1. Objawy 2. Choroby układu krążenia 3. Choroby układu oddechowego 4. Choroby przewodu pokarmowego 5. Choroby trzustki 6. Choroby pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych 7. Choroby wątroby 8. Choroby podwzgórza i przysadki 9. Choroby tarczycy 10. Choroby przytarczyc 11. Choroby nadnerczy 12. Nowotwory neuroendokrynne i zespoły wielogruczołowe 13. Zaburzenia gospodarki węglowodanowej 14. Choroby nerek i dróg moczowych 15. Choroby układu krwiotwórczego 16. Choroby reumatyczne 17. Choroby alergiczne 18. Choroby zakaźne 19. Zaburzenia wodno-elektrolitowe i kwasowo-zasadowe 20. Zatrucia 21. Zaburzenia psychiczne 22. Onkologia i opieka paliatywna 23. Pierwsza pomoc w urazach i innych stanach nagłych 24. Zabiegi diagnostyczne i lecznicze 25. Badania czynnościowe 26. Badania endoskopowe 27. Badania laboratoryjne 28. Diagnostyka mikrobiologiczna Wybrane stany nagłe/ ostre

I. Żywienie w systemie ochrony zdrowia społeczeństwa 1.Zdrowie i jego uwarunkowania (Henryk Kirschner) 1.1.Określenie zdrowia 1.2.Kryteria zdrowia 1.3.Ocena zdrowia populacji 1.4.Uwarunkowania zdrowia 2.Żywność i żywienie a zdrowie (Jan Gawęcki) 2.1.Żywność wczoraj i dziś oraz i jej wykorzystanie w żywieniu 2.2.Wpływ żywności i żywienia na stan zdrowia 2.3.Żywność jako lek 3.Epidemiologia żywieniowa (Wojciech Roszkowski, Hanna Roszkowska) 3.1.Definicje i zakres epidemiologii żywieniowej 3.2.Ocena wielkości spożycia żywności 3.3.Klasyfikacja badań epidemiologicznych 3.4.Dobór próby i obliczenie niezbędnej jej liczebności 3.5.Ocena powiązań pomiędzy narażeniem a efektem zdrowotnym 4.Mierniki zdrowotne stosowane w epidemiologii żywieniowej (Hanna Roszkowska) 4.1.Wskaźniki biologiczne 4.2.Pozytywne mierniki zdrowotne 4.3.Negatywne mierniki zdrowotne 4.4.Zintegrowane mierniki zdrowia 4.5.Źródła danych o zdrowiu 5.Przyczyny zaburzeń zdrowia o podłożu żywieniowym na świecie (Lidia Wądołowska) 6.Rola żywienia i aktywności fizycznej w profilaktyce otyłości i przewlekłych chorób niezakaźnych (Mirosław Jarosz, Wioleta Respondek) 6.1.Epidemiologia nadwagi i otyłości oraz ich konsekwencje 6.2.Żywieniowe czynniki ryzyka przewlekłych chorób niezakaźnych 6.3.Aktywność fizyczna a profilaktyka przewlekłych chorób niezakaźnych 7.Genetyka i genomika w ocenie ryzyka chorób dietozależnych i ich prewencji (Grażyna Nowicka, Agata Chmurzyńska) 7.1.Gen, ekspresja genu, zmienność genetyczna 7.2.Składniki diety a ekspresja genów 7.3.Polimorfizm genów a odpowiedź metaboliczna na składniki diety 7.4.Składniki diety a stabilność genomu II. Uwarunkowania sposobu żywienia się społeczeństwa 8.Czynniki ekonomiczne warunkujące sposób żywienia populacji (Krystyna Gutkowska, Irena Ozimek) 8.1.Uwarunkowania makroekonomiczne 8.2.Uwarunkowania mikroekonomiczne 9.Czynniki klimatyczne a sposób żywienia (Jerzy Bertrandt) 9.1.Klimat i jego zróżnicowanie 9.2.Wpływ klimatu na zaopatrzenie ludności w żywność 9.3.Wpływ zachodzących zmian klimatycznych na przyszłą produkcję żywności 9.4.Klimat a model żywienia 10.Postęp naukowo-techniczny a sposób żywienia (Janusz Czapski, Józef Korczak) 10.1.Żywieniowe skutki rozwoju nauki i techniki w ujęciu historycznym 10.2.Perspektywy produkcji żywności i żywienia a rozwój bio- i nanotechnologii 11.Czynniki kulturowe wpływające na sposób żywienia społeczeństwa (Jan Gawęcki, Ewa Flaczyk) 11.1.Wpływ religii i innych czynników kulturowych na zachowania żywieniowe 11.2.Kuchnie narodowe i regionalne 12.Czynniki społeczne a żywność i żywienie (Marzena Jeżewska-Zychowicz) 12.1.Cechy społeczne jednostki a sposób żywienia 12.2.Środowisko społeczne a sposób żywienia 12.4. Społeczne funkcje żywności i żywienia 13.Czynniki psychologiczne jako determinanty sposobu żywienia (Magdalena Weber, Beata Ziółkowska) 13.1.Psychologiczne uwarunkowania zachowań żywieniowych 13.2.Bariery na drodze zmiany zachowań żywieniowych 13.3.Klasyfikacja zaburzeń karmienia i odżywiania 14.Grupy ludności podwyższonego ryzyka zaburzeń zdrowia i ich problemy żywieniowe (Lidia Wądołowska) 14.1.Problemy żywieniowe niemowląt 14.2.Problemy żywieniowe małych dzieci 14.3.Problemy żywieniowe dzieci i młodzieży szkolnej 14.4.Problemy żywieniowe kobiet w wieku rozrodczym 14.5.Problemy żywieniowe osób w starszym wieku 14.6.Problemy żywieniowe osób o niskim statusie społeczno-ekonomicznym 14.7.Zagrożenia zdrowia jako skutek typowych błędów żywieniowych III. Racjonalizacja żywienia ludności i jej efekty 15.Polityka wyżywienia ludności - cele i instrumenty wdrażania (Ewa Halicka, Barbara Kowrygo) 15.1. Główne obszary działań polityki wyżywienia na przełomie XX i XXI wieku 15.2.Wspólnotowe instrumenty wdrażania polityki wyżywienia 15.3.Polityka wyżywienia w aspekcie przyszłych wyzwań 16.Upowszechnianie wiedzy o żywieniu (Anna Kołłajtis-Dołowy, Małgorzata Schlegel-Zawadzka) 16.1.Planowanie upowszechnienia wiedzy o żywieniu 16.2.Systemy upowszechniania wiedzy żywieniowej w Polsce 16.3.Zalecenia żywieniowe i formy ich popularyzacji 16.4.Wiarygodność i efektywność upowszechniania wiedzy żywieniowej 17.Diety alternatywne w świetle nauki o żywieniu (Jan Jeszka, Małgorzata Woźniewicz, Jan Gawęcki) 17.1.Wegetarianizm 17.2.Charakterystyka innych popularnych diet alternatywnych 17.3.Ogólna ocena racjonalności odchudzających diet alternatywnych 18.Wzbogacanie żywności jako instrument optymalizacji sposobu żywienia społeczeństwa (Hanna Kunachowicz, Barbara Ratkovska) 18.1.Wzbogacanie obligatoryjne 18.2.Wzbogacanie dobrowolne 18.3.Rynek żywności wzbogacanej 18.4.Efektywność i bezpieczeństwo wzbogacania żywności 18.5.Rola wzbogacania w poprawie sytuacji zdrowotnej społeczeństwa 19.Suplementacja diety jako droga do poprawy stanu odżywienia i stanu zdrowia ludności (Anna Brzozowska, Regina Olędzka) 19.1.Suplementy diety jako środki spożywcze 19.2.Programy suplementacji dla zwalczania niedoborów witamin i składników mineralnych na świecie 19.3.Indywidualne stosowanie suplementów składników odżywczych 19.4.Stosowanie suplementów diety zawierających substancje aktywne inne niż składniki odżywcze 19.5.Zagrożenia dla zdrowia związane ze stosowaniem suplementów IV. Bezpieczeństwo żywności i żywienia 20.Zatrucia i zakażenia pokarmowe jako problem społeczny (Lucjan Szponar, Halina Turlejska) 20.1.Przyczyny i objawy zatruć pokarmowych 20.2.Działania prewencyjne mające na celu zmniejszanie ryzyka zatruć pokarmowych i wdrażanie systemów zarządzania bezpieczeństwem zdrowotnym żywności 20.3.Sytuacja epidemiologiczna w zakresie zatruć i zakażeń pokarmowych 21.Bioterroryzm żywnościowy (Jerzy Bertrandt) 22.Bezpieczeństwo żywności i żywienia w aspekcie międzynarodowym (Lucjan Szponar) 22.1.Komisja Kodeksu Żywnościowego 22.2.Europejski Urząd Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) 22.3.System wczesnego ostrzegania o żywności i środkach żywienia zwierząt (RASFF) 23.Regulacje prawne zapewniające bezpieczeństwo żywności (Henryk Gertig) 23.1.Podstawowe elementy ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia 23.2.Przepisy dotyczące znakowania żywności 23.3.Podstawy prawne nadzoru nad bezpieczeństwem żywności 24.Systemowe zarządzanie bezpieczeństwem zdrowotnym żywności (Jacek Kijowski) 24.1.Ewolucja systemów zapewnienia i zarządzania bezpieczeństwem żywności 24.2.Charakterystyka ogólna normy ISO 22000 24.3.Kluczowe elementy składowe systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności 24.4.Planowanie i wytwarzanie bezpiecznych wyrobów 24.5.Realizacja systemowego zapewnienia bezpieczeństwa żywności w Polsce 25.Żywienie a zdrowie społeczne w perspektywie XXI wieku (Anna Gronowska-Senger) 25.1.Cechy charakterystyczne żywienia w XX wieku 25.2.Przewidywane problemy żywieniowo-zdrowotne w XXI wieku

