizmy obrony błony śluzowej układu pokarmowego 15.1.1.2.1.Miejsca indukcji odpowiedzi immunologicznej 15.1.1.2.2.Mechanizmy regulujące powstawanie komórek plazmatycznych wytwarzających IgA 15.1.1.2.3.Miejsca fazy efektorowej odpowiedzi immunologicznej w błonach śluzowych 15.1.1.2.4.Mechanizm wydzielania IgA do światła jelita 15.1.1.2.5.Charakterystyka SIgA 15.1.1.2.6.Limfocyty śródnabłonkowe przewodu pokarmowego 15.1.1.3. Mechanizmy warunkujące utrzymanie homeostazy w układzie pokarmowym 15.1.1.3.1.Tolerancja pokarmowa 15.1.1.3.2.Rola prawidłowej mikroflory przewodu pokarmowego w obronie błon śluzowych 15.1.2.Rola wątroby w mechanizmach odporności w obrębie błon śluzowych 15.1.3.Tkanka limfatyczna i mechanizmy odporności w obrębie układu oddechowego 15.1.3.1.Mechanizmy odporności nieswoistej w układzie oddechowym 15.1.3.2.Specyfika NALT i BALT 15.1.4.Mechanizmy obronne w błonie śluzowej układu rozrodczego 15.2. Układ odpornościowy skóry 15.2.1.Komórki układu odpornościowego skóry 15.2.1.1.Keratynocyty 15.2.1.2.Komórki Langerhansa - naskórkowe makrofagi 15.2.1.3.Komórki dendrytyczne skóry 15.2.1.4.Nieswoiste komórki limfoidalne 15.2.1.5.Limfocyty T 15.2.2.Wpływ promieniowania UV na układ odpornościowy skóry 6Immunologia ciąży Jakub Gołąb 16.1.Wczesne etapy ciąży 16.2.Odpowiedź immunologiczna w doczesnej 16.2.1.Rola komórek NK w ciąży 16.2.2.Makrofagi w doczesnej 16.2.3.Rola limfocytów w ciąży 16.3.Immunologiczne przyczyny niepłodności 16.4.Odporność bierna przekazywana przez łożysko i z mlekiem matki 7Neuroimmunologia Tomasz Stokłosa 17.1.Komunikacja układu odpornościowego i układu nerwowego 17.1.1.Unerwienie narządów limfatycznych - wpływ neuroprzekaźników na komórki układu odpornościowego 17.1.2.Rola układu odpornościowego w odczuwaniu bólu 17.2.Interakcje układu odpornościowego z układem endokrynowym 17.2.1.Rola hormonów w układzie odpornościowym 17.2.2.Oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa 17.3.Interakcje komórek i mediatorów układu odpornościowego w ośrodkowym układzie nerwowym 17.3.1.Działanie cytokin w mózgu 17.3.2.Pirogenne działanie cytokin 17.3.3.Prezentacja antygenów w ośrodkowym układzie nerwowym w kontekście bariery krew-mózg 17.4.Stres i jego wpływ na układ odpornościowy 8Immunohematologia Tomasz Grzywa 18.1. Układy grupowe krwinek czerwonych 18.1.1. Układ grupowy ABO 18.1.1.1. Antygeny układu ABO 18.1.1.2. Przeciwciała układu ABO 18.1.2. Układ grupowy Rh 18.1.2.1.Antygeny układu Rh 18.1.2.2.Przeciwciała układu Rh 18.2.Odpowiedź immunologiczna na immunizację antygenami grupowymi krwi 18.2.1.Powikłania potransfuzyjne 18.2.2.Konflikt serologiczny matczyno-płodowy i choroba hemolityczna płodu i noworodka 18.2.2.1.Konflikt serologiczny w układzie Rh 18.2.2.2.Konflikt serologiczny w układzie ABO 18.2.2.3.Profilaktyka choroby hemolitycznej płodu i noworodka 18.3.Niedokrwistości