1Wstęp do immunologii Dominika Nowis, Jakub Gołąb 1.1.Odporność nieswoista 1.1.1.Fagocytoza. Funkcje granulocytów i makrofagów 1.1.2.Układ dopełniacza 1.1.3.Komórki NK i nieswoiste komórki limfoidalne 1.2.Odporność swoista 1.2.1.Pierwotna i wtórna odpowiedź immunologiczna 1.2.2.Odpowiedź humoralna 1.2.2.1.Przeciwciała 1.2.2.2.Receptory dla fragmentów Fc przeciwciał 1.2.3.Odpowiedź komórkowa 11 1.2.3.1. Receptory limfocytów T 1.2.4.Powstawanie limfocytów 1.2.5.Krążenie limfocytów 1.2.6.Prezentacja antygenów limfocytom T 1.2.6.1.Główny układ zgodności tkankowej 1.2.6.2.Mechanizmy prezentacji antygenów 1.2.6.2.1.Prezentacja antygenów w połączeniu z cząsteczkami MHC klasy I 1.2.6.2.2.Prezentacja antygenów w połączeniu z cząsteczkami MHC klasy II 1.2.6.2.3.Krzyżowa prezentacja antygenów 1.2.6.2.4.Aktywująca synapsa immunologiczna 1.2.6.3.Regulacja profilu swoistej odpowiedzi immunologicznej i kontrola jej nasilenia 1.2.6.3.1.Regulacja profilu swoistej odpowiedzi immunologicznej 1.2.6.3.2.Mechanizmy kontroli swoistej odpowiedzi immunologicznej 1.2.6.3.2.1.Punkty kontrolne układu odpornościowego 1.2.6.3.2.2.Limfocyty T regulatorowe 1.3.Układ odpornościowy w zdrowiu i w chorobie 2Budowa i funkcje narządów limfatycznych PawełMatryba, MarekJakóbisiak, Jakub Gołąb 2.1.Szpik 2.2.Grasica 23 2.2.1. Inwolucja grasicy 2.3.Węzły limfatyczne 25 2.3.1. Zrąb i zatoki węzła 2.3.2.Unaczynienie węzła 2.3.3.Kora węzła 2.3.3.1.Komórki zrębu węzła 2.3.3.2.Limfocyty kory węzła 2.3.3.3.Komórki dendrytyczne kory węzła 2.3.3.4.Makrofagi węzłów limfatycznych 2.3.3.5.Inne komórki węzłów limfatycznych 2.3.4.Rdzeń węzła 2.3.5.Przepływ limfy przez węzeł i znaczenie tego zjawiska 2.4.Śledziona 2.4.1.Ogólna budowa śledziony 2.4.2.Zrąb śledziony 2.4.3.Unaczynienie śledziony 2.4.3.1.Tętnice 2.4.3.2.Zatoki i żyły śledziony 2.4.4.Miazga biała 2.4.5.Miazga czerwona 2.4.6.Czynność śledziony 2.5.Inne narządy i struktury limfatyczne 2.5.1.Plamki mleczne 2.5.2.Migdałki 2.5.3.Tkanka limfatyczna związana ze ścianą jelit 3 Przeciwciała i receptory limfocytów B i T Marek Jakóbisiak, Dominika Nowis, Witold Lasek 3.1. Przeciwciała i receptory limfocytów B 3.1.1.Ogólna charakterystyka przeciwciał 3.1.1.1.Budowa i właściwości 3.1.1.2.Klasy immunoglobulin 3.1.1.2.1.IgA 3.1.1.2.2.IgD 3.1.1.2.3.IgE 3.1.1.2.4.IgG 3.1.1.2.5.IgM 3.1.1.3.Przeciwciała matczyne przechodzące do płodu przez łożysko 3.1.1.4.Wartościowość, powinowactwo, awidność 3.1.1.5.Kompleksy immunologiczne 3.1.2.Receptory immunoglobulinowe limfocytu B 3.1.3.Powstawanie przeciwciał 3.1.3.1.Organizacja genów immunoglobulinowych człowieka 3.1.3.2.Rearanżacja i ekspresja genów immunoglobulinowych 3.1.3.2.1.Rearanżacja genów immunoglobulinowych i zmienność na złączach 3.1.3.2.2.Wyłączenie alleliczne i regulacja ekspresji genów immunoglobulinowych 3.1.3.2.3.Jednoczasowe wytwarzanie receptorów zbudowanych z IgM i IgD 3.1.3.2.4.Zmiany w genach immunoglobulinowych zachodzące po pobudzeniu limfocytu B przez antygen 3.1.3.2.4.1.Mutacje w obszarach genów immunoglobulinowych kodujących części zmienne przeciwciał 3.1.3.2.4.2.Przełączanie klas immunoglobulin 3.1.3.2.4.3.Jednoczasowe wytwarzanie przeciwciał i receptorów BCR 3.1.4.Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał 3.1.4.1.Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał klasy IgG 3.1.4.2.Inne receptory dla fragmentu Fc przeciwciał 3.1.4.2.1.Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał IgA i IgM 3.1.4.2.2.Receptor dla polimerycznych form przeciwciał 3.1.4.2.3. Receptory dla fragmentu Fc przeciwciał IgE 3.1.5. Przeciwciała monoklonalne 3.1.5.1.Otrzymywanie przeciwciał monoklonalnych 3.1.5.2.Mianownictwo przeciwciał monoklonalnych 3.1.5.3.Modyfikowanie przeciwciał monoklonalnych w celu zwiększenia skuteczności ich działania 3.1.5.3.1.Pochodne PM o zmniejszonej masie cząsteczkowej 3.1.5.3.2.Immunokoniugaty zawierające przeciwciała monoklonalne 3.1.5.3.2.1.Koniugaty PM z radioizotopami 3.1.5.3.2.2.Immunotoksyny 3.1.5.3.2.3.Koniugaty PM z lekami 3.1.5.3.2.4.Immunocytokiny 3.1.5.3.3.Pochodne przeciwciał zawierające fragment Fc 3.1.5.3.4.PM i ich pochodne o podwójnej swoistości 3.1.5.4.Terapeutyczne zastosowanie przeciwciał monoklonalnych i ich pochodnych 3.1.5.5.Inne zastosowania przeciwciał monoklonalnych 3.2.Receptory limfocytów T wiążące antygen 3.2.1.Budowa receptorów limfocytów T wiążących antygen 3.2.2.Powstawanie receptorów limfocytów T wiążących antygen 3.3.Nadrodzina genów cząsteczek immunoglobulinopodobnych 4Główny układ zgodności tkankowej i prezentacja antygenów Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 4.1.Budowa cząsteczek MHC klasy I 4.2.Budowa cząsteczek MHC klasy II 4.3.Główny układ zgodności tkankowej człowieka 4.3.1.Ludzkie cząsteczki MHC klasy I 4.3.2.Ludzkie cząsteczki MHC klasy II 4.3.3.Regulacja ekspresji genów dla cząsteczek MHC 4.3.4.Niezrównoważenie sprzężeń 4.3.5.Powiązania między układem HLA a występowaniem określonych chorób 4.4.Słabe antygeny zgodności tkankowej 4.5.Funkcja głównego układu zgodności tkankowej 4.6.Mechanizmy prezentacji antygenów limfocytom T 4.6.1.Prezentacja antygenów z udziałem cząsteczek MHC klasy I 87 4.6.1.1. Prezentacja krzyżowa 4.6.2.Prezentacja antygenów z udziałem cząsteczek MHC klasy II 4.7.Prezentacja antygenów w połączeniu z cząsteczkami CD1 oraz MR1 5Dojrzewanie limfocytów Jakub Gołąb 5.1.Dojrzewanie limfocytów T 5.1.1.Wczesna faza dojrzewania tymocytów 5.1.1.1. Selekcja p 5.1.2.Późna faza dojrzewania tymocytów 5.1.3.5.1.2.1. Selekcja pozytywna i negatywna 5.1.2.1.1.Restrykcja MHC 5.1.2.1.2.Komórki uczestniczące w selekcji tymocytów 5.1.2.1.3.Mechanizmy selekcji w grasicy 5.1.2.1.4.Powstawanie limfocytów T regulatorowych 5.2.Powstawanie limfocytów TyS 5.3.Dojrzewanie limfocytów B 5.4.5.3.1. Etapy rozwoju limfocytów B 5.3.1.1.Wczesne limfocyty pro-B 5.3.1.2.Limfocyty pro-B 5.3.1.3.Limfocyty pre-B 5.3.1.3.1. Selekcja pozytywna i negatywna limfocytów B 5.3.1.3.1.1.Selekcja pozytywna 5.3.1.3.1.2.Selekcja negatywna 5.3.1.4.Niedojrzałe limfocyty B 5.3.1.5.Dojrzałe limfocyty B 5.3.2. Powstawanie limfocytów B-1 6Krążenie limfocytów Jakub Gołąb 6.1.Etapy przechodzenia limfocytów przez ścianę naczynia 6.1.1.Etap I: toczenie się 6.1.1.1. Selektyny i ich ligandy 6.1.2.Etap II: aktywacja 6.1.3.Etap III: ścisła adhezja 6.1.3.1. Cząsteczki immunoglobulinopodobne uczestniczące w ścisłej adhezji 6.1.4.Etap IV: diapedeza 6.2.Regulacja krążenia limfocytów 6.2.1.Krążenie limfocytów dziewiczych 6.2.2.Krążenie limfocytów efektorowych i limfocytów pamięci 7Rozwój swoistej odpowiedzi immunologicznej Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 7.1.Rozwój odpowiedzi komórkowej 7.1.1.Komórki prezentujące antygen 7.1.1.1. Komórki dendrytyczne 7.1.1.1.1.Populacje komórek dendrytycznych 7.1.1.1.1.1.Komórki cDC1 7.1.1.1.1.2.Komórki cDC2 7.1.1.1.2.Funkcje komórek dendrytycznych 7.1.1.1.2.1.Aktywacja komórek dendrytycznych 7.1.1.1.2.2.Sygnały kostymulujące komórek dendrytycznych 7.1.1.1.2.3.Cytokiny wydzielane przez komórki dendrytyczne 7.1.1.1.2.4.Inne interakcje komórek dendrytycznych z limfocytami T 7.1.1.1.2.5.Warianty prezentacji antygenów przez komórki dendrytyczne 7.1.2.Limfocyty B 7.1.3.Makrofagi 7.1.4.Inne komórki prezentujące antygen 7.2.Rozwój odpowiedzi humoralnej 7.2.1.Antygeny rozpoznawane przez limfocyty B 7.2.2.Migracja limfocytów w węzłach limfatycznych 7.2.3.Aktywacja limfocytów B 7.2.3.1.Grudkowe komórki dendrytyczne 7.2.3.2.Powstawanie ośrodków rozmnażania w grudkach 7.2.3.3.Dojrzewanie powinowactwa 7.3.Mitogeny i superantygeny 7.3.1.Mitogeny 7.3.2.Superantygeny 8Aktywacja limfocytów RadosławZagożdżon 8.1. Aktywacja limfocytów T 8.1.1. Rozpoznanie antygenu przez TCR 8.1.2 Synapsa immunologiczna 8.1.3.1.Wczesny etap przekazania sygnału z TCR i rola białek adaptorowych 8.1.3.2.Wewnątrzkomórkowe szlaki przekazania sygnału do aktywacji 8.1.3.2.1.Szlaki związane z metabolizmem fosfatydyloinozytolu 8.1.3.2.2.GTPazy i kaskady kinaz MAP 8.1.3.3. Zmiana fenotypu limfocytu T w wyniku aktywacji 8.1.4.Cząsteczki powierzchniowe wpływające na proces aktywacji limfocytów T 8.1.4.1.Cząsteczki kostymulujące 8.1.4.2.Cząsteczki hamujące aktywację 1.5.Anergia, wyczerpanie i apoptoza limfocytów T 8.2. Aktywacja limfocytów B 8.2.1.Sygnał aktywujący limfocyt B 8.2.2.Cząsteczki powierzchniowe wpływające na proces aktywacji limfocytów B 9 Mechanizmy cytotoksyczności limfocytów Witold Lasek 9.1.Wstępne etapy reakcji cytotoksycznej 9.2.Reakcja cytotoksyczna zależna od ziaren litycznych 9.2.1.Budowa ziaren litycznych 9.2.1.1.Perforyna 9.2.1.2.Granzymy 9.2.1.3.Granulizyna 9.2.2.Mechanizmy zabezpieczające komórki efektorowe przed działaniem własnych czynników cytotoksycznych 9.3.Genetyczne defekty związane z biogenezą i egzocytozą ziaren litycznych 9.4.Reakcje cytotoksyczne zależne od receptorów dla cząsteczek nadrodziny TNF 9.5.Apoptoza jako mechanizm efektorowy cytotoksyczności komórkowej163 10. Populacje i subpopulacje limfocytów Marek Jakóbisiak, Witold Lasek, Jakub Gołąb 10.1.Limfocyty B10.1.1. Limfocyty B regulatorowe 10.2.Limfocyty T 10.2.1.Subpopulacje limfocytów T pomocniczych 10.2.1.1.Limfocyty Th1 10.2.1.2.Limfocyty Th2 10.2.1.3.Limfocyty Th17 10.2.1.4.Limfocyty Tfh 10.2.1.5.Inne subpopulacje limfocytów T pomocniczych 10.2.1.6.Regulacja odpowiedzi immunologicznej przez limfocyty T pomocnicze 10.2.2.Subpopulacje limfocytów T regulatorowych 10.2.3.Subpopulacje limfocytów cytotoksycznych 10.3.Niekonwencjonalne limfocyty T 10.3.1.Limfocyty TyS 10.3.2.Limfocyty MAIT 10.3.3.Limfocyty NKT 10.3.4.Limfocyty GEM 10.4.Nieswoiste komórki limfoidalne 10.5.Komórki NK 10.5.1.Receptory komórek NK i sposób rozpoznawania komórek docelowych 10.5.1.1.Receptory z nadrodziny cząsteczek immunoglobulinopodobnych 10.5.1.2.Receptory lektynowe 10.5.1.3.Inne receptory i koreceptory komórek NK 10.5.2.Fizjologiczna rola komórek NK 10.5.2.1.Rola komórek NK w obronie przeciwnowotworowej 10.5.2.2.Rola komórek NK w obronie przeciwwirusowej 10.5.3.Wykorzystanie komórek NK w leczeniu nowotworów 10.5.4.Cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał (ADCC) 1Cytokiny Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 11.1.Podstawowe właściwości cytokin 11.2.Receptory dla cytokin 11.2.1.Budowa receptorów dla cytokin 11.2.2.Przekazanie sygnału z receptorów dla cytokin 11.3.Interleukiny 11.3.1.Rodzina interleukiny 1 11.3.1.1.Receptory dla cytokin z grupy interleukiny 1 11.3.1.2.Właściwości biologiczne interleukiny 1 p 11.3.2.Interleukina 2 11.3.2.1.Receptory dla interleukiny 2 11.3.2.2.Właściwości interleukiny 2 11.3.2.3.Zastosowania kliniczne 11.3.3.Interleukina 4 11.3.4.Rodzina interleukiny 6 11.3.5.11.3.4.1. Reakcja ostrej fazy 11.3.6.Rodzina interleukiny 10 11.3.7.Rodzina interleukiny 12 11.3.8.Rodzina interleukiny 17 11.4.Interferony 11.4.1.Rodzaje interferonów 11.4.2.Powstawanie interferonów 11.4.3.Receptory dla interferonów 11.4.4.Działanie przeciwwirusowe 11.4.5.Wpływ na układ odpornościowy 11.4.6.Wpływ na proliferację i różnicowanie komórek 11.4.7.Zastosowania terapeutyczne 11.5.Chemokiny 11.5.1.Budowa i podział chemokin i ich receptorów 11.5.2.Funkcje chemokin 11.5.2.1.Wpływ chemokin na ukierunkowaną migrację komórek 11.5.2.2.Wpływ chemokin na aktywację komórek 11.5.2.3.Funkcje chemokin niezwiązane z układem odpornościowym 11.5.3.Mechanizmy regulujące działanie chemokin 11.6.Nadrodzina cząsteczek czynnika martwicy nowotworu 11.6.1.TNF-a 11.6.1.1.Synteza i budowa 11.6.1.2.Receptory dla TNF-a 11.6.1.2.1. Sygnały przekazywane przez receptory dla TNF-a 11.6.1.3.Wpływ TNF-a na układ odpornościowy 11.6.1.4.Próby zastosowań klinicznych 11.6.1.4.1. Zastosowanie inhibitorów TNF-a w klinice 11.6.2.Limfotoksyny 11.6.3.FASL (CD178, APO1L) 11.6.4.TRAIL 2Regulacja odpowiedzi immunologicznej i pamięć immunologiczna Marek Jakóbisiak, Radosław Zagożdżon 12.1.Kooperacja komórek podczas odpowiedzi immunologicznej 12.1.1.Odpowiedź humoralna 12.1.2.Odpowiedź komórkowa 12.2.Udział limfocytów T w regulacji odpowiedzi immunologicznej 12.3.Antyimmunoglobuliny i regulacja idiotypowa 12.3.1.Czynniki reumatoidalne 12.3.2.Przeciwciała antyidiotypowe 12.4.Udział receptorów dla fragmentu Fc przeciwciał w regulacji odpowiedzi immunologicznej 12.5.Udział czynników wiążących immunoglobuliny w regulacji odpowiedzi immunologicznej 12.6.Pamięć immunologiczna 12.6.1.Limfocyty B pamięci 12.6.2.Limfocyty T pamięci 12.6.3.Pamięć immunologiczna innych komórek 3Odporność nieswoista Jakub Gołąb, Marek Jakóbisiak 13.1.Rozpoznawanie drobnoustrojów przez nieswoiste mechanizmy odporności 13.1.1.Cząsteczki rozpoznające wzorce (PRM) 13.1.1.1.Wydzielane PRM 13.1.1.2.Powierzchniowe PRM 13.1.1.2.1.Powierzchniowe PRM uczestniczące w fagocytozie 13.1.1.2.2.Aktywujące receptory z grupy PRR 13.1.1.3.Wewnątrzkomórkowe PRR 13.1.1.3.1.Wewnątrzkomórkowe receptory TLR 13.1.1.3.2.Receptory typu NOD 13.1.1.3.3.Cytoplazmatyczne receptory dla kwasów nukleinowych 13.1.2.Udział receptorów PRR w indukcji zapalenia 13.1.2.1. Aktywacja komórek układu odpornościowego 13.2.Funkcja makrofagów i granulocytów 13.2.1.Powstawanie 13.2.2.Regulacja migracji komórek żernych 13.2.3.Aktywacja 13.3.Fagocytoza i mechanizmy cytotoksyczności komórek żernych 13.4.Mechanizmy zabijania drobnoustrojów przez komórki żerne i inne komórki 13.4.1.Mechanizmy tlenowe 13.4.2.Mechanizmy pozatlenowe i czynniki w nich uczestniczące 13.4.2.1.Defensyny 13.4.2.2.Czynnik bakteriobójczy zwiększający przepuszczalność 13.4.2.3.Katepsyna G 13.4.2.4.Lizozym 13.4.2.5.Inne czynniki 13.4.3.Białka i peptydy o działaniu przeciwmikrobowym wytwarzane przez komórki nabłonkowe 4Układ dopełniacza Marek Jakóbisiak 14.1.Klasyczna droga aktywacji dopełniacza 14.2.Lektynowa droga aktywacji dopełniacza 14.3.Alternatywna droga aktywacji dopełniacza 14.4.Kompleks atakujący błonę 14.5.Receptory dla składników dopełniacza 14.6.Inne właściwości dopełniacza 14.7.Regulacja układu dopełniacza 14.7.1.Błonowe czynniki regulujące aktywność dopełniacza 14.7.2.Osoczowe czynniki regulujące aktywność dopełniacza 5Odporność w błonach śluzowych i skórze Witold Lasek, Dominika Nowis, Jakub Gołąb 15.1. Mechanizmy obronne w błonach śluzowych 15.1.1. Mechanizmy obrony błony śluzowej układu pokarmowego 15.1.1.1.Mechanizmy i bariery obrony nieswoistej 15.1.1.2.Swoiste mechanizmy obrony błony śluzowej układu pokarmowego 15.1.1.2.1.Miejsca indukcji odpowiedzi immunologicznej 15.1.1.2.2.Mechanizmy regulujące powstawanie komórek plazmatycznych wytwarzających IgA 15.1.1.2.3.Miejsca fazy efektorowej odpowiedzi immunologicznej w błonach śluzowych 15.1.1.2.4.Mechanizm wydzielania IgA do światła jelita 15.1.1.2.5.Charakterystyka SIgA 15.1.1.2.6.Limfocyty śródnabłonkowe przewodu pokarmowego 15.1.1.3. Mechanizmy warunkujące utrzymanie homeostazy w układzie pokarmowym 15.1.1.3.1.Tolerancja pokarmowa 15.1.1.3.2.Rola prawidłowej mikroflory przewodu pokarmowego w obronie błon śluzowych 15.1.2.Rola wątroby w mechanizmach odporności w obrębie błon śluzowych 15.1.3.Tkanka limfatyczna i mechanizmy odporności w obrębie układu oddechowego 15.1.3.1.Mechanizmy odporności nieswoistej w układzie oddechowym 15.1.3.2.Specyfika NALT i BALT 15.1.4.Mechanizmy obronne w błonie śluzowej układu rozrodczego 15.2. Układ odpornościowy skóry 15.2.1.Komórki układu odpornościowego skóry 15.2.1.1.Keratynocyty 15.2.1.2.Komórki Langerhansa - naskórkowe makrofagi 15.2.1.3.Komórki dendrytyczne skóry 15.2.1.4.Nieswoiste komórki limfoidalne 15.2.1.5.Limfocyty T 15.2.2.Wpływ promieniowania UV na układ odpornościowy skóry 6Immunologia ciąży Jakub Gołąb 16.1.Wczesne etapy ciąży 16.2.Odpowiedź immunologiczna w doczesnej 16.2.1.Rola komórek NK w ciąży 16.2.2.Makrofagi w doczesnej 16.2.3.Rola limfocytów w ciąży 16.3.Immunologiczne przyczyny niepłodności 16.4.Odporność bierna przekazywana przez łożysko i z mlekiem matki 7Neuroimmunologia Tomasz Stokłosa 17.1.Komunikacja układu odpornościowego i układu nerwowego 17.1.1.Unerwienie narządów limfatycznych - wpływ neuroprzekaźników na komórki układu odpornościowego 17.1.2.Rola układu odpornościowego w odczuwaniu bólu 17.2.Interakcje układu odpornościowego z układem endokrynowym 17.2.1.Rola hormonów w układzie odpornościowym 17.2.2.Oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa 17.3.Interakcje komórek i mediatorów układu odpornościowego w ośrodkowym układzie nerwowym 17.3.1.Działanie cytokin w mózgu 17.3.2.Pirogenne działanie cytokin 17.3.3.Prezentacja antygenów w ośrodkowym układzie nerwowym w kontekście bariery krew-mózg 17.4.Stres i jego wpływ na układ odpornościowy 8Immunohematologia Tomasz Grzywa 18.1. Układy grupowe krwinek czerwonych 18.1.1. Układ grupowy ABO 18.1.1.1. Antygeny układu ABO 18.1.1.2. Przeciwciała układu ABO 18.1.2. Układ grupowy Rh 18.1.2.1.Antygeny układu Rh 18.1.2.2.Przeciwciała układu Rh 18.2.Odpowiedź immunologiczna na immunizację antygenami grupowymi krwi 18.2.1.Powikłania potransfuzyjne 18.2.2.Konflikt serologiczny matczyno-płodowy i choroba hemolityczna płodu i noworodka 18.2.2.1.Konflikt serologiczny w układzie Rh 18.2.2.2.Konflikt serologiczny w układzie ABO 18.2.2.3.Profilaktyka choroby hemolitycznej płodu i noworodka 18.3.Niedokrwistości autoimmunohemolityczne 18.4.Małopłytkowość immunologiczna 18.5.Preparaty i leki stosowane w krwiolecznictwie 18.6.Podstawowe techniki immunohematologiczne 18.6.1.Test aglutynacji 18.6.1.1.Wykrywanie przeciwciał w klasie IgM 18.6.1.2.Wykrywanie przeciwciał w klasie IgG 18.6.1.2.1. Test antyglobulinowy 18.6.1.2.1.1.Bezpośredni test antyglobulinowy (BTA) 18.6.1.2.1.2.Pośredni test antyglobulinowy 18.6.1.3.Próba zgodności 18.6.2.Zasady badań stosowane w immunohematologii 9 Odporność przeciwzakaźna Jakub Gołąb, Dominika Nowis 19.1.Rozwój odpowiedzi przeciwzakaźnej 19.2.Odpowiedź typu 1 19.2.1.Główne etapy rozwoju odpowiedzi typu 1 19.2.2.Mechanizmy efektorowe odpowiedzi typu 1 19.2.2.1.Nieswoiste mechanizmy efektorowe 19.2.2.1.1.Przeciwwirusowe działanie komórek NK 19.2.2.1.2.Przeciwwirusowe działanie interferonów 19.2.2.1.3.Aktywność makrofagów i komórek dendrytycznych 19.2.2.2.Swoiste mechanizmy efektorowe 19.3.Odpowiedź typu 2 19.3.2. Mechanizmy efektorowe odpowiedzi typu 2 19.3.2.1.Nieswoiste mechanizmy efektorowe 19.3.2.2.Swoiste mechanizmy efektorowe 19.4.Odpowiedź typu 3 19.4.1.Odporność przeciw bakteriom zewnątrzkomórkowym 19.4.1.1.Przebieg odpowiedzi nieswoistej w zakażeniach bakteriami zewnątrzkomórkowymi 19.4.1.2.Przebieg odpowiedzi swoistej w zakażeniach bakteriami zewnątrzkomórkowymi 19.4.1.3.Znaczenie mikrobioty dla regulacji funkcji układu odpornościowego 19.4.2.Odporność przeciwgrzybicza 19.4.3.Sepsa 19.5.Mechanizmy unikania odpowiedzi immunologicznej przez patogeny 20 Szczepionki Dominika Nowis 20.1.Rodzaje szczepionek 20.1.1.Szczepionki zawierające żywe atenuowane patogeny 20.1.2.Szczepionki niezawierające żywych atenuowanych patogenów 20.1.3.20.1.2.1. Szczepionki wektorowe i szczepionki mRNA 20.2.Adiuwanty stosowane w szczepionkach 20.3.Drogi podawania szczepionek 20.4.Rozwój odpowiedzi immunologicznej po szczepieniu 20.5.Czynniki wpływające na skuteczność szczepień 20.6.Nieswoiste korzystne działania szczepionek 20.7.Niepożądane działania szczepionek 21 Nadwrażliwość i alergie Witold Lasek 21.1.Nadwrażliwość typu I - alergie 21.1.1.Czynniki warunkujące wystąpienie alergii 21.1.1.1.Wpływ czynników genetycznych 21.1.1.2.Wpływ czynników środowiskowych 21.1.1.2.1.Czynniki infekcyjne 21.1.1.2.2.Czynniki toksyczne, zanieczyszczenia środowiskowe, leki i inne 21.1.1.2.3.Znaczenie sposobu odżywiania, diety i składników pokarmu 21.1.1.2.4.Ekspozycja na alergen 21.1.2.Alergeny 21.1.2.1.Standaryzacja alergenów 21.1.2.2.Struktura alergenów 21.1.2.2.1.Alergeny białkowe (wielkocząsteczkowe) 21.1.2.2.2.Alergeny małocząsteczkowe o charakterze haptenów 21.1.3.Mechanizmy reakcji alergicznych 21.1.3.1.Rola limfocytów Th2 21.1.3.2.Udział IgE w reakcjach alergicznych 21.1.3.2.1.Charakterystyka IgE 21.1.3.2.2.Receptory dla IgE 21.1.3.2.3.Regulacja wytwarzania IgE 21.1.3.3.Udział komórek tucznych i bazofilów w reakcjach nadwrażliwości typu I 21.1.3.3.1.Mechanizm aktywacji komórek tucznych i bazofilów 21.1.3.3.2.Mediatory i czynniki wytwarzane przez komórki tuczne i bazofile 21.1.3.3.2.1.Mediatory preformowane 21.1.3.3.2.2.Mediatory generowane 21.1.3.3.2.3.Cytokiny 21.1.3.4.Udział eozynofilów 21.1.3.4.1.Aktywność wydzielnicza eozynofilów 21.1.3.4.2.Rola eozynofilów w zakażeniach pasożytniczych 21.1.3.4.3.Udział eozynofilów w procesach alergicznych 21.1.4.Przebieg odpowiedzi immunologicznej na alergen 21.1.4.1.Reakcja natychmiastowa (anafilaktyczna) 21.1.4.2.Reakcja późna 21.1.5.Immunologia astmy 21.1.6.Immunoterapia alergenem (odczulanie) 21.1.6.1.Mechanizmy warunkujące efekt leczniczy immunoterapii SCIT 21.1.6.2.Inne warianty immunoterapii alergenem 21.1.7.Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych w leczeniu alergii 21.1.7.1.Modulacja funkcji limfocytów T 21.1.7.2.Blokowanie IgE 21.1.7.3.Blokowanie funkcji eozynofilów 21.1.7.4.Neutralizacja alergenów in vivo 21.2.Nadwrażliwość typu II - reakcje cytotoksyczne 21.2.1.Reakcje potransfuzyjne 21.2.2.Konflikt serologiczny matczyno-płodowy 21.2.3.Cytopenie polekowe 21.3.Nadwrażliwość typu III - reakcje z udziałem kompleksów immunologicznych 21.3.1.Czynniki wpływające na odkładanie się kompleksów immunologicznych w tkankach 21.3.2.Przykłady patologicznych reakcji 21.4. Nadwrażliwość typu IV - reakcje z dominacją odpowiedzi typu komórkowego 21.4.1.Formy nadwrażliwości typu późnego 21.4.2.Alergiczny wyprysk kontaktowy (alergiczne kontaktowe zapalenie skóry) 22 Choroby autoimmunizacyjne Dominika Nowis, Paweł Matryba, Anna Czekalska 22.1.Mechanizmy chroniące przed autoagresją 22.1.1.Sekwestracja autoantygenu 22.1.2.Tolerancja autoantygenów 22.1.2.1.Tolerancja centralna 22.1.2.2.Tolerancja obwodowa 22.1.2.2.1.Brak skutecznej aktywacji wysoce autoreaktywnych limfocytów w obwodowych narządach limfatycznych - anergia i delecja klonalna 22.1.2.2.2.Hamowanie funkcji aktywowanych autoreaktywnych limfocytów - działanie punktów kontrolnych układu odpornościowego 22.1.2.3.Działanie regulatorowych limfocytów T i B 22.2.Czynniki sprzyjające rozwojowi chorób autoimmunizacyjnych 22.2.1.Czynniki genetyczne 22.2.1.1.Geny dla cząsteczek HLA 22.2.1.2.Inne geny 22.2.2.Płeć 22.2.3.Zakażenia 22.2.3.1.Mimikra molekularna 22.2.3.2.Przełamanie molekularnej sekwestracji autoantygenów i zmiana ich konformacji 22.2.3.3.Dostarczenie sygnału niebezpieczeństwa 22.2.3.4.Rozprzestrzenianie się epitopów 22.2.3.5.Zmiana mikrośrodowiska zakażonej tkanki i węzła limfatycznego drenującego limfę z jej okolic 22.2.3.6.Inne mechanizmy związane z zakażeniem 22.2.4.Urazy 22.2.5.Bakteryjna flora jelitowa 22.2.6.Inne czynniki zewnętrzne 22.3.Choroby autoimmunizacyjne człowieka 22.3.1.Podział ze względu na umiejscowienie autoantygenu 22.3.2.Podział ze względu na mechanizmy efektorowe 22.4.Perspektywy terapii chorób autoimmunizacyjnych 22.4.1.Immunoterapia swoista wobec autoantygenu 22.4.2.Immunoterapia nieswoista wobec autoantygenu 23 Niedobory odporności Eliza Głodkowska-Mrówka, Tomasz Stokłosa 23.1. Pierwotne niedobory odporności 23.1.1.Wybrane elementy diagnostyki pierwotnych niedoborów odporności 23.1.1.1.Badania odpowiedzi humoralnej 23.1.1.2.Badania odpowiedzi komórkowej 23.1.1.3.Badania układu dopełniacza 23.1.1.4.Wysokoprzepustowe badania genetyczne 23.1.1.5.Badania przesiewowe noworodków 23.1.2.Złożone niedobory odporności 23.1.2.1.Ciężkie złożone niedobory odporności 23.1.2.1.1.SCID T(-) B(+) 23.1.2.1.2.SCID T(-) B(-) 23.1.2.1.3.Terapia SCID 23.1.2.1.3.1. Terapia genowa 23.1.2.2.Złożone niedobory odporności o lżejszym przebiegu 23.1.2.2.1.Niedobór odporności związany z brakiem cząsteczek MHC klasy II (zespół „nagich" limfocytów) 23.1.2.2.2.Niedobór odporności związany z brakiem cząsteczek MHC klasy I 23.1.2.2.3.Niedobór ligandu CD40 (CD40L, CD154) 23.1.2.2.4.Niedobór ZAP-70 23.1.3.Złożone niedobory odporności przebiegające w zespołach chorobowych 23.1.3.1.Niedobory odporności przebiegające z wrodzoną małopłytkowością - zespół Wiskotta-Aldricha 23.1.3.2.Złożone niedobory odporności związane z zaburzeniami mechanizmów naprawy DNA 23.1.3.2.1.Ataksja teleangiektazja 23.1.3.2.2.Zespół Nijmegen 23.1.3.3.Złożone niedobory odporności związane z dysfunkcją grasicy i innymi zaburzeniami wrodzonymi 23.1.3.3.1. Zespół delecji 22q11.2 (zespół Di George'a) 23.1.3.4.Zespoły hiper IgE 23.1.3.5.Inne złożone niedobory odporności przebiegające w zespołach chorobowych 23.1.4.Niedobory odporności z przewagą zaburzeń wytwarzania przeciwciał 23.1.4.1.Agammaglobulinemia sprzężona z chromosomem X (Brutona) 23.1.4.2.Agammaglobulinemia dziedziczona autosomalnie recesywnie 23.1.4.3.Pospolity zmienny niedobór odporności i choroby o podobnym fenotypie 23.1.4.4.Niedobór odporności związany ze zwiększonym stężeniem IgM (zespół hiper-IgM) 23.1.4.5.Inne niedobory przeciwciał z prawidłową liczbą limfocytów B 23.1.5.Niedobory odporności związane z zaburzeniami regulacji aktywności odpowiedzi immunologicznej 23.1.6.Zaburzenia odporności nieswoistej 23.1.6.1.Niedobory odporności związane z zaburzeniami czynności komórek żernych 23.1.6.1.1.Wrodzone neutropenie 23.1.6.1.2.Zaburzenia reakcji tlenowych i powstawania ROS w fagocytach 23.1.6.2.Niedobory cząsteczek adhezyjnych 23.1.6.3.Dziedziczna wrażliwość na zakażenia prątkami 23.1.6.4.Epidermodysplasia verruciformis 23.1.6.5.Niedobory składników dopełniacza 23.1.6.6.Inne zaburzenia odporności nieswoistej 23.1.6.7.23.2. Wtórne niedobory odporności 23.2.1.Zakażenie HIV i zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS) 23.2.1.1.Budowa wirusa 23.2.1.2.Cykl życiowy wirusa 23.2.1.3.Odpowiedź immunologiczna przeciw HIV 23.2.1.4.Terapia i profilaktyka AIDS 23.2.2.Inne nabyte niedobory odporności 23.2.2.1.Niedożywienie 23.2.2.2.Choroby przewlekłe i metaboliczne 23.2.2.3.Czynniki jatrogenne 23.2.2.4.Niedobory odporności spowodowane przez autoprzeciwciała przeciwko cytokinom 23.2.2.5.Inne przyczyny nabytych niedoborów odporności 24 Immunologia transplantacyjna RadosławZagożdżon, Piotr Trzonkowski, Grzegorz WładysławBasak, Tomasz Stokłosa 24.1. Odpowiedź układu odpornościowego na przeszczep 24.4.1.Indukcja odpowiedzi na przeszczep alogeniczny 24.1.1.1.Prezentacja antygenu w czasie odpowiedzi na przeszczep alogeniczny 24.1.1.2.Udział odporności nieswoistej w indukcji odpowiedzi na przeszczep 24.1.2.Faza efektorowa odpowiedzi na przeszczep alogeniczny 24.1.2.1.Nadostre odrzucanie przeszczepu alogenicznego 24.1.2.2.Ostre odrzucanie przeszczepu alogenicznego 24.1.2.3.Przewlekłe odrzucanie przeszczepu alogenicznego 24.2.Czynniki immunologiczne wpływające na losy przeszczepionego narządu 24.2.1.Dobór w zakresie HLA 24.2.2.Przeszczepy niezgodne pod względem grup krwi układu ABO 24.2.3.Wykrycie uczulenia antygenami HLA 24.3.Przeszczepianie komórek krwiotwórczych 24.3.1.Poszukiwanie i dobór dawcy 24.3.2.Kondycjonowanie 24.3.3.Przeszczepienie i regeneracja 24.3.4.Odrzucenie przeszczepu komórek krwiotwórczych 24.3.5.Zaburzenia odporności po transplantacji 24.3.6.Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi 24.3.6.1.Etap 1 - inicjacja 24.3.6.2.Etap 2 - aktywacja limfocytów T 24.3.6.3.Etap 3 - ekspansja i różnicowanie aloreaktywnych limfocytów T 24.3.6.4.Etap 4 - migracja aktywowanych limfocytów 24.3.6.5.Etap 5 - niszczenie docelowych narządów przez efektorowe limfocyty T 24.3.6.6.Zapobieganie i leczenie GVHD 24.3.6.7.Reakcja przeszczep przeciwko białaczce/nowotworowi (GVL/GVT) 24.4.Tolerancja transplantacyjna 24.5.Immunosupresja 24.5.1. Leki immunosupresyjne stosowane w transplantologii 24.5.1.1.Glikokortykosteroidy 24.5.1.2.Inhibitory drobnocząsteczkowe 24.5.1.2.1.Inhibitory kalcyneuryny (CNI) 24.5.1.2.2.Inhibitory kinazy mTOR 24.5.1.2.3.Inhibitory syntezy DNA 24.5.1.3.Przeciwciała i białka fuzyjne 24.6.Przeszczepy ksenogeniczne 25 Immunologia nowotworów Marek Jakóbisiak, Witold Lasek 25.1.Antygeny nowotworowe 25.1.1.Swoistość antygenów związanych z nowotworem 25.1.2.Heterogenność antygenów związanych z nowotworem 25.1.3.Ekspresja cząsteczek MHC na komórkach nowotworowych 25.2.Odpowiedź immunologiczna przeciw komórkom nowotworowym 25.3.Mechanizmy ułatwiające rozwój nowotworu 25.4.Immunoterapia nowotworów 25.5.25.4.1. Formy immunoterapii nowotworów człowieka 25.4.1.1.Terapia nowotworów przeciwciałami monoklonalnymi 25.4.1.2.Terapia adoptywna 25.4.1.3.Szczepionki przeciwnowotworowe 25.4.1.4.Inne formy immunoterapii nowotworów 25.4.1.4.1.Immunoterapia cytokinami 25.4.1.4.2.Inne preparaty stosowane w nieswoistej immunoterapii nowotworów