autoimmunohemolityczne 18.4.Małopłytkowość immunologiczna 18.5.Preparaty i leki stosowane w krwiolecznictwie 18.6.Podstawowe techniki immunohematologiczne 18.6.1.Test aglutynacji 18.6.1.1.Wykrywanie przeciwciał w klasie IgM 18.6.1.2.Wykrywanie przeciwciał w klasie IgG 18.6.1.2.1. Test antyglobulinowy 18.6.1.2.1.1.Bezpośredni test antyglobulinowy (BTA) 18.6.1.2.1.2.Pośredni test antyglobulinowy 18.6.1.3.Próba zgodności 18.6.2.Zasady badań stosowane w immunohematologii 9 Odporność przeciwzakaźna Jakub Gołąb, Dominika Nowis 19.1.Rozwój odpowiedzi przeciwzakaźnej 19.2.Odpowiedź typu 1 19.2.1.Główne etapy rozwoju odpowiedzi typu 1 19.2.2.Mechanizmy efektorowe odpowiedzi typu 1 19.2.2.1.Nieswoiste mechanizmy efektorowe 19.2.2.1.1.Przeciwwirusowe działanie komórek NK 19.2.2.1.2.Przeciwwirusowe działanie interferonów 19.2.2.1.3.Aktywność makrofagów i komórek dendrytycznych 19.2.2.2.Swoiste mechanizmy efektorowe 19.3.Odpowiedź typu 2 19.3.2. Mechanizmy efektorowe odpowiedzi typu 2 19.3.2.1.Nieswoiste mechanizmy efektorowe 19.3.2.2.Swoiste mechanizmy efektorowe 19.4.Odpowiedź typu 3 19.4.1.Odporność przeciw bakteriom zewnątrzkomórkowym 19.4.1.1.Przebieg odpowiedzi nieswoistej w zakażeniach bakteriami zewnątrzkomórkowymi 19.4.1.2.Przebieg odpowiedzi swoistej w zakażeniach bakteriami zewnątrzkomórkowymi 19.4.1.3.Znaczenie mikrobioty dla regulacji funkcji układu odpornościowego 19.4.2.Odporność przeciwgrzybicza 19.4.3.Sepsa 19.5.Mechanizmy unikania odpowiedzi immunologicznej przez patogeny 20 Szczepionki Dominika Nowis 20.1.Rodzaje szczepionek 20.1.1.Szczepionki zawierające żywe atenuowane patogeny 20.1.2.Szczepionki niezawierające żywych atenuowanych patogenów 20.1.3.20.1.2.1. Szczepionki wektorowe i szczepionki mRNA 20.2.Adiuwanty stosowane w szczepionkach 20.3.Drogi podawania szczepionek 20.4.Rozwój odpowiedzi immunologicznej po szczepieniu 20.5.Czynniki wpływające na skuteczność szczepień 20.6.Nieswoiste korzystne działania szczepionek 20.7.Niepożądane działania szczepionek 21 Nadwrażliwość i alergie Witold Lasek 21.1.Nadwrażliwość typu I - alergie 21.1.1.Czynniki warunkujące wystąpienie alergii 21.1.1.1.Wpływ czynników genetycznych 21.1.1.2.Wpływ czynników środowiskowych 21.1.1.2.1.Czynniki infekcyjne 21.1.1.2.2.Czynniki toksyczne, zanieczyszczenia środowiskowe, leki i inne 21.1.1.2.3.Znaczenie sposobu odżywiania, diety i składników pokarmu 21.1.1.2.4.Ekspozycja na alergen 21.1.2.Alergeny 21.1.2.1.Standaryzacja alergenów 21.1.2.2.Struktura alergenów 21.1.2.2.1.Alergeny białkowe (wielkocząsteczkowe) 21.1.2.2.2.Alergeny małocząsteczkowe o charakterze haptenów 21.1.3.Mechanizmy reakcji alergicznych 21.1.3.1.Rola limfocytów Th2 21.1.3.2.Udział IgE w reakcjach alergicznych 21.1.3.2.1.Charakterystyka IgE 21.1.3.2.2.Receptory dla IgE 21.1.3.2.3.Regulacja wytwarzania IgE 21.1.3.3.Udział komórek