1. Udar mózgu 2. Stan po urazach rdzenia 3. Stwardnienie rozsiane 4. Choroba Parkinsona 5. Bóle krzyża 6. Choroby nerwów obwodowych

Rozwój fizyczny oraz motoryczny dzieci i młodzieży Rozwój psychiczny dziecka Żywienie dzieci zdrowych Diagnostyka prenatalna Badanie pediatryczne dziecka Genetyczne uwarunkowania chorób Choroby okresu noworodkowego Wrodzone wady metabolizmu Choroby układu oddechowego Choroby układu krążenia Gastroenterologia Choroby układu krwiotwórczego Choroby nowotworowe u dzieci Choroby układu moczowego

Choroby układu nerwowego u dzieci Wybrane zagadnienia z psychiatrii dzieci i młodzieży Choroby układu wydzielania wewnętrznego Reumatologia wieku rozwojowego Choroby zakaźne Choroby układu odpornościowego i szczepienia ochronne Choroby alergiczne Choroby narządu wzroku u dzieci Otolaryngologia - wybrane zagadnienia Wybrane zagadnienia z chirurgii, urologii, neurochirurgii i ortopedii dziecięcej Postępowanie w stanach zagrożenia życia u dzieci Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej u dzieci Badania i normy w pediatrii

Fizjologia układu pokarmowego . Hormonalna kontrola pobierania pokarmu Hanna Krauss, Magdalena Gibas-Dorna, Emilia Korek 1.2. Motoryka przewodu pokarmowego 1.3. Czynność dokrewna (endokrynna) przewodu pokarmowego 1.4. Soki żolądkowo-jelitowe - czynność egzokrynna przewodu pokarmowego 1.5. Trawienie 1.6. Wchłanianie 1.7. Formowanie kału 1.8. Regulacja pobierania pokarmu 1.9. Sygnały obwodowe związane z kontrolą homeostazy energetycznej 1.10. Regulatory łaknienia syntetyzowane obwodowo 2. Żywienie dzieci i młodzieży Hanna Szajewska, Halina Weker, Piotr Socha, Monika Mielus 2.1. Żywienie w okresie niemowlęcym i poniemowlęcym Hanna Szajewska, Piotr Socha 2.2. Żywienie dzieci w wieku przedszkolnym i młodzieży w wieku szkolnym Halina Weker, Piotr Socha 2.3. Żywienie dzieci z mukowiscydozą Monika Mielus 3. Dietoprofilaktyka i dietoterapia gerontologiczna Roma Krzymińska-Siemaszko, Marta Lewandowicz-Umyszkiewicz, Katarzyna Wieczorówska-Tobis 3.2. Starzenie normalne a patologiczne 3.3. Rekomendacje żywieniowe dla normalnego starzenia 3.4. Rekomendacje żywieniowe dla patologicznego starzenia na przykładzie rekomendacji dla chorych z zaburzeniami funkcji poznawczych 4. Żywienie kobiet ciężarnych i karmiących Małgorzata Moszak 4.2. Zmiana masy ciała kobiet w ciąży 4.3. Zmiany metaboliczne zachodzące w organizmie kobiety pod wpływem ciąży 4.4. Unikanie zatruć pokarmowych w czasie ciąży 4.5. Zapotrzebowanie energetyczne oraz udział makroskładników i mikroskładników w diecie 4.6. Suplementacja witamin i składników mineralnych w diecie kobiet ciężarnych 4.7. Inne ważne aspekty opieki dietetycznej nad kobietą ciężarną 4.8. Żywienie kobiet karmiących Ż yw ie n ie w c h o ro b a c h p r z ew o d u p o k a rm ow e g o 5.1. Żywienie w chorobach górnego odcinka przewodu pokarmowego Magdalena Andrzejewska 5.2. Żywienie w ostrym i przewlekłym zapaleniu trzustki Dagmara Mahadea, Małgorzata Kupczyk, Michał Kloska 5.3. Żywienie w marskości wątroby Dagmara Mahadea, Małgorzata Kupczyk, Michał Kloska 5.4. Żywienie w nieswoistych chorobach zapalnych jelit Marcin A. Kucharski, Małgorzata Moszak 5.5. Żywienie w chorobie trzewnej Paulina Gulbicka 5.6. Żywienie w zespole przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego Ewelina Swora-Cwynar Żywienie w cukrzycy Agnieszka Zawada, Sylwia Stróżyk 6.2. Ogólne zalecenia dietetyczne w cukrzycy według wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) 6.3. Cukrzyca typu 2 6.4. Cukrzyca typu 1 6.5. Cukrzyca wtórna 6.6. Powikłania cukrzycy 6.7. Leczenie dietetyczne pacjentów z przewlekłą cukrzycową chorobą nerek . . 297 6.8. Zamienniki cukru Klaudia Cugini Leczenie dietetyczne otyłości Lucyna Ostrowska 7.1. Otyłość - diagnostyka i patomechanizm 7.2. Cele leczenia dietetycznego w otyłości 7.3. Założenia i metodyka diety redukcyjnej 7.4. Żywienie pacjenta po zabiegu bariatrycznym Problematyka diagnozowania i leczenia dietetycznego pacjentów niedożywionych Stanisław Klęk 8.1. Definicja niedożywienia 8.2. Konsekwencje niedożywienia 8.3. Rozpoznawanie niedożywienia 8.4. Leczenie niedożywienia 9. Postępowanie dietetyczne w zaburzeniach odżywiania Marta Tyszkiewicz-Nwafor, Agnieszka Stopień, Agata Dutkiewicz 9.1. Jadlowstręt psychiczny 9.2. Żarłoczność psychiczna 9.3. Zaburzenie z napadami objadania się 9.4. Inne zaburzenia odżywiania 9.5. Metody uzupełniające leczenie dietetyczne zaburzeń odżywiania 10. Leczenie żywieniowe w chorobach nowotworowych Aleksandra Kapała, Agnieszka Surwiłto 10.1. Wpływ sposobu odżywiania na ryzyko rozwoju choroby nowotworowej 10.2. Problem niedożywienia wśród pacjentów onkologicznych 10.3. Problemy żywieniowe pacjentów onkologicznych 10.4. Cele leczenia żywieniowego w onkologii 10.5. Metodyka planowania diety 10.6. Nowe trendy w leczeniu żywieniowym pacjentów z chorobą nowotworową 11. Żywienie w chorobach nerek Sylwia Małgorzewicz 11.1. Żywienie w przewlekłej chorobie nerek w okresie leczenia zachowawczego 11.2. Żywienie w okresie leczenia za pomocą hemodializy 11.3. Żywienie w okresie leczenia za pomocą dializy otrzewnowej 11.4. Niedożywienie u chorych z PChN 11.5. Żywienie po przeszczepie nerki 11.6. Ostre uszkodzenie nerek - żywienie 11.7. Kamica układu moczowego 12. Żywienie w chorobach układu krążenia Paweł Bogdański, Wiktor B. Szostak, Barbara Cybulska, Longina Kłosiewicz-Latoszek, Mirosław Jarosz 12.1. Postępowanie dietetyczne w nadciśnieniu tętniczym Paweł Bogdański 12.2. Żywieniowa profilaktyka chorób układu krążenia Wiktor B. Szostak, Mirosław Jarosz 12.3. Żywienie w dyslipidemiach Barbara Cybulska, Longina Kłosiewicz-Latoszek, Mirosław Jarosz 13. Zalecenia dietetyczne w wybranych chorobach skóry Zygmunt Adamski, Weronika Pietrenko 13.2. Dieta w łuszczycy 13.3. Dieta w atopowym zapaleniu skóry 13.4. Dieta w trądziku 13.5. Dieta w chorobach pęcherzowych skóry Żywienie osób z nadwrażliwością pokarmową Alina Kanikowska, Martyna Marciniak 14.1. Nadwrażliwość pokarmowa: alergia a nietolerancja 14.2. Nietolerancja pokarmowa 14.3. Alergia pokarmowa 14.3.4. Wybrane alergeny pokarmowe Martyna Marciniak 14.4. Wybrane choroby alergiczne związane z modyfikacją diety 14.5. Niepożądane skutki stosowania diet eliminacyjnych 14.6. Przykładowe diety eliminacyjne Martyna Marciniak Podstawy żywienia klinicznego Stanisław Klęk, Emilia Marcinkowska, Sylwia Miętkiewicz 15.1. Żywienie dojelitowe i pozajelitowe Stanisław Klęk 15.2. Żywienie parenteralne - pielęgnacja dostępu Emilia Marcinkowska, Sylwia Miętkiewicz Prebiotyki, probiotyki, suplementy diety i żywność specjalnego przeznaczenia medycznego Alina Górecka 16.2. Prebiotyki 16.3. Probiotyki 16.4. Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego 16.5. Suplementy diety

Część I. Praktyczne wskazówki do prawidłowego żywienia w różnych okresach życia 1Żywienie niemowląt, dzieci i młodzieży Józef Ryżko, Piotr Socha 1.1.Żywienie w okresie niemowlęcym 1.2.Żywienie dzieci w wieku 1-3 lat 1.3.Żywienie dzieci w okresie przedszkolnym 1.4.Żywienie dzieci w wieku szkolnym 2Żywienie podczas rekreacyjnej aktywności ruchowej oraz w sporcie wyczynowym \Jan Jeszka], Joanna Pieczyńska, Joanna Bajerska 2.1.Zapotrzebowanie energetyczne sportowców w zależności od rodzaju wysiłku fizycznego 2.3.Zapotrzebowanie energetyczne osób trenujących rekreacyjnie 2.4.Węglowodany jako substrat energetyczny podczas wysiłku fizycznego 2.5.Zapotrzebowanie na białko podczas wysiłku fizycznego 2.6.Tłuszcze jako substrat energetyczny podczas wysiłku fizycznego 2.7.Rola witamin i składników mineralnych podczas wysiłku fizycznego 2.8.Znaczenie wody i elektrolitów podczas wysiłku fizycznego 2.9.Środki ergogeniczne dla sportowców 3Żywienie kobiet ciężarnych i karmiących Grzegorz H. Bręborowicz, Mariola Ropacka-Lesiak 3.1.Sposób żywienia w okresie przedkoncepcyjnym 3.2.Żywienie w ciąży 3.3.Żywienie w połogu i okresie karmienia 3.4.Konsekwencje nieprawidłowego odżywiania się w ciąży 4Żywienie osób starszych Wojciech Franciszek Roszkowski, Ewa Sicińska 4.1.Zmiany fizjologiczne i patologiczne w wieku starszym 4.2.Specyficzne problemy żywieniowe w starszym wieku 4.3.Zapotrzebowanie na energię i składniki odżywcze 4.4.Ogólne zasady żywienia osób starszych 5Żywienie w ekstremalnych warunkach środowiska Jerzy Bertrandt 5.1.Ekstremalne warunki środowiska 5.2.Fizjologiczne podstawy żywienia człowieka w skrajnych warunkach termicznych środowiska 5.4.Klimat wysokogórski 5.5.Żywienie w sytuacjach klęsk żywiołowych, katastrof ekologicznych i przemysłowych 5.6.Jetlag- zespół długu czasowego Część II. Rola żywienia w profilaktyce i leczeniu chorób 6Choroby pierwotne na tle niedoborów żywieniowych Ewa Matczuk, Lucjan Szponar 6.1.Niedobory energii i białka 6.2.Niedobory niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) 6.3.Niedobór jodu 6.4.Niedobór wapnia 6.5.Niedobór fluoru 6.6.Niedobór żelaza 6.7.Niedobór magnezu 6.8.Niedobór folianów, w tym kwasu foliowego 6.9.Niedobór witaminy A 6.10.Niedobór witaminy D 6.11.Niedobór witaminy K 6.12.Modyfikacje epigenetyczne a choroby pierwotne 7Żywienie w chorobach jamy ustnej Anna Kurhańska-Flisykowska 7.1.Próchnica zębów 7.2.Choroby twardych tkanek zębów niepróchnicowego pochodzenia 7.3.Choroby przyzębia 7.4.Choroby błon śluzowych jamy ustnej 8Żywienie w chorobach wieku dziecięcego Anna Wiemicka, Małgorzata Matuszczyk, Piotr Socha, Jerzy Socha 8.1.Ostra biegunka 8.2.Biegunka przewlekła 8.3.Nietolerancja mono-i disacharydów 8.4.Alergia pokarmowa 8.5.Celiakia 8.6.Mukowiscydoza 8.7.Żywienie w stanach niedoboru żelaza 9Żywienie w dyslipidemii Małgorzata Moszak, Barbara Cybulska, Wiktor B. Szostak 9.1.Charakterystyka i przemiany lipoprotein 9.2.Diagnostyka dyslipidemii 9.3.Cel leczenia dyslipidemii 9.4.Dieta w leczeniu dyslipidemii 10Żywienie w zaburzeniach czynnościowych układu pokarmowego Jan Chojnacki, Ewa Walecka-Kapica 10.1.Choroby przełyku 10.2.Dyspepsja czynnościowa 10.3.Zaburzenia czynnościowe jelit 10.4.Zaburzenia czynnościowe pęcherzyka żółciowego i zwieracza Oddiego 11Żywienie w prewencji i leczeniu chorób serca i układu krążenia Małgorzata Moszak, Paweł Bogdański 11.1.Czynniki żywieniowe w dietoprofilaktyce CVD 11.2.Zasady żywienia i aktywności fizycznej w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych 11.3.Postępowanie żywieniowe w chorobie niedokrwiennej serca (choroba wieńcowa) 11.5.Postępowanie żywieniowe w niewydolności serca (HF) 12Dieta w nadciśnieniu tętniczym Jerzy Głuszek, Anna Posadzy-Małaczyńska 12.1.Dieta w nadciśnieniu 12.2.Dieta śródziemnomorska 12.3.Inne modyfikacje diety 13Żywienie w cukrzycy Małgorzata Moszak, Bogna Crygiel-Górniak, Marian Crzymisławski 13.1.Epidemiologia cukrzycy 13.2.Podział cukrzycy 13.3.Objawy cukrzycy 13.4.Czynniki ryzyka cukrzycy typu 2 13.5.Diagnostyka cukrzycy 13.6.Leczenie żywieniowe w cukrzycy 13.7.Leczenie dietetyczne pacjentów z otyłością i cukrzycą typu 2 14Żywienie w wybranych chorobach przewodu pokarmowego Małgorzata Moszak, Marian Crzymisławski, Krzysztof Linke 14.1.Żywienie w nietolerancji laktozy 14.2.Żywienie w chorobie trzewnej (celiakii) 14.3.Żywienie w chorobie wrzodowej 14.4.Żywienie osób po resekcji żołądka 14.5.Żywienie w zaburzeniach opróżniania żołądka 14.6.Żywienie w nieswoistych zapalnych chorobach jelit 15Żywienie w alergiach pokarmowych Zbigniew Bartuzi 15.1.Niepożądane reakcje na pokarmy-definicja, klasyfikacja 15.2.Mechanizmy patogenetyczne nadwrażliwości pokarmowej 15.3.Charakterystyka alergenów pokarmowych 15.4.Objawy alergii pokarmowej 16Żywienie w chorobach wątroby Małgorzata Moszak, Marian Grzymisławski 16.1.Leczenie żywieniowe chorych z marskością wątroby 16.2.Stłuszczenie wątroby 16.3.Choroba Wilsona 16.4.Hemochromatoza 16.5.Żywienie pacjentów w ciężkim stanie klinicznym 16.6.Leczenie żywieniowe w okresie okołotransplantacyjnym 17Żywienie w chorobach trzustki Mirosław Jarosz, Jan Dzieniszewski 17.1.Zarys patofizjologii zewnętrznego wydzielania trzustki 17.2.Ostre zapalenie trzustki (OZT) 17.3.Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) 17.4.Mukowiscydoza 17.5.Rak trzustki 17.6.Chory po całkowitym usunięciu trzustki 18Żywienie w chorobach nerek Kazimierz Ciechanowski 18.1.Przewlekła choroba nerek 18.2.Zaawansowane stadia PChN 18.3.Ostra niewydolność nerek 19Żywienie w hiperurykemii i dnie moczanowej Kazimierz Ciechanowski 19.1.Przyczyny hiperurykemii 19.2.Dieta a wytwarzanie kwasu moczowego 19.3.Dieta a wydalanie kwasu moczowego 20Dieta w chorobach tkanki łącznej Bogna Grygiel-Górniak, Marian Grzymisławski 20.1.Zmiany w obrębie struktur stawowych 20.2.Podział chorób tkanki łącznej 20.3.Leczenie chorób tkanki łącznej 21Zasady terapii żywieniowej w osteoporozie Bogna Grygiel-Górniak, Marian Grzymisławski 21.1.Rodzaje osteoporozy 21.2.Czynniki ryzyka złamań w przebiegu osteoporozy 21.3.Rozpoznanie osteoporozy 21.4.Leczenie osteoporozy 21.5.Zalecenia żywieniowe w osteoporozie 22Żywienie w chorobach nowotworowych Mirosław Jarosz, Bogna Grygiel-Górniak, Marian Grzymisławski, Juliusz Przysławski 22.1.Zalecenia żywieniowe i stylu życia w prewencji nowotworów złośliwych 22.2.Stan odżywienia a leczenie choroby nowotworowej 22.3.Dieta w chorobach nowotworowych 23 Żywienie w otyłości Magdalena Białkowska 23.1.Występowanie choroby otyłościowej 23.2.Etiologia choroby otyłościowej 23.3.Czynniki genetyczne 23.4.Czynniki środowiskowe 23.5.Następstwa otyłości 23.6.Leczenie dietetyczne 24Jadłowstręt psychiczny i bulimia \Jerzy Kosowicz\, AndrzejRajewski I.Jadłowstręt psychiczny 24.1.Etiopatogeneza 24.2.Objawy 24.3.Badania przedmiotowe 24.4.Zaburzenia hormonalne 24.5.Leczenie anoreksji 24.6.Powikłania anoreksji 24.7.Rokowanie II.Bulimia 24.9.Objawy i występowanie 24.10.Badania przedmiotowe, diagnostyka 24.11.Leczenie bulimii Część III. Żywienie pozajelitowe i dojelitowe 25Leczenie żywieniowe Bruno Szczygieł, Anna Ukleja 25.1.Rodzaje niedożywienia 25.2.Niedożywienie szpitalne 25.3.Ryzyko niedożywienia 25.4.Identyfikacja chorych niedożywionych 25.5.Ocena stanu odżywienia 25.6.Zapotrzebowanie na składniki odżywcze 25.7.Niektóre wskazania do leczenia żywieniowego 25.8.Metody leczenia żywieniowego Część IV. Praktyczne wskazówki do żywienia człowieka chorego 26Organizacja żywienia zbiorowego w szpitalach Mirosław Jarosz, Halina Turlejska 26.1.Szpitalny system przygotowywania posiłków 26.2.Organizacja i funkcjonowanie żywienia w szpitalu 27Organizacja żywienia zbiorowego w uzdrowiskach Mirosław Jarosz, Halina Turlejska 27.1.Prawidłowe żywienie 27.2.Jadłospis - na co należy zwrócić uwagę 27.3.Bezpieczeństwo zdrowotne posiłków 27.4.Główne zalecenia dotyczące prowadzenia procesów związanych z przygotowaniem posiłków w obiektach żywienia zbiorowego 28Ocena jakości i sposobu żywienia w żywieniu zbiorowym Lucjan Szponar, EwaMatczuk 28.1.Konsekwencje wadliwego żywienia 28.2.Państwowa Inspekcja Sanitarna jako jeden z głównych organów wzmacniania stanu zdrowia publicznego 28.4.Aspekty metodologiczne oceny sposobu żywienia 29Poradnictwo dietetyczne Lucyna Pachocka 29.1.Rozwój poradnictwa dietetycznego 29.2.Kształcenie dietetyków 29.3.Zatrudnienie dietetyków 29.4.Zadania poradnictwa dietetycznego 29.5.Formy poradnictwa dietetycznego 30Interakcje leków z żywnością Mirosław Jarosz 30.1.Zmniejszenie wchłaniania leków 30.2.Zwiększenie wchłaniania leków 30.3.Zaburzenia metabolizmu leków 30.4.Działania synergiczne leków i składników żywności 30.5.Działania antagonistyczne leków i składników żywności 31Wybrane zagadnienia technologii potraw Józef Korczak 31.1.Zadania i metody obróbki wstępnej 31.2.Zadania i metody obróbki cieplnej potraw 31.3.Wpływ procesów technologicznych na wartość odżywczą potraw 31.4.Stabilność witamin a technologia potraw 31.5.Przemiany białek w technologii potraw 31.7.Przemiany węglowodanów w przyrządzaniu potraw 31.8.Przemiany tłuszczów

Rozpoznawanie czegokolwiek. Wprowadzenie do metod obrazowania 2. Rozpoznawanie poprawnego technicznie radiogramu klatki piersiowej 3. Rozpoznawanie prawidłowej anatomii płuc 4. Rozpoznawanie prawidłowej anatomii serca 5. Różnicowanie między chorobami pęcherzyków płucnych a śródmiąższowymi chorobami płuc 6. Rozpoznawanie przyczyn zacienienia połowy klatki piersiowej (całego pola płucnego) 7. Rozpoznawanie niedodmy 8. Rozpoznawanie płynu opłucnowego 9. Rozpoznawanie zapalenia płuc 10. Rozpoznawanie prawidłowego położenia cewników i rurek oraz potencjalnych powikłań:: radiologia w stanie krytycznym pacjenta 11. Rozpoznanie innych chorób klatki piersiowej 12. Rozpoznawanie chorób serca u dorosłych 13. Rozpoznawanie prawidłowej i nieprawidłowej jamy brzusznej i miednicy:: konwencjonalne zdjęcia RTG 14. Rozpoznawanie prawidłowej jamy brzusznej i miednicy:: tomografia komputerowa 15. Rozpoznawanie niedrożności jelit 16. Rozpoznawanie powietrza w jamie brzusznej poza światłem przewodu pokarmowego 17. Rozpoznawanie nieprawidłowych zwapnień i ich przyczyn 18. Rozpoznawanie nieprawidłowości przewodu pokarmowego, wątroby i dróg żółciowych oraz układu moczowego 19. Ultrasonografia:: zasady działania oraz zastosowanie w obrazowaniu jamy brzusznej i miednicy 20. Ultrasonografia w badaniach naczyniowych i pediatrycznych oraz przyłóżkowe badania USG 21. Rezonans magnetyczny:: zasady działania i rozpoznawanie podstawowych objawów 22. Rozpoznawanie nieurazowych nieprawidłowości w kośćcu kończyn, w tym zwyrodnienia i zapalenia stawów 23. Rozpoznawanie nieurazowych nieprawidłowości w obrębie kręgosłupa 24. Rozpoznawanie urazów w obrębie kośćca 25. Rozpoznawanie obrazowych objawów urazów klatki piersiowej 26. Rozpoznawanie obrazowych objawów urazów jamy brzusznej i miednicy 27. Rozpoznawanie niektórych częstych przyczyn nieprawidłowości wewnątrzczaszkowych 28. Rozpoznawanie chorób u dzieci 29. Zastosowanie interwencji pod kontrolą obrazową w diagnostyce i terapii:: radiologia interwencyjna 30. Rozpoznawanie objawów w obrazowaniu piersi

Proces fizjoterapii: badania wnioskowanie kliniczne Elly Hengeveld Proces fizjoterapii Badanie w fizjoterapii Paradygmaty w fizjoterapii Diagnoza fizjoterapeutyczna ocena budowy i funkcji narządu ruchu Ocena podczas trwania leczenia Wnioski po dwóch lub trzech sesjach terapeutycznych Ocena retrospektywna Końcowa ocena analityczna Ocena budowy i funkcji narządu ruchu Metody pomiarów określonych struktur Pomiary stawów według neutralnej metodyzerowej Barbara Trinkle Badanie funkcji mięśni Wskaźnik masy ciała (BMI) lan Cobri Pomiar fałdów skórnych Jan Cabri Badanie stawów i struktur otaczających Mechthild Doelken Integracja nerwów obwodowych W badaniu narządu ruchu Brigitte Tampin Badanie postawy ciała i równowagi mięśniowej Postawa statyczna Postawa ciała i grawitacja Postawa i system sensoryczny Postawa i obciążanie kości Badanie postawy ciała i równowagi mięśniowej Salah Bacha Badanie czynności dnia codziennego Jan Cabri ocena podstawowych czynności dnia codziennego (skala Amundsena, skala Katza; ADL) Wskaźnik oceny funkcjonalnej (FSI) Kwestionariusz Rolanda-Morrisa (Roland-Morris Questionnaire - RMO Skala Barthel (Mahoney 1965 Funkcjonalna ocena sprawności (FPE) Urządzenia przenośne (Hand- -held Device, HHD Dynamometria izokinetyczna Postawa stawów i moment obrotowy Adaptacja mięśni Do zmieniającej się postawy Diagnoza Prawidłowa postawa ciała Badanie postawy Parametry oceny stawu Postawa dynamiczna Mięśnie Podstawowe zasady Zadania układu mięśniowo- -powięziowego Funkcjonalna ocena mięśni w układzie mięśniowo- -powięziowym odpowiedź na dysfunkcje źródła dysfunkcji Ocena postawy Ból jako główny objaw Mechthild Doelken Ból jako główny objaw Teoretyczne podstawy bólu jako głównego objawu Percepcja bólu Klasyfikacja bólu Przyczyny bólu Nocyceptory Transmisja impulsów bólu Strategie zachowań, relacje terapeuta-pacjent Diagnostyka wydolności sercowo-krążeniowej i oddechowej pacjenta oddychanie - badanie układu oddechowego Petra Kirchner Podstawowe informacje na temat oddychania z perspektywy fizjoterapeuty Przykładowy schemat badania Badanie układu oddechowego Krok po kroku Badanie fizykalne pacjentów, u których głównym objawem jest ból Historia pacjenta Dokumentacja historii bólu Zachowanie ruchu Zmiany napięcia mięśniowego Ból receptorowy narządu ruchu Neuroanatomia nerwów Obwodowych i rdzeniowych Pomiar bólu (algometria lalgezymetria Badanie funkcji serca Andreas Fruend Jak określić pojemność i zdolność adaptacji serca Przygotowanie historii pacjenta do badania Kryteria obiektywne subiektywne Diagnostyka Wydolności sercowo-krążeniowej i oddechowej pacjenta