tucznych i bazofilów w reakcjach nadwrażliwości typu I 21.1.3.3.1.Mechanizm aktywacji komórek tucznych i bazofilów 21.1.3.3.2.Mediatory i czynniki wytwarzane przez komórki tuczne i bazofile 21.1.3.3.2.1.Mediatory preformowane 21.1.3.3.2.2.Mediatory generowane 21.1.3.3.2.3.Cytokiny 21.1.3.4.Udział eozynofilów 21.1.3.4.1.Aktywność wydzielnicza eozynofilów 21.1.3.4.2.Rola eozynofilów w zakażeniach pasożytniczych 21.1.3.4.3.Udział eozynofilów w procesach alergicznych 21.1.4.Przebieg odpowiedzi immunologicznej na alergen 21.1.4.1.Reakcja natychmiastowa (anafilaktyczna) 21.1.4.2.Reakcja późna 21.1.5.Immunologia astmy 21.1.6.Immunoterapia alergenem (odczulanie) 21.1.6.1.Mechanizmy warunkujące efekt leczniczy immunoterapii SCIT 21.1.6.2.Inne warianty immunoterapii alergenem 21.1.7.Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych w leczeniu alergii 21.1.7.1.Modulacja funkcji limfocytów T 21.1.7.2.Blokowanie IgE 21.1.7.3.Blokowanie funkcji eozynofilów 21.1.7.4.Neutralizacja alergenów in vivo 21.2.Nadwrażliwość typu II - reakcje cytotoksyczne 21.2.1.Reakcje potransfuzyjne 21.2.2.Konflikt serologiczny matczyno-płodowy 21.2.3.Cytopenie polekowe 21.3.Nadwrażliwość typu III - reakcje z udziałem kompleksów immunologicznych 21.3.1.Czynniki wpływające na odkładanie się kompleksów immunologicznych w tkankach 21.3.2.Przykłady patologicznych reakcji 21.4. Nadwrażliwość typu IV - reakcje z dominacją odpowiedzi typu komórkowego 21.4.1.Formy nadwrażliwości typu późnego 21.4.2.Alergiczny wyprysk kontaktowy (alergiczne kontaktowe zapalenie skóry) 22 Choroby autoimmunizacyjne Dominika Nowis, Paweł Matryba, Anna Czekalska 22.1.Mechanizmy chroniące przed autoagresją 22.1.1.Sekwestracja autoantygenu 22.1.2.Tolerancja autoantygenów 22.1.2.1.Tolerancja centralna 22.1.2.2.Tolerancja obwodowa 22.1.2.2.1.Brak skutecznej aktywacji wysoce autoreaktywnych limfocytów w obwodowych narządach limfatycznych - anergia i delecja klonalna 22.1.2.2.2.Hamowanie funkcji aktywowanych autoreaktywnych limfocytów - działanie punktów kontrolnych układu odpornościowego 22.1.2.3.Działanie regulatorowych limfocytów T i B 22.2.Czynniki sprzyjające rozwojowi chorób autoimmunizacyjnych 22.2.1.Czynniki genetyczne 22.2.1.1.Geny dla cząsteczek HLA 22.2.1.2.Inne geny 22.2.2.Płeć 22.2.3.Zakażenia 22.2.3.1.Mimikra molekularna 22.2.3.2.Przełamanie molekularnej sekwestracji autoantygenów i zmiana ich konformacji 22.2.3.3.Dostarczenie sygnału niebezpieczeństwa 22.2.3.4.Rozprzestrzenianie się epitopów 22.2.3.5.Zmiana mikrośrodowiska zakażonej tkanki i węzła limfatycznego drenującego limfę z jej okolic 22.2.3.6.Inne mechanizmy związane z zakażeniem 22.2.4.Urazy 22.2.5.Bakteryjna flora jelitowa 22.2.6.Inne czynniki zewnętrzne 22.3.Choroby autoimmunizacyjne człowieka 22.3.1.Podział ze względu na umiejscowienie autoantygenu 22.3.2.Podział ze względu na mechanizmy