Co zrobić jeśli wystąpi kolka nerkowa? Potencjalne powikłania i zagrożenia związane z kamicą Diagnostyka kamicy układu moczowego Badanie lekarskie Badania obrazowe Badania laboratoryjne krwi i moczu Badanie składu złogu Zasady zachowawczego leczenia kamicy układu moczowego Dieta w poszczególnych rodzajach kamicy Hiperkalcuria Hiperurykozuria Cystynuria Leczenie zabiegowe małoinwazyjne Kiedy konieczne jest leczenie zabiegowe? Kamica nerki - ESWL Nefrolitotrypsja przezskórna - PCNL Endoskopowa wsteczna chirurgia nerkowa - RIRS Ureterolitotrypsja - URSL Cystolitotrypsja - usuwanie złogów z pęcherza moczowego Leczenie operacyjne otwarte - open surgery Opieka pielęgniarska Postępowanie pielęgniarskie z pacjentem z kamicą układumoczowego Zalecenia pielęgniarskie w domu pacjenta po wykonanych zabiegach małoinwazyjnych

WPROWADZENIE DO MEDYCYNY SPORTÓW WALKI 1.Sporty walki - definicje i klasyfikacje 2.Historia, charakterystyka i zasady współzawodnictwa w wybranych sportach walki Boks Boks tajlandzki, boks tajski (muay thai) Brazylijskie jiu-jitsu Judo Karate Kendo Kickboxing Mieszane sztuki walki Sambo Sumo Szermierka sportowa Taekwondo Wushu Zapasy 3.Przepisy prawne regulujące organizację opieki zdrowotnej nad sportowcem w Polsce PODSTAWY FIZJOLOGII I BIOCHEMII WYSIŁKU FIZYCZNEGO 57 3.Fizjologia narządu ruchu 4.Fizjologia układu krążenia 6.Fizjologia układu oddechowego 7.Energetyka wysiłku fizycznego 8.Podstawowa i całkowita przemiana materii oraz metody ich oceny PODSTAWOWE BADANIA DIAGNOSTYCZNE 8.Badanie sportowo-lekarskie 10.Badania laboratoryjne BADANIA DIAGNOSTYCZNE UKŁADU KRĄŻENIA 11.Badanie elektrokardiograficzne 12.Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa 13.Pulsometria w monitorowaniu efektów treningowych 14.Badanie spirometryczne 15.Spirometria wysiłkowa Wskazania i przeciwwskazania do spirometrii OCENA WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ I SPRAWNOŚCI SPEGALNEJ W SPORTACH WALKI 16.Wydolność fizyczna - definicje 17.Proste testy laboratoryjne oparte na pomiarach tętna 18.Próby boiskowe 19.Pośrednie metody wyznaczania pułapu tlenowego 20.Spiroergometria 21.Wydolność beztlenowa 22.Testy sprawności specjalnej w sportach walki ŻYWIENIE I SUPLEMENTAGA W SPORTACH WALKI 23.Energia i makroskładniki 24.Suplementy diety w sportach walki 25.Redukcja masy ciała w sportach walki 26.Triada sportsmenek. Względny niedobór energii w sporcie TRAUMATOLOGIA SPORTÓW WALKI 27.Epidemiologia, charakterystyka i przyczyny urazów w sportach walki 27.Urazy czaszkowo-mózgowe 28.Urazy twarzoczaszki 29.Urazy klatki piersiowej 30.Urazy jamy brzusznej 32.Urazy okolicy krocza 33.Urazy kręgosłupa 34.Pourazowe uszkodzenia tkanek miękkich narządu ruchu 35.Złamania kości długich AKTYWIZACJA I OPTYMALIZACJA PROCESÓW WYPOCZYNKOWYCH. BIOHACKING 36.Fizjologia i patofizjologia zmęczenia 37.Fizjologia restytucji powysiłkowej i metody jej wspomagania 38.Chronobiologia w treningu sportowym i wypoczynku 39. Fizjoterapeutyczne metody i środki odnowy biologicznej 40.Fitopreparaty wspomagające restytucję powysiłkową NIEDOZWOLONE WSPOMAGANIE ZDOLNOŚCI WYSIŁKOWYCH 41.Niedozwolone wspomaganie w sportach walki 42.Problem dopingu w sportach walki 43.Organizacja walki z dopingiem. Lista substancji i metod zabronionych

Rozdział I. Kość skroniowa. Ucho. Narząd słuchu 1.1.JERZY KUCZKOWSKI. Kość skroniowa. Anatomia i fizjologia ucha Temporal bone. Anatomy and physiology of the ear 1.2.JERZY KUCZKOWSKI. Narząd słuchu. Badanie ucha Hearing organ. Ear examination badanie otoskopowe, technika irygacji ucha, technika próby Politzera, próba przetokowa, badanie endoskopowe ucha 1.3.TOMASZ PRZEWOŹNY. Audiologia. Badanie słuchu. Audiometria tonalna progowa, mowy, nadprogowa, wysokoczęstotliwościowa, impedancyjna, odpowiedzi wywołanych, emisje otoakustyczne (SOAEs, TEOAEs, DPOAEs). Badania śródoperacyjne narządu słuchu. Badania wykrywające symulacje głuchoty. Przezczaszkowe USG (TDU) Audiology. Hearing test. Threshold, speech, supra-threshold, high-frequency, impedance audiometry, evoked responses, otoacoustic emissions (SOAEs, TEOAEs, DPOAEs). Intraoperative examination of the hearing organ. Research to detect simulations of deafness. Transcranial ultrasound (TDU) badanie akumetryczne, próby stroikowe (Webera, Rinnego, Schwabacha, Getlè, Binga), audiometria tonalna progowa, audiometria mowy, audiometria nadprogowa, audiometria wysokoczęstotliwościowa, audiometria impedancyjna, audiometria odpowiedzi wywołanych, emisje otoakustyczne (SOAEs, TEOAEs, DPOAEs), badania śródoperacyjne narządu słuchu, badania wykrywające symulacje głuchoty, przezczaszkowe USG 1A TOMASZ NOWICKI. Diagnostyka radiologiczna kości skroniowej Imaging of the temporal bone Rozdział II. Układ równowagi. Nerwy czaszkowe. Nerw twarzowy 2.1.WALDEMAR NAROŻNY. Układ równowagi. Badanie podmiotowe i przedmiotowe w diagnostyce zawrotów głowy i zaburzeń równowagi Balance system. The patient's medical history in vertigo and balance disorders diagnostics 2.2.KAMIL KOWALCZYK, BARTOSZ KARASZEWSKI. Badanie przedmiotowe w diagnostyce zawrotów głowy i zaburzeń równowagi Physical examination in the diagnosis of dizziness and balance disorders ocena położenia gałek ocznych, badanie ruchomości gałek ocznych, zaburzenia skojarzonego spojrzenia, niedowład mięśni gałkoruchowych, ocena oczopląsu, ocena ruchów sakkadowych, badanie ruchów wodzenia (podążania), badanie systemów stabilizujących obraz na siatkówce, badanie odruchu przedsionkowo-ocznego, badanie hamowania odruchu przedsionkowo-ocznego poprzez fiksację, badanie oczopląsu optokinetycznego, próby położeniowe, badanie postawy i chodu 2.3.WALDEMAR NAROŻNY. Elektronystagmografia (ENG) Electronystagmography 2.4.TOMASZ PRZEWOŹNY. Wideonystagmografia Videonystagmography 2.5.KAMIL KOWALCZYK, BARTOSZ KARASZEWSKl. Nerwy czaszkowe. Objawy otolaryngologiczne w uszkodzeniach nerwów czaszkowych Cranial nerves. Otolaryngological symptoms in cranial nerve injuries objawy otolaryngologiczne w uszkodzeniach nerwów czaszkowych 2.6. DOMINIKSTODULSKI. Anatomia i fizjologia nerwu twarzowego. Badanie chorych z porażeniem nerwu twarzowego. Ocena stopnia uszkodzenia nerwu twarzowego. Testy lokalizacyjne w porażeniu nerwu twarzowego. Badania elektrofizjologiczne nerwu twarzowego The anatomy and function of the facial nerve. The examination of patients with facial nerve palsy. The assessment of a degree of facial nerve palsy. Localization and electrophysiological tests of 7th nerve dysfunction badanie chorych z porażeniem nerwu twarzowego, ocena stopnia uszkodzenia nerwu twarzowego, skala House'a i Brackmanna (HB), testy lokalizacyjne w porażeniu nerwu twarzowego, badania elektrofizjologiczne nerwu twarzowego Rozdział III. Nos i zatoki przynosowe 3.1.DOMINIK STODULSKI. Anatomia, fizjologia nosa i zatok przynosowych. Wywiad w chorobach nosa i zatok przynosowych Anatomy, physiology of the nose and paranasal sinuses. Symptomatology in diseases of the nose and paranasal sinuses 3.2.ANDRZEJ SKOREK. Badania przedmiotowe i dodatkowe w chorobach nosa i zatok przynosowych Objective and additional examinations in diseases of the nose and paranasal sinuses rynoskopia przednia, rynoskopia tylna, badanie endoskopowe nosa i zatok, badanie drożności nosa (rynomanometria, rynometria akustyczna), badanie narządu węchu (olfaktometria), badanie narządu Jacobsona (lemieszowego) 3.3.TOMASZ NOWICKI. Badania obrazowe w chorobach nosa i zatok Imaging in diseases of the nose and sinuses Rozdział IV. Jama ustna i gardło. Gruczoły ślinowe. OSAS 4.1.ANNA STARZYŃSKA. Anatomia i fizjologia jamy ustnej. Badanie jamy ustnej Anatomy and oral physiology. Examination of the oral cavity badanie jamy ustnej 4.2.DOMINIK STODULSKI. Anatomia i fizjologia gruczołów ślinowych. Badanie gruczołów ślinowych Anatomy and physiology of salivary glands. Examination of salivary glands badanie ślinianek, sialoendoskopia, sialometria 4.3.TOMASZ NOWICKI, EDYTA SZUROWSKA. Badania obrazowe ślinianek Imaging studies of salivary glands 4.4.KATARZYNA POŁAWSKA. Anatomia i fizjologia gardła. Badanie gardła Throat anatomy and physiology. Throat examination badanie gardła, faryngoskopia, badanie szpatułkami części ustnej gardła, badanie części krtaniowej gardła przy użyciu lusterka krtaniowego, rynoskopia tylna, badanie endoskopem sztywnym i fiberoskopem, badanie gardła endoskopem giętkim 4.5.KAROLINA MARKIET. Badania obrazowe gardła Imaging of the pharynx 4.6.JACEK WOLF. Zespół obturacyjnego bezdechu sennego (OSAS). Badanie polisomnograficzne (PSG) Obstructive sleep apnea syndrome (OSAS). Polysomnography examination (PSG) skala senności Epworth (ocena dziennej senności), badanie PSG 4.7.JERZY KUCZKOWSKI, DMITRY TRETIAKOW. Badanie otolaryngologiczne chorych z OSAS. Skala Mallampatiego Otolaryngological examination of patients with OSAS. Mallampati's score skala Mallampatiego, fiberoskopia u chorych z zespołem OSAS, manewr Mullera, endoskopowe badanie 4.8.KAROLINA MARKIET. Badania obrazowe chorych z OSAS Imaging techniques in patients suffering from OSAS Rozdziały. Szyja i przełyk. Ezofagoskopia 5.1.DOMINIK STODULSKI. Anatomia topograficzna szyi. Badanie szyi Topographic anatomy of the neck. Neck examination badanie szyi, biopsja aspiracyjna cienkoigłowa i gruboigłowa 5.2.KAROLINA MARKIET. Badania obrazowe szyi Imaging of the neck 5.3.JOANNA CIESZYŃSKA, JERZY KUCZKOWSKI. Anatomia i fizjologia przełyku. Badanie przełyku. Ezofagoskopia Anatomy and physiology of the esophagus. Esophageal examination. Esophagoscopy badanie przełyku, technika ezofagoskopii, endoskopia przełyku giętka, pH-metria 5.4.TOMASZ NOWICKI. Badania obrazowe przełyku Esophageal imaging studies Rozdział VI. Krtań, tchawica i drzewo oskrzelowe. Laryngoskopia. Tchawica. Bronchoskopia. Diagnostyka patomorfologiczna. bakteriologiczna i molekularna. TNM 6.1.JERZY KUCZKOWSKI, JOANNA CIESZYŃSKA. Anatomia i fizjologia krtani i tchawicy Anatomy and physiology of the larynx and trachea 6.2.BOGUSŁAWMIKASZEWSKI. Laryngoskopia pośrednia, bezpośrednia, mikrolaryngoskopia Direct, indirect laryngoscopy, microlaryngoscopy laryngoskopia bezpośrednia, mikrolaryngoskopia 6.3.JERZY KUCZKOWSKI, JOANNA CIESZYŃSKA. Bronchoskopia Bronchoscopy 6.4.TOMASZ NOWICKI. Diagnostyka radiologiczna krtani i tchawicy Radiological diagnosis of larynx and trachea 6.5.WOJCIECH BIERNAT. Diagnostyka patomorfologiczna w otolaryngologii Pathomorphological diagnostics in otolaryngology metody diagnostyczne w patomorfologii, tryb badania patomorfologicznego 6.6.MONIKA SAKOWICZ-BURKIEWICZ. Diagnostyka molekularna w otolaryngologii Molecular diagnostics in otolaryngology genetyka niedosłuchu izolowanego, badania molekularne 6.7.JOLANTA KOMARNICKA. Diagnostyka mikrobiologiczna w otolaryngologii Microbiological diagnosis in otolaryngology pobranie materiału 6.8.ANDRZEJ SKOREK. Klasyfikacja nowotworów złośliwych głowy i szyi (TNM) Classification of head and neck malignancies (TNM) Rozdział VII. Foniatria 7.1. JERZY KUCZKOWSKI, JOANNA CIESZYŃSKA. Narząd głosu i mowy. Metody badań foniatrycznych. Subiektywne i obiektywne metody oceny głosu i mowy The organ of voice and speech. Phoniatric testing methods. Subjective and objective methods of voice and speech evaluation metody badań foniatrycznych, subiektywne i obiektywne metody oceny głosu i mowy, stroboskopia, analiza akustyczna głosu i mowy (MDVP), uzupełniające metody badania narządu głosu Rozdział VIII. Otolaryngologia dziecięca 8.1.ANETA SKONIECKA. Embriologia otolaryngologiczna Embryology otolaryngology 8.2.WOJCIECH BRZOZNOWSKI. Anatomia uszu, nosa, gardła i krtani u dzieci. Badanie słuchu u dzieci. Diagnostyka zaburzeń komunikatywnych u dzieci. Zasady stosowania aparatów słuchowych u dzieci. Ciała obce. Diagnostyka obrazowa u dzieci Anatomy of the ears, nose, throat and larynx in children. Hearing test in children. Diagnostics of communicative disorders in children. The rules for the use of hearing aids in children. Foreign objects. Diagnostic imaging in children , badania słuchu u dzieci, diagnostyka zaburzeń komunikatywnych, zasady stosowania aparatów słuchowych u dzieci, ciała obce, diagnostyka obrazowa u dzieci, badania przesiewowe słuchu u dzieci, diagnostyka wad rozwojowychudzieci(TK,MR.,fistulografia) Rozdział IX. Rehabilitacja w otolaryngologii 9.1.HANNA TOMCZAK. Rehabilitacja medyczna w otolaryngologii. Wybrane aspekty Medical rehabilitation in otolaryngology. Selected aspects 9.2.JOANNA JABŁOŃSKA-BRUDŁO. Niedowład obwodowy nerwu twarzowego Peripheral paresis facial nerve 9.3.ANNA WALENCIK-TOPIŁKO. Rehabilitacja logopedyczna w otolaryngologii Logopedie rehabilitation in otolaryngology 9.4.TOMASZ PRZEWOŹNY. Rehabilitacja zaburzeń równowagi Rehabilitation of balance disorders

1. Zapotrzebowanie energetyczne organizmu człowieka - Ewa Lange 1.1. Zapasy energii w organizmie 1.2. Całkowite dobowe wydatki energetyczne organizmu 1.3. Bilans energii 1.4. Aktywność fizyczna 1.5. Obliczanie wartości wydatków energetycznych 1.6. Ustalanie zapotrzebowania na energię 2. Znaczenie węglowodanów w żywieniu człowieka - Ewa Lange 2.1. Charakterystyka węglowodanów 2.2. Metabolizm węglowodanów 2.3. Zalecane spożycie węglowodanów 2.4. Znaczenie błonnika pokarmowego w żywieniu człowieka Charakterystyka błonnika pokarmowego Źródła błonnika pokarmowego w diecie Właściwości prozdrowotne błonnika pokarmowego Zalecenia spożycia błonnika pokarmowego Ograniczenia i przeciwwskazania do stosowania diety bogatoresztkowej 2.5. Indeks glikemiczny żywności i jego znaczenie w dietoprofilaktyce i dietoterapii Definicje indeksu i ładunku glikemicznego Znaczenie fizjologiczne produktów i posiłków o różnym indeksie glikemicznym Indeks i ładunek glikemiczny produktów spożywczych Czynniki wpływające na wartość indeksu glikemicznego produktów spożywczych Znaczenie indeksu i ładunku glikemicznego diety dla zdrowia 3. Białko - Dominika Głąbska, Dariusz Włodarek 3.1. Budowa chemiczna białek 3.2. Podział i charakterystyka aminokwasów i białek 3.3. Metabolizm białka 3.4. Rola aminokwasów i białka w organizmie 3.5. Źródła pokarmowe białka 3.6. Konsekwencje niedostatecznego i nadmiernego spożycia białka 4. Tłuszcze - Dominika Głąbska, Dariusz Włodarek 4.1. Budowa chemiczna tłuszczów 4.2. Podział i źródła kwasów tłuszczowych 4.3. Metabolizm tłuszczu 4.4. Rola tłuszczu w organizmie 4.5. Źródła pokarmowe tłuszczu 4.6. Konsekwencje niedostatecznego i nadmiernego spożycia tłuszczu 5. Witaminy - Dominika Głąbska, Dariusz Włodarek 5.1. Charakterystyka ogólna witamin 5.2. Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach Witamina A Witamina D Witamina E Witamina K 5.3. Witaminy rozpuszczalne w wodzie Witamina B1 Witamina B2 Witamina B3 (PP) Witamina B5 Witamina B6 Witamina B8 (H) Witamina B9 Witamina B12 Witamina C Cholina 6. Składniki mineralne - Dominika Głąbska, Dariusz Włodarek 6.1. Charakterystyka ogólna Znaczenie składników mineralnych 6.2. Wapń Znaczenie wapnia Występowanie wapnia Niedobory wapnia Nadmierna podaż wapnia 6.3. Fosfor Znaczenie fosforu Występowanie fosforu Niedobory fosforu Nadmierna podaż fosforu 6.4. Potas Znaczenie potasu Występowanie potasu Niedobory potasu Nadmierna podaż potasu 6.5. Siarka Znaczenie siarki Występowanie siarki Niedobory i nadmierna podaż siarki 6.6. Sód Znaczenie sodu Występowanie sodu Niedobory sodu Nadmierna podaż sodu 6.7. Chlor Znaczenie chloru Występowanie chloru Niedobory chloru Nadmierna podaż chloru 6.8. Magnez Znaczenie magnezu Występowanie magnezu Niedobory magnezu Nadmierna podaż magnezu 6.9. Żelazo Znaczenie żelaza Występowanie żelaza Niedobory żelaza Nadmierna podaż żelaza 6.10. Fluor Znaczenie fluoru Występowanie fluoru Niedobory fluoru Nadmierna podaż fluoru 6.11. Cynk Znaczenie cynku Występowanie cynku Niedobory cynku Nadmierna podaż cynku 6.12. Miedź Znaczenie miedzi Występowanie miedzi Niedobory miedzi Nadmierna podaż miedzi 6.13. Jod Znaczenie jodu Występowanie jodu Niedobory jodu Nadmierna podaż jodu 6.14. Mangan Znaczenie manganu Występowanie manganu Niedobory i nadmierna podaż manganu 6.15. Selen Znaczenie selenu Występowanie selenu Niedobory selenu Nadmierna podaż selenu 6.16. Chrom Znaczenie chromu Występowanie chromu Niedobory chromu 7. Klasyfikacja diet - Dariusz Włodarek, Ewa Lange 7.1. Żywienie podstawowe 7.2. Charakterystyka diety łatwostrawnej 7.3. Dieta łatwostrawna o zmienionej konsystencji Dieta płynna Dieta płynna wzmocniona Dieta papkowata Klasyfikacja diet o zmienionej teksturze i dla zagęszczonych płynów 7.4. Charakterystyka diety bogatoresztkowej 8. Postępowanie dietetyczne w chorobach przewodu pokarmowego 8.1. Choroba refluksowa - Dariusz Włodarek 8.2. Choroba wrzodowa - Dariusz Włodarek 8.3. Zespół jelita drażliwego - Dariusz Włodarek Ewa Lange Znaczenie czynników żywieniowych w zespole jelita drażliwego Dieta FODMAP Błonnik pokarmowy w terapii zespołu jelita drażliwego Probiotyki w terapii zespołu jelita drażliwego Żywność zawierająca gluten w terapii zespołu jelita drażliwego 8.4. Nieswoiste choroby zapalne jelit - Dominika Głąbska Epidemiologia Etiologia Obraz kliniczny Terapia Rola żywienia Rola probiotykoterapii Żywienie w okresie zaostrzeń Żywienie w okresie remisji 8.5. Bakteryjny przerost jelita cienkiego - Joanna Myszkowska-Ryciak Danuta Gajewska Epidemiologia i czynniki ryzyka Objawy i diagnostyka Leczenie farmakologiczne Dietoterapia Probiotyki Podsumowanie 8.6. Zaparcie - Danuta Gajewska Dariusz Włodarek Joanna Myszkowska-Ryciak Definicja zaparcia Postacie zaparcia Postępowanie terapeutyczne Leczenie dietetyczne 8.7. Przewlekłe zapalenie trzustki - Dariusz Włodarek Joanna Myszkowska-Ryciak 9. Postępowanie dietetyczne w chorobach wątroby - Danuta Gajewska, Dariusz Włodarek 9.1. Funkcje wątroby 9.2. Żywienie w przewlekłych chorobach wątroby Energia Białko Tłuszcze Węglowodany Błonnik Witaminy i składniki mineralne 9.3. Postępowanie dietetyczne w wybranych chorobach wątroby i powikłaniach zalecenia szczegółowe Ostre wirusowe zapalenie wątroby Alkoholowa choroba wątroby Marskość wątroby Wodobrzusze Niedożywienie 10. Nieprawidłowe reakcje na pokarm - Ewa Lange 10.1. Alergie pokarmowe Definicja i objawy alergii pokarmowej Alergeny pokarmowe Leczenie dietetyczne alergii pokarmowych 10.2. Niealaergiczne nieprawidłowe reakcje na pokarm Nietolerancje pokarmowe Celiakia Nieceliakalna, niealergiczna, nieprawidłowa reakcja na zboża glutenowe 10.3. Dietozależne rzadkie choroby metaboliczne Fenyloketonuria Homocystynuria 11. Dietoterapia i dietoprofilaktyka otyłości - Ewa Lange, Dariusz Włodarek 11.1. Definicja i klasyfikacja otyłości Ocena zawartości tkanki tłuszczowej w ciele Prawidłowa i należna masa ciała Otyłość metaboliczna 11.2. Epidemiologia otyłości 11.3. Etiologia otyłości Czynniki genetyczne warunkujące powstawanie otyłości Czynniki biologiczne i farmakologiczne warunkujące powstawanie otyłości Czynniki środowiskowe warunkujące powstawanie otyłości 11.4. Znaczenie bilansu energetycznego i mechanizmów regulacji spożycia pożywienia w otyłości i redukcji masy ciała 11.5. Rezerwy energii w organizmie 11.6. Skutki zdrowotne otyłości 11.7. Cele leczenia otyłości 11.8. Metody leczenia otyłości 11.9. Dietoterapia otyłości Diety niskoenergetyczne Znaczenie makroskładników w diecie niskoenergetycznej Dobór produktów i potraw w diecie redukującej masę ciała Diety bardzo niskoenergetyczne Diety niekonwencjonalne i o różnym udziale makroskładników 11.10. Aktywność fizyczna jako element wspomagania redukcji masy ciała 11.11. Inne metody leczenia otyłości 12. Postępowanie dietetyczne w nadciśnieniu tętniczym - Lucyna Kozłowska, Danuta Gajewska 12.1. Definicja i klasyfikacja nadciśnienia tętniczego 12.2. Epidemiologia nadciśnienia tętniczego 12.3. Leczenie nadciśnienia tętniczego Terapia dietetyczna Diety rekomendowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego 13. Dietoprofilaktyka i dietoterapia chorób układu sercowo-naczyniowego - Anna Harton 13.1. Miażdżyca i choroby powstające na jej podłożu klasyfikacja chorób układu sercowo-naczyniowego 13.2. Epidemiologia chorób układu sercowo-naczyniowego 13.3. Cele terapeutyczne w chorobach układu sercowo-naczyniowego Cele terapii chorób układu sercowo-naczyniowego a wiek pacjentów Cele terapii chorób układu sercowo-naczyniowego a choroby towarzyszące 13.4. Czynniki ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego a szacowanie ryzyka Charakterystyka czynników ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego Szacowanie ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych Wybrane czynniki psychospołeczne i socjoekonomiczne 13.5. Zasadność stosowania diety w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych dieta o zmodyfikowanej zawartości kwasów tłuszczowych Dieta o zmodyfikowanej zawartości kwasów tłuszczowych 13.6. Znaczenie innych niż kwasy tłuszczowe składników diety w dietoprofilaktyce i dietoterapii chorób układu sercowo-naczyniowego Sód, potas i pozostałe składniki mineralne Witaminy Błonnik pokarmowy Warzywa i owoce Orzechy i suche rośliny strączkowe Mięso i ryby Napoje alkoholowe i kawa Napoje słodzone 13.7. Żywność funkcjonalna 13.8. Dieta śródziemnomorska 14. Postępowanie dietetyczne w cukrzycy - Dariusz Włodarek, Lucyna Kozłowska, Joanna Myszkowska-Ryciak 14.1. Definicja i podział cukrzycy 14.2. Epidemiologia i etiologia cukrzycy 14.3. Skutki zdrowotne cukrzycy 14.4. Leczenie cukrzycy Podstawowe zasady terapii dietetycznej w cukrzycy Zalecenia dotyczące leczenia dietetycznego cukrzycy ciężarnych Zalecenia dotyczące leczenia dietetycznego cukrzycy osób starszych Zastosowanie wymienników w dietoterapii cukrzycy 15. Postępowanie dietetyczne w przewlekłej chorobie nerek - Lucyna Kozłowska 15.1. Klasyfikacja i etiologia przewlekłej choroby nerek 15.2. Zalecenia dietetyczne w przewlekłej chorobie nerek w okresie leczenia zachowawczego wartość energetyczna diety i makroskładniki 15.3. Zalecenia dietetyczne w przewlekłej chorobie nerek w okresie leczenia zachowawczego składniki mineralne i witaminy 15.4. System wymienników stosowany w dietoterapii przewlekłej choroby nerek 15.5. Przewlekła choroba nerek okres leczenia nerkozastępczego (dializoterapia) 15.6. Postępowanie dietetyczne u osób po przeszczepieniu nerki 16. Kamica układu moczowego - Lucyna Kozłowska 16.1. Epidemiologia i etiologia kamicy układu moczowego 16.2. Rodzaje kamicy układu moczowego i jej etiologia 16.3. Zalecenia dietetyczne specyficzne dla określonego rodzaju kamicy układu moczowego Złogi z jednowodnego szczawianu wapnia przytwierdzone do brodawek nerkowych COMp Złogi z jednowodnego szczawianu wapnia nieprzytwierdzone do brodawek nerkowych COMu Złogi z dwuwodnego szczawianu wapnia COD Złogi z mieszanki dwuwodnych szczawianów wapnia i hydroksyapatytów COD/HAP Złogi z bruszytu BRU Złogi ze struwitu (fosforan magnezowo-amonowy) STR Złogi z kwasu moczowego UA Złogi z mieszanki szczawianów wapnia i kwasu moczowego CO/UA Złogi z cystyny 16.4. Rozpoznanie rodzaju kamicy układu moczowego i przyczyn jej powstawania 16.5. Rola składników pokarmowych w terapii kamicy układu moczowego 17. Terapia dietetyczna hiperurykemii i dny moczanowej - Lucyna Kozłowska 17.1. Kryteria rozpoznania i epidemiologia dny moczanowej 17.2. Etiologia dny moczanowej i hiperurykemii 17.3. Czynniki dietetyczne jako elementy ryzyka hiperurykemii i dny moczanowej Związki purynowe Alkohol Cukier i słodycze 17.4. Podsumowanie zaleceń dietetycznych w hiperurykemii i dnie moczanowej 18. Leczenie żywieniowe - Aleksandra Kołota 18.1. Niedożywienie jako element oceny stanu zdrowia Przyczyny niedożywienia Definicje niedożywienia i niedożywienie szpitalne Patofizjologia niedożywienia Kryteria diagnozowania niedożywienia 18.2.. Żywienie dojelitowe Charakterystyka żywienia dojelitowego Charakterystyka i klasyfikacja diet przemysłowych stosowanych w żywieniu dojelitowym 18.3. Podstawowe zagadnienia żywienia pozajelitowego 19. Modyfikacje diety w niedokrwistości - Dariusz Włodarek 19.1. Charakterystyka niedokrwistości 19.2. Niedokrwistość z niedoboru żelaza 19.3. Niedokrwistość megaloblastyczna Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12 Niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego 20. Dietoprofilaktyka osteoporozy - Dominika Głąbska 20.1. Metabolizm układu kostnego 20.2. Epidemiologia 20.3. Etiologia 20.4. Obraz kliniczny 20.5. Terapia 20.6. Wpływ czynników żywieniowych na równowagę układu kostnego 21. Zaburzenia odżywiania - Joanna Myszkowska-Ryciak, Dariusz Włodarek 21.1. Klasyfikacja zaburzeń odżywiania 21.2. Objawy kliniczne zaburzeń odżywiania 21.3. Modyfikacje dietetyczne w wybranych zaburzeniach odżywiania Postępowanie dietetyczne w anoreksji psychicznej Postępowanie dietetyczne w bulimii psychicznej Postępowanie dietetyczne w zespole napadowego objadania się