efektorowe 22.4.Perspektywy terapii chorób autoimmunizacyjnych 22.4.1.Immunoterapia swoista wobec autoantygenu 22.4.2.Immunoterapia nieswoista wobec autoantygenu 23 Niedobory odporności Eliza Głodkowska-Mrówka, Tomasz Stokłosa 23.1. Pierwotne niedobory odporności 23.1.1.Wybrane elementy diagnostyki pierwotnych niedoborów odporności 23.1.1.1.Badania odpowiedzi humoralnej 23.1.1.2.Badania odpowiedzi komórkowej 23.1.1.3.Badania układu dopełniacza 23.1.1.4.Wysokoprzepustowe badania genetyczne 23.1.1.5.Badania przesiewowe noworodków 23.1.2.Złożone niedobory odporności 23.1.2.1.Ciężkie złożone niedobory odporności 23.1.2.1.1.SCID T(-) B(+) 23.1.2.1.2.SCID T(-) B(-) 23.1.2.1.3.Terapia SCID 23.1.2.1.3.1. Terapia genowa 23.1.2.2.Złożone niedobory odporności o lżejszym przebiegu 23.1.2.2.1.Niedobór odporności związany z brakiem cząsteczek MHC klasy II (zespół „nagich" limfocytów) 23.1.2.2.2.Niedobór odporności związany z brakiem cząsteczek MHC klasy I 23.1.2.2.3.Niedobór ligandu CD40 (CD40L, CD154) 23.1.2.2.4.Niedobór ZAP-70 23.1.3.Złożone niedobory odporności przebiegające w zespołach chorobowych 23.1.3.1.Niedobory odporności przebiegające z wrodzoną małopłytkowością - zespół Wiskotta-Aldricha 23.1.3.2.Złożone niedobory odporności związane z zaburzeniami mechanizmów naprawy DNA 23.1.3.2.1.Ataksja teleangiektazja 23.1.3.2.2.Zespół Nijmegen 23.1.3.3.Złożone niedobory odporności związane z dysfunkcją grasicy i innymi zaburzeniami wrodzonymi 23.1.3.3.1. Zespół delecji 22q11.2 (zespół Di George'a) 23.1.3.4.Zespoły hiper IgE 23.1.3.5.Inne złożone niedobory odporności przebiegające w zespołach chorobowych 23.1.4.Niedobory odporności z przewagą zaburzeń wytwarzania przeciwciał 23.1.4.1.Agammaglobulinemia sprzężona z chromosomem X (Brutona) 23.1.4.2.Agammaglobulinemia dziedziczona autosomalnie recesywnie 23.1.4.3.Pospolity zmienny niedobór odporności i choroby o podobnym fenotypie 23.1.4.4.Niedobór odporności związany ze zwiększonym stężeniem IgM (zespół hiper-IgM) 23.1.4.5.Inne niedobory przeciwciał z prawidłową liczbą limfocytów B 23.1.5.Niedobory odporności związane z zaburzeniami regulacji aktywności odpowiedzi immunologicznej 23.1.6.Zaburzenia odporności nieswoistej 23.1.6.1.Niedobory odporności związane z zaburzeniami czynności komórek żernych 23.1.6.1.1.Wrodzone neutropenie 23.1.6.1.2.Zaburzenia reakcji tlenowych i powstawania ROS w fagocytach 23.1.6.2.Niedobory cząsteczek adhezyjnych 23.1.6.3.Dziedziczna wrażliwość na zakażenia prątkami 23.1.6.4.Epidermodysplasia verruciformis 23.1.6.5.Niedobory składników dopełniacza 23.1.6.6.Inne zaburzenia odporności nieswoistej 23.1.6.7.23.2. Wtórne niedobory odporności 23.2.1.Zakażenie HIV i zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) 23.2.1.1.Budowa wirusa 23.2.1.2.Cykl życiowy wirusa 23.2.1.3.Odpowiedź immunologiczna przeciw HIV 23.2.1.4.Terapia i