1.OPIEKA PALIATYWNA I WSPIERAJĄCA Wojciech Leppert 2.BÓL Jerzy Wordliczek 3.OBJAWY ZE STRONY UKŁADU ODDECHOWEGO Magdalena Osowicka, Agnieszka Gorzewska, Iwona Damps-Konstańska 4.OBJAWY ZE STRONY PRZEWODU POKARMOWEGO Wojciech Leppert 5.ZESPÓŁ WYNISZCZENIA U CHORYCH NA NOWOTWORY Aleksandra Modlińska 6.ZMĘCZENIE W CHOROBACH PRZEWLEKŁYCH Krzysztof Nosek 7.OPIEKA PALIATYWNA DLA CHORYCH Z NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA Piotr Sobański 8.LECZENIE PRZECIWNOWOTWOROWE O ZAŁOŻENIU PALIATYWNYM Maciej Krzakowski 9.PROFILAKTYKA I LECZENIE OBRZĘKU CHŁONNEGO Katarzyna Ochałek 10.INTERAKCJE NAJCZĘŚCIEJ STOSOWANYCH LEKÓW W MEDYCYNIE PALIATYWNEJ Jarosław Woroń 11.OWRZODZENIA ODLEŻYNOWE Katarzyna Cierzniakowska, Maria Szewczyk 12.STANY NAGŁE U CHORYCH W OPIECE PALIATYWNEJ Leszek Gottwald 13.OCENA JAKOŚCI ŻYCIA CHORYCH I JAKOŚCI OPIEKI PALIATYWNEJ Wojciech Leppert 14.ZABURZENIA PSYCHICZNE U CHORYCH OBJĘTYCH OPIEKĄ PALIATYWNĄ Krystyna de Walden-Gatuszko 15.WSPARCIE EMOCJONALNE I PSYCHOSPOŁECZNE CHORYCH Anna Wyszadko, Joanna Kozaka 16.WSPARCIE RODZIN I OPIEKUNÓW PACJENTÓW Justyna Janiszewska, Jadwiga Pyszkowska 17.OPIEKA DUCHOWA Ks. Władysław Duda 18.PROBLEMY ETYCZNE W MEDYCYNIE PALIATYWNEJ Zbigniew Żylicz 19.PRAWA CHORYCH OBJĘTYCH OPIEKĄ PALIATYWNĄ Rafał Kubiak 20.WOLONTARIAT Leszek Pawłowski

Powięź: żywa tkanka i układ Nie taka prosta definicja powięzi Powięź po raz pierwszy Powięź po raz drugi Powięź po raz trzeci Powięź, tensegracja i komórka Tensegracja - coś zupełnie innego Pod mikroskopem Z powrotem do skali makro Powięź a anatomia Na samym początku Mężczyzna z Padwy Mężczyzna z Kansas Układ „powięziowo-mięśniowo-szkieletowy" Tak, to wszystko jest połączone Inne istotne połączenia Powięź a układ nerwowy Mężczyzna, który utracił swoje ciało Anatomia nerwu Mechanoreceptory powięziowe Interocepcja - siódmy zmysł Doskonalenie interocepcji Powięź a mózg Neuronauka na przełomie XIX i XX w. Neuronauka na początku XXI w. Poznajcie glej Zachowali mózg Einsteina! Komórki Schwanna Powięź a narządy Pokarmowy, drogi Watsonie! Podstawy Zaczynając od góry Serce jako narząd powięziowy Z powrotem do środka Myślące jelito Diagnozowanie nieprawidłowości powięziowych Analiza patoanatomiczna Studium przypadku: Benjamin Palpacja Technologia w palpacji Diagnostyka obrazowa Terapie oparte na pracy z powięzią No to co się rusza? Metody terapii powięzi

1Komórka jako element funkcjonalny organizmu i Jolanta Jaworek 1.1Budowa komórki, jej funkcje i jej organelle 1 1.2Transport przez błonę komórkową 5 1.3Transport z błoną komórkową (masowy) 9 1.4Komórka i jej komunikacja z otoczeniem, receptory komórki 10 1.5Podział komórki 11 1.6Śmierć komórki 12 2Homeostaza i jej mechanizmy 15 Tomasz Brzozowski, Joanna Lewin-Kowatik 2.1Rola płynu zewnątrz- i wewnątrzkomórkowego w homeostazie 16 2.2Rola układu krążenia w homeostazie 16 2.3Rola układu oddechowego w homeostazie 17 2.4Rola układu trawiennego w homeostazie 17 2.5Rola układu moczowego w homeostazie 17 2.6Rola układu nerwowego w homeostazie 17 2.7Rola układu hormonalnego w homeostazie 18 2.8Układy kontrolne i sprzężenie zwrotne. Pętla regulacyjna sprzężenia zwrotnego 18 2.9Adaptacja i rytmy biologiczne 19 2.10Mechanizmy i czynniki uczestniczące w utrzymaniu homeostazy 19 2.11Receptory komórkowe, odbiór i przekazywanie sygnałów w komórkach 20 3Krew 21 Tomasz Brzozowski, Joanna Lewin-Kowalik 3.1Podstawowe funkcje krwi 21 3.2Krwinki białe (leukocyty) 31 3.3Limfocyty 34 3.4Monocytopoeza i układ makrofagów 35 3.5Mechanizmy odpornościowe 35 3.6Układy grupowe krwi: układ ABO i układ Rh 36 3.7Hemostaza 37 3.8Limfa i układ Limfatyczny 43 4Fizjologia układu krążenia 45 Wiesław W. Pawlik 4.1Wprowadzenie 45 4.2Zarys budowy i funkcji serca 45 4.3Elektryczne właściwości serca 46 4.4Elektrokardiografia 49 4.5Skurcz mięśnia sercowego 51 4.6Układ naczyniowy 56 4.7Mikrokrążenie 64 4.8Regulacja układu krążenia 65 4.9Krążenie krwi w wybranych łożyskach krążeniowych 72 5Fizjologia układu oddechowego 77 Izabela Grabska-Kobytecka, Dariusz Nowak 5.1Ważne pojęcia 77 5.2Budowa i funkcje układu oddechowego 78 5.3Mechanika oddychania 83 5.4Badania czynnościowe układu oddechowego 87 5.5Odruchy związane z oddychaniem 89 5.6Wymiana gazowa w płucach 92 5.7Napęd oddechowy 98 5.8Regulacja oddychania 99 5.9Transport tlenu (02) w układzie oddechowym 103 5.10Krzywa dysocjacji oksyhemoglobiny 106 5.11Transport dwutlenku węgla z tkanek do powietrza pęcherzykowego 108 5.12Erytrocyty jako detektory 02 i komórki regulujące przepływ krwi w tkankach zależnie od aktualnego zapotrzebowania na 02 110 5.13Fizjologiczne i patologiczne tory oddechowe 111 5.14Oddychanie i regulacja oddychania podczas wysiłku 112 5.15Oddychanie w czasie snu 112 5.16Wpływ temperatury na układ oddechowy 113 5.17Aklimatyzacja i oddychanie w warunkach wysokogórskich 114 5.18Oddychanie podczas nurkowania 115 5.19Oddychanie w warunkach nieważkości 117 6 Fizjologia układu pokarmowego 119 Tomasz Brzozowski 6.2Neurohormonalna regulacja przyjmowania pokarmu 119 6.3Motoryka przewodu pokarmowego i dróg żółciowych 119 6.4Żucie 121 6.5Połykanie 121 6.6Regulacja perystaltyki przełyku 122 6.7Mechanizmy zamykające zwieracz wpustu 122 6.8Motoryka żołądka 123 6.9Motoryka jelita cienkiego 125 6.10Motoryka jelita grubego 127 6.11Czynności wydzielnicze gruczołów trawiennych 128 6.12Trawienie i wchłanianie jelitowe 143 6.13Czynności wątroby 150 7Fizjologia nerek 157 Agnieszka Cudnoch-Jędrzejewska, Elwira Milik 7.1Ukrwienie i unerwienie nerek 157 7.2Gospodarka wodno-elektrolitowa 164 7.3Równowaga kwasowo-zasadowa 167 8Metabolizm i termoregulacja 169 Halina Jędrzejowska-Szypułka 8.1Metabolizm 169 8.2Metabolizm węglowodanów 171 8.3Metabolizm tłuszczów 173 8.4Metabolizm białek 176 8.5Przemiana materii 178 8.6Termoregulacja 180 9Hormony i rozród 185 Aleksandra Szlachcic, Mirosław Szlachcic 9.1Wydzielanie wewnętrzne 185 9.2Fizjologia rozrodu 206 10Układ nerwowy i narządy zmysłów 217 Joanna Lewin-Kowatik 10.1Podstawowe informacje dotyczące układu nerwowego 217 10.2Pobudliwość 221 10.3System (układ) somatosensoryczny 229 10.4Receptory skóry 232 10.5BÓL 236 10.6Fizjologia widzenia 238 10.7Narząd słuchu 243 10.8Narząd równowagi 245 10.9Węch 247 10.10Smak 248 10.11System somatomotoryczny 250 10.12Drogi ruchowe 256 10.13Nadrdzeniowe ośrodki kontroli ruchu 258 10.14Systemy modulujące pnia mózgu - twór siatkowaty (układ siatkowaty, system siatkowaty) 263 10.15Autonomiczny (wegetatywny) układ nerwowy 268 10.16Wyższe czynności nerwowe 273 10.17Mowa 278 11Mięśnie 28i Adrian Chabowski 11.1Fizjologia mięśni szkieletowych 281 11.2Mięśnie gładkie 293 12Fizjologia wysiłku fizycznego 299 Jerzy A. Żotądź, Joanna Majerczak, Marcin Crandys, Krzysztof Duda 12.1Budowa i skład ciała człowieka 299 12.2Mięśnie szkieletowe jako źródło siły i mocy 301 12.3Reakcje organizmu na wysiłek fizyczny i trening 302 12.4Wydolność fizyczna człowieka 306 12.5Próby wysiłkowe w diagnostyce wydolności fizycznej 314 12.6Skutki ograniczenia aktywności fizycznej 321 12.7Trening fizyczny osób w wieku starszym 322

1.Podstawowe problemy rehabilitacji dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym Janusz Nowotny 2.Toksyna botulinowa - wspomaganie procesu usprawniania Iwona Maciąg-Tymecka 3.Rola zaopatrzenia ortopedycznego w rehabilitacji dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym: zalecenia, ocena skuteczności Marcin Bonikowski 4.Ocena sposobu lokomocji w skali GMFCS dzieci urodzonych przedwcześnie w wieku 5-6 lat z mózgowym porażeniem dziecięcym a czynniki ryzyka z okresu perinatalne- go i znaczenie wczesnej terapii neurorozwojowej Monika Gasińska, Małgorzata Klimek, Przemko Kwinta, Jacek J. Pietrzyk 5.Wpływ rehabilitacji na zmiany wydolności fizycznej i sposób lokomocji u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym - badanie pilotażowe Dorota Gazurek 6.Zastosowanie laboratoryjnej analizy chodu opartej na systemach wideo w neurore-habilitacji dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym Marcin Bonikowski 7.Problemy i możliwości leczenia dziecka spastycznego po urazie ośrodkowego układu nerwowego Ireneusz Kowalski 8.Neurofizjologiczne podstawy terapii u dzieci z zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego według wrocławskiego modelu usprawniania (WMU) Ludwika Sadowska 9.Wiotkość pochodzenia ośrodkowego jako problem diagnostyczny i terapeutyczny Jolanta Taczała 10. Problemy rehabilitacji dzieci i młodzieży z przepukliną oponowo-rdzeniową Bożena Okurowska-Zawada 11.Standardy rehabilitacji w dystrofii mięśniowej typu Duchenne'a Anna Radwańska 12.Programowanie procesu rehabilitacji w skoliozach itliopatycznych w zależności od wartości kątowej skrzywienia i stopnia sklinowania krążków międzykręgowych i trzonów kręgów Piotr Majcher, Piotr Kwiatkowski 13.Wartości obciążania kończyn dolnych u dzieci i młodocianych ze skoliozą idiopatyczną w zależności od lokalizacji i wartości kątowej skrzywienia Piotr Kwiatkowski, Piotr Majcher 14. Obiektywizacja oceny czynności układu ruchu w oparciu o powierzchniowe EMG. Weryfikacja aktywności mięśni brzucha podczas ćwiczeń z wykorzystaniem stabilnego i niestabilnego podłoża. Przegląd piśmiennictwa Dariusz Czaprowski 15.Wpływ poizometrycznej relaksacji, koncepcji kinetic control oraz treningu stabiliza¬cyjnego na elastyczność wybranych mięśni Dariusz Czaprowski 16.Profilaktyka i leczenie zachowawcze stopy płasko-koślawej Karina Słonka, Lidia Hyla-Klekot 17.Zaburzenia metaboliczne (nadwaga, otyłość, cukrzyca typu 2) w wieku rozwojowym - nowym problemem społeczno-medycznym Irena Bialokoz-Kalinowska, Irena Rutkowska 18.Diagnostyka, programowanie i kontrola aktywności fizycznej w nadwadze, otyłości i cukrzycy u dzieci i młodzieży Joanna Zapolska, Irena Rutkowska 19.Powysiłkowe zmiany glikemii u dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 (DM1) obciążonych trzema wysiłkami fizycznymi o różnej intensywności Dorota Gazurek

Słowniczek terminologii wysiłku i kardiologii sportowej 3. Regularna aktywność fizyczna – dlaczego jest ważna dla zdrowia? 4. Zalecana minimalna aktywność fizyczna w różnym wieku i sytuacjach szczególnych 5. Zmiany serca związane z uprawianiem sportu 6. Jak zachęcać pacjentów do regularnej aktywności fizycznej 7. Bezpieczeństwo aktywności fizycznej w różnym wieku 8. Badania przesiewowe i dodatkowe osób uprawiających sport 9. Zalecenia aktywności fizycznej u osób z chorobami sercowo-naczyniowymi 10. Przykłady postępowania w różnych sytuacjach klinicznych

Otyłość-kluczowa składowa zespołu metabolicznego. Prawdziwe wyzwanie Alina Kuryłowicz Nadciśnienie tętnicze - czy diagnozujemy i leczymy inaczej? Aleksander Prejbisz, Piotr Dobrowolski Dyslipidemia - co możemy zaoferować? Piotr Dobrowolski, Aleksander Prejbisz Zaburzenia gospodarki węglowodanowej -jak leczyć? Grzegorz Dzida Hiperurykemia - co koniecznie należy wiedzieć? Marcin Barylski, Artur Mamcarz Stłuszczeniowa choroba wątroby związana z zaburzeniami metabolicznymi - dlaczego i jak należy ją leczyć? Krzysztof Tomasiewicz