profilaktyka AIDS 23.2.2.Inne nabyte niedobory odporności 23.2.2.1.Niedożywienie 23.2.2.2.Choroby przewlekłe i metaboliczne 23.2.2.3.Czynniki jatrogenne 23.2.2.4.Niedobory odporności spowodowane przez autoprzeciwciała przeciwko cytokinom 23.2.2.5.Inne przyczyny nabytych niedoborów odporności 24 Immunologia transplantacyjna RadosławZagożdżon, Piotr Trzonkowski, Grzegorz WładysławBasak, Tomasz Stokłosa 24.1. Odpowiedź układu odpornościowego na przeszczep 24.4.1.Indukcja odpowiedzi na przeszczep alogeniczny 24.1.1.1.Prezentacja antygenu w czasie odpowiedzi na przeszczep alogeniczny 24.1.1.2.Udział odporności nieswoistej w indukcji odpowiedzi na przeszczep 24.1.2.Faza efektorowa odpowiedzi na przeszczep alogeniczny 24.1.2.1.Nadostre odrzucanie przeszczepu alogenicznego 24.1.2.2.Ostre odrzucanie przeszczepu alogenicznego 24.1.2.3.Przewlekłe odrzucanie przeszczepu alogenicznego 24.2.Czynniki immunologiczne wpływające na losy przeszczepionego narządu 24.2.1.Dobór w zakresie HLA 24.2.2.Przeszczepy niezgodne pod względem grup krwi układu ABO 24.2.3.Wykrycie uczulenia antygenami HLA 24.3.Przeszczepianie komórek krwiotwórczych 24.3.1.Poszukiwanie i dobór dawcy 24.3.2.Kondycjonowanie 24.3.3.Przeszczepienie i regeneracja 24.3.4.Odrzucenie przeszczepu komórek krwiotwórczych 24.3.5.Zaburzenia odporności po transplantacji 24.3.6.Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi 24.3.6.1.Etap 1 - inicjacja 24.3.6.2.Etap 2 - aktywacja limfocytów T 24.3.6.3.Etap 3 - ekspansja i różnicowanie aloreaktywnych limfocytów T 24.3.6.4.Etap 4 - migracja aktywowanych limfocytów 24.3.6.5.Etap 5 - niszczenie docelowych narządów przez efektorowe limfocyty T 24.3.6.6.Zapobieganie i leczenie GVHD 24.3.6.7.Reakcja przeszczep przeciwko białaczce/nowotworowi (GVL/GVT) 24.4.Tolerancja transplantacyjna 24.5.Immunosupresja 24.5.1. Leki immunosupresyjne stosowane w transplantologii 24.5.1.1.Glikokortykosteroidy 24.5.1.2.Inhibitory drobnocząsteczkowe 24.5.1.2.1.Inhibitory kalcyneuryny (CNI) 24.5.1.2.2.Inhibitory kinazy mTOR 24.5.1.2.3.Inhibitory syntezy DNA 24.5.1.3.Przeciwciała i białka fuzyjne 24.6.Przeszczepy ksenogeniczne 25 Immunologia nowotworów Marek Jakóbisiak, Witold Lasek 25.1.Antygeny nowotworowe 25.1.1.Swoistość antygenów związanych z nowotworem 25.1.2.Heterogenność antygenów związanych z nowotworem 25.1.3.Ekspresja cząsteczek MHC na komórkach nowotworowych 25.2.Odpowiedź immunologiczna przeciw komórkom nowotworowym 25.3.Mechanizmy ułatwiające rozwój nowotworu 25.4.Immunoterapia nowotworów 25.5.25.4.1. Formy immunoterapii nowotworów człowieka 25.4.1.1.Terapia nowotworów przeciwciałami monoklonalnymi 25.4.1.2.Terapia adoptywna 25.4.1.3.Szczepionki przeciwnowotworowe 25.4.1.4.Inne formy immunoterapii nowotworów 25.4.1.4.1.Immunoterapia cytokinami 25.4.1.4.2.Inne preparaty stosowane w nieswoistej immunoterapii